Een katholieke, apologetische dogmatiek

Allereerst de inzet bij de leer van de drieenige God in plaats van bij de namen, het wezen en de eigenschappen van God. Dat inzicht heeft zich de laatste tien jaar wijd verspreid en dat lijkt me een vrucht van een nauwere band tussen Bijbelwetenschappen en dogmatiek. Een tweede opvallend punt is dat de leer van de Heilige Schrift pas in hoofdstuk 13 aan de orde komt en niet meteen aan het begin. Men wil er duidelijk voor waken eerst een soort formele vaststelling van het gezag van de Schrift aan de orde te stellen, voordat het gesprek aangegaan wordt met en verantwoording afgelegd wordt van de weg van het geloven, zoals die vanuit de Schrift en de geschiedenis van de theologie ons overgeleverd is. ‘De openbaringsinhoud is theologisch belangrijker dan het openbaringsbegrip.’ Zo valt de nadruk op het gezag dat de Schrift zelf met zich meebrengt en verwerft in mensenlevens.

Geen gesloten denksysteem
Zo wordt voorkomen dat de indruk gewekt wordt in de CD vanuit een gesloten denksysteem te opereren. Hun verantwoording daarvan is helder: ‘In hoofdstuk 13 gaan we nader op de theologische plaats van de Bijbel in. Daar kijken we om zo te zeggen van bovenaf naar de Bijbel, als Woord van Godswege. In de prologomena (= ‘de dingen die eerst gezegd moeten worden’) kunnen we zulke hoge woorden nog niet spreken. We zoeken immers nog naar toegangswegen tot het geloof, en veronderstellen dat geloof niet alvast.’ Het roept wel de vraag op of inzetten bij de Bijbel als ‘een bijzonder archief van ervaringen’ niet op het verkeerde been zet. Een derde punt, waar het laatste woord nog niet over gezegd zal zijn, is de leer van de schepping. Prachtige dingen worden beleden. God heeft de schepping gewild, dus er is geen sprake van nood of noodzaak. Evenmin van willekeur. ‘We zijn er niet zomaar, als toevallige speling van het lot of bijproduct van een blind evolutieproces.’ Afgewezen wordt ook de levensbeschouwelijke uitspraken die men aan de evolutietheorie verbindt, terwijl die niet natuurwetenschappelijk gestaafd kunnen worden. Toch blijf er wat wrikken als het gaat om het dilemma schepping of evolutie. De reeds vele keren gebezigde vergelijking met de overgang van het wereldbeeld waarin de zon om de aarde draaide (dat is gewoon de ervaringswereld) naar het ondertussen algemeen geaccepteerd wereldbeeld waarin de aarde om de zon draait, lijkt me problematisch. Dat de zon om de aarde draait is natuurwetenschappelijk experimenteel te constateren, en dat geldt niet voor de juistheid van een aantal veronderstellingen binnen de evolutietheorie. Bovendien worden wel goede vragen gesteld (blz. 212), maar ze blijven onbeantwoord, terwijl juist het antwoord op die vragen van beslissende betekenis is.

Welke plaats krijgt deze dogmatiek?
De CD lijkt me een waardige opvolger van het Christelijk Geloof, het handboek van dr. H. Berkhof dat decennialang dienst gedaan heeft en veel invloed heeft uitgeoefend. Een vervanger van de Beknopte Gereformeerde Dogmatiek (BGD), wel eens wat spottend ‘de christelijke gereformeerde Bijbel’ genoemd, zal het niet kunnen zijn. De laatste is duidelijk een dogmatiek voor gereformeerden. Die wilden deze schrijvers ook niet op de markt brengen. Het lijkt me nog altijd van belang van het ABC van de BGD kennis te nemen. Daarnaast kan deze nieuwe CD studenten confronteren met vragen vanuit de huidige context en ook de blik verbreden. Dat gebeurt aan de TUA toch wel, maar er is nu een fraai boek dat daarbij uitstekende diensten kan bewijzen. De typering katholieke dogmatiek zou ik willen geven, omdat bewust geschreven is met het oog op het geheel van de (wereld)kerk. In het boek treft men nauwelijks enige polemiek aan. Posities van luthersen en evangelicalen worden weergegeven en wel vaak van een ‘tegenover’ voorzien, maar er wordt geen positie gekozen (o.a. op punten als de kinderdoop, vrouw en ambt, charismata). Dat de auteurs niet (te) grote woorden willen gebruiken is te waarderen vanuit ons ‘kennen ten dele’. Toch lijkt me op het punt van de eeuwige straf meer te zeggen dan nu gebeurd is. Waardevol zijn de accenten uit het oosten die meegenomen zijn vanuit de triniteitsleer door de hele CD heen. De CD brengt je met de vragen die opgeroepen worden (terug) bij de openbaring, het Woord van God. Daarom een katholieke dogmatiek.

Stof tot nadenken
Zo geeft het boek blijvend stof tot nadenken, en dat lijkt me de taak te zijn van de dogmatiek. Ten slotte, is de CD te typeren als een apologetische dogmatiek. ‘Dogmatiek is een vorm van hedendaagse geloofsverantwoording’, aldus het Woord vooraf. Deze visie hangt samen met hun opvatting van dogmatiek als ‘fatsoenlijk nadenken over God, mens en wereld’. Welnu, ik hoop van harte dat deze CD als een stuk informatie naar de ‘buitenwereld’ (journalisten, (natuur)wetenschappers e.d.) vruchtbaar zal blijken te zijn.

N.a.v. G. van den Brink en C. van der Kooi, Christelijke dogmatiek, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 2012, € 65,–, 722 pagina’s gebonden, ISBN 978 90 239 26061.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen