Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

‘Ik denk dat het onze opdracht is om eenheid te bevorderen’

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

‘Ik denk dat het onze opdracht is om eenheid te bevorderen’

Dr. Bart Wallet over de naoorlogse positie van de CGK:

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

“De Christelijke Gereformeerde Kerken laten iets van de katholiciteit van de Kerk zien”, volgens historicus dr. Bart Wallet. Vorig maand belichtte hij tijdens een lezing de naoorlogse geschiedenis van de CGK, het kerkverband waarvan hij al zijn gehele leven lid is. “Vanaf de jaren 90 vroegen de politieke beslissingen van Paars om een weerwoord, een christelijk geluid. Dat heeft ons kerkverband geleerd om elkaar vooral vast te houden in de breedte die er is. We realiseren ons dat we elkaar hard nodig hebben.”

“Tot op heden was er eigenlijk alleen aandacht voor de geschiedenis van ons kerkverband op zich. Dat heeft het gevaar dat je de CGK als een gesloten wereld ziet. Terwijl de ontwikkeling van onze kerken heel veel te maken heeft met de veranderingen in onze samenleving. Je ziet dat na de Tweede Wereldoorlog de positie van de CGK ten opzichte van de maatschappij sterk is veranderd. Door naar onze recente geschiedenis te kijken kunnen we onze positie in de huidige, postchristelijke samenleving bepalen. Ik zou het mooi vinden als er in de toekomst meer onderzoek naar gedaan zou worden.”

Op welke manier bent u daarmee begonnen?
“Ik heb verschillend materiaal gebruikt, waaronder uitgaven van tijdschriften uit de naoorlogse periode. Dan moet je denken aan bladen als Ons Jeugdblad, Branding en Dia. Daarnaast heb ik heel bewust gekozen voor twee prekenseries als historische bron, Uit het schatboek en Religio Reformata. Dat gebeurt heel weinig. Als ze voor onderzoek worden gebruikt, dan is dat vooral met de vraag op welke manier er gepreekt werd. Mij interesseerde echter welk beeld van de samenleving er in deze preken werd geschetst. Een preek geeft een goed beeld van de gewone gedachtegang van een CGK’er.”

Hoe was die gedachtegang net na de oorlog?
“Een goed voorbeeld vind ik het gebruik van het begrip ‘zonde’. In de jaren 50 werd zonde vooral verbonden aan de term revolutie. De revolutie zou de wortel zijn van het kwaad. Een goed christen was dus vooral antirevolutionair. Dat vertaalde zich in de CGK in gezagsgetrouwheid. We wilden een kerk met goede burgers zijn. Die opvatting zie je in veel preken terugkomen.”

Hoe reageerde de CGK op de tijd die na ’45 aanbrak?
“In Nederland was het de belangrijkste vraag of we opnieuw moest verzuilen of juist de verdeeldheid te boven moesten komen. Zo werd de PvdA opgericht als volkspartij om de eenheid te bevorderen. Christenen, liberalen en socialisten moesten daarin een plek krijgen. De verdeeldheid sloeg echter al snel weer toe. De VVD werd opgericht en ook de confessionele politiek kwam al snel terug.
In de CGK werd hier op twee manieren op gereageerd. Enerzijds ging men weer herzuilen door voornamelijk op de ARP te stemmen, anderzijds deelde men de hang naar eenheid met veel andere Nederlanders. Die eenheid wilde men in de eerste plaats in de protestants-christelijke zuil zoeken.
Voor de oorlog was de CGK een klein, licht groeiend kerkverband. Onze kerken zaten in een isolement, los van de grote Gereformeerde Kerken en de Nederlandse Hervormde Kerk. Net na de Wereldoorlog vroegen zowel de gereformeerd synodalen als de vrijgemaakten ons om ‘goedkeuring’ van hun houding in de recente scheuring, de Vrijmaking van 1944. We moesten ons gaan positioneren tussen die kerken. Uit die tijd stamt de veelzeggende term ‘tussen de vuren’ van dominee J.H. Velema.”

Hoe reageerden onze kerken op deze nieuwe positionering?
“Door verschillende predikanten werd inspiratie van buiten opgedaan. Amerika werd destijds breed in de samenleving als een inspirerend voorbeeld gezien, ook door christelijk-gereformeerden. Dat uitte zich in onder andere in de deelname aan de ICCC, een oecumenische, evangelicale organisatie die in 1948 werd opgericht in Amsterdam.
Binnen onze kerken begon in die tijd een stroom aan nieuwe initiatieven. Je moet dan niet alleen denken aan nieuwe periodieken, maar ook aan nieuwe groeperingen die ontstonden. Daarbij hoorden de ‘Fakkeldragers‘ en de ‘Vriendenkring’. De eerste groep organiseerde jeugdkampen waar evangelicale invloeden te zien waren. Na enige tijd begon de ‘middengroep’ die invloeden als een bedreiging te zien. Net zoals men erg kritisch keek naar de behoudende ‘Vriendenkring’, die later, in 1966, met een eigen blad begon: Bewaar het Pand.

Leidden deze ontwikkelingen nooit tot botsing?
“Je ziet dat deze ontwikkelingen juist de kiem van de breedte en openheid van onze kerken hebben gelegd. In de tijd van de ontzuiling, zo rond de jaren 70, zorgde dit echter wel voor problemen. In de jaren tachtig is de CGK erg bezig geweest met de vraag hoe ze in de samenleving moest staan. Dat zorgde voor verhitte discussies binnen onze kerken. Het waren hete hoofden en koude harten.
De gemeentes werden homogener; de verschillende stromingen in ons kerkverband werden duidelijker per gemeente. Vanaf de jaren 90 vroegen de politieke beslissingen van Paars om een weerwoord, een christelijk geluid. Dat heeft ons kerkverband geleerd om elkaar vooral vast te houden, in de breedte die er is. We realiseren ons dat we elkaar hard nodig hebben.”

Wat typeert onze huidige positie?
“Onze kerken fungeren als een forum waarin nog steeds veel kerkelijke en maatschappelijke debatten worden gevoerd. Dat komt doordat ons kerkverband open staat voor debat; de kerken om ons heen hebben – meer dan wij – een eenheidscultuur. Zij kijken met meer dan gemiddelde belangstelling naar wat er in de CGK gebeurt. Denk aan het debat over de evangelicalisering, dat wordt in de CGK gevoerd. Ik durf te stellen dat wie de geschiedenis van ons kerkverband bestudeert, eigenlijk de geschiedenis van de hele gereformeerde gezindte bekijkt. Na de oorlog hebben we ons in het midden van de gezindte gepositioneerd. Heel concreet zie je die positie terug in de keuze van onderwijs. CGK’ers kiezen voor zowel reformatorisch als protestants- christelijk onderwijs. Dus beide kanten op.”

Is die diversiteit juist geen zwakte?
“In sommige polariserende discussies wel. Maar de mooie kant van onze breedte is juist dat er iets zichtbaar wordt van de katholiciteit van de Kerk. We binden elkaar niet in het geweten waar dat niet nodig is en blijven voortdurend zoeken naar eenheid. Ik denk dat het onze opdracht is om die eenheid te bevorderen. “


Na 49 jaar stoppen de Regionale Christelijke Gereformeerde Studiekringen (RCGS)
Dr. Bart Wallet hield zijn lezing over de naoorlogse geschiedenis van de CGK begin vorige maand, tijdens de laatste bijeenkomst van de Regionale Christelijke Gereformeerde Studiekringen (RCGS). Na 49 jaar heft de RCGS zich op.
Secretaris van het RCGS-bestuur, Jan Noorlandt: “Ons ledenbestand van 101 leden is sterk vergrijsd. De laatste jaren is ons ledental flink gedaald. Uit de enquête die we hebben gehouden, blijkt dat de meerderheid voor opheffing is.”

De RCGS ontstond in 1953, toen de reünisten van de Christelijke Gereformeerde Studiekringen (CGS) voor het eerst bij elkaar kwamen. Later gingen de meeste studenten van onze kerken naar nieuwe verenigingen, zoals de C.S.F.R. De reünisten bleven actief bijeenkomen in vier verschillende studiekringen, verspreid door het land. Eens per jaar hielden ze een congres, waarop bekende christelijke personen als Arie van der Veer en Henk Jochemsen een lezing gaven.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 7 december 2012

De Wekker | 20 Pagina's

‘Ik denk dat het onze opdracht is om eenheid te bevorderen’

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 7 december 2012

De Wekker | 20 Pagina's