God zoeken en ontmoeten

Een ‘gewone’ liturgie bestaat tenslotte niet. In vrijwel elke gemeente is het weer net even anders dan in een andere gemeente. Dan praat je over kleine verschillen én grote. Ik denk dat ik in mijn studententijd daar meer van meemaakte dan nu. Toen werd je namelijk ingeroosterd in een schema van vacante gemeenten. Je kwam dan in zeer uiteenlopende gemeenten met heel verschillende opvattingen en ruimte voor de liturgie.

Herinnering
Ik herinner me diensten waarin ik dezelfde preek hield maar een grotendeels verschillende liturgie. Omdat in de ene gemeente alleen oude berijming was toegestaan en in de volgende gemeente nieuwe berijming én liedboek én er ook gezongen werd uit een selectie van liederen uit ander bundels zoals Opwekking.
Dat mijn liturgieën die twee zondagen achter elkaar behoorlijk verschilden zegt natuurlijk ook iets over mij. Ik pas me aan bij de bestaande ‘gewoonten’ en heb daar ook geen moeite mee. Ik kan me niet herinneren in die tijd ooit negatieve kritiek gekregen te hebben op de liturgie zoals ik die had opgesteld. In de vijf jaar dat ik nu predikant ben heb ik dat trouwens ook nog niet meegemaakt. De diversiteit in liturgieën is wel veel minder geworden. Dat ligt niet zozeer aan mij maar heeft meer te maken met het feit dat ik nu alleen preek in gemeenten die me vragen. Dat blijken overwegend gemeenten te zijn met een vergelijkbare opvatting over de liturgie als in Boskoop. Wanneer dat anders is, vul ik de liturgie uiteraard in volgens de richtlijnen van de gemeente die ik bezoek.

Apeldoorn
Van de colleges aan de universiteit in Apeldoorn herinner ik me gesprekken over de liturgie vooral vanuit de preekcolleges. Voor zo’n college, waarbij een preek van je besproken werd, moest je ook een liturgie aanleveren. De norm voor die liturgie was vooral dat hij geschikt moest zijn voor bijna elke Christelijke Gereformeerde Kerk waar je ooit zou preken. Je maakte dus altijd een dubbele opzet met psalmen in de oude en de nieuwe berijming en eventuele liederen. Voor studenten die gaan preken is dat wel handig. Als voorbereiding op het werk in een specifieke gemeente heb je veel meer nodig, denk ik.
Het lijkt me van groot belang dat er binnen de colleges echt wordt stilgestaan bij de betekenis van verschillende onderdelen in de liturgie en wat dit met mensen ‘doet’. Hoe beleven mensen onze liturgieën? Helpt de liturgie echt om in de dienst God te ontmoeten? En waarom wel of waarom niet? We zijn in onze traditie natuurlijk gewend om alle nadruk te leggen op de verkondiging. En terecht! Maar de betekenis van de andere onderdelen wordt daardoor wel eens onderschat.

Ervaring
Mijn ervaring als predikant in de afgelopen vijf jaar is dat mensen zeker zo vaak reageren op de liturgie als op de preek. Een goed gekozen lied of psalm, een moment van stilte, een gebed, met de juiste woorden en op precies die ene plek in de liturgie, is vaak ook middel dat God gebruikt om mensen aan te spreken, stil te zetten, te bemoedigen of op een andere manier iets van Zijn aanwezigheid te laten ervaren.

Een ander belangrijk punt waar meer bij stilgestaan zou mogen worden is hoe gemeenteleden meer betrokken kunnen worden in de liturgie. Is het terecht dat de predikant zoveel van de onderdelen van de liturgie verzorgt? Waarom niet meer ruimte voor inbreng van anderen bij het zingen, de gebeden, de lezingen enz. Een belangrijk onderdeel hierbij lijkt me ook de vraag hoe je persoonlijke getuigenissen kunt inzetten. Dat gebeurt in Boskoop bijvoorbeeld in belijdenisdiensten. Vrijwel iedereen die dat meemaakt, ervaart het als iets indrukwekkends en bemoedigends. Je hoort en ziet iets van God werk en aanwezigheid in de levens van vaak jonge mensen. Wie zou daar niet stil van worden?

Ten slotte is mijn ervaring dat het van groot belang is dat mensen in elke gemeente beseffen waarom de liturgie is zoals die is. Het moet vooral nooit ‘gewoon’ worden. Het gaat tenslotte over het middel dat God de Heilige Geest gebruikt om ons te ontmoeten. Daarom is het van groot belang om regelmatig uitleg te geven over het hoe en waarom van verschillende onderdelen. Dat voorkomt sleur bij leden en is tegelijk verhelderend voor gasten die vaak niet zomaar één-twee-drie de zin van onze liturgische gebruiken snappen.

M.B. Visser
Ds. M.B. Visser is predikant te Boskoop.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen