Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Jean Calvin goede naam

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Jean Calvin goede naam

Band met Nederland even oud als faculteit zelf

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wat is bijzonder aan de gereformeerde theologische faculteit in Aix-en-Provence? En wat betekent de Nederlandse steun voor de gereformeerde faculteit daar? Prof.dr. Gert Kwakkel, docent (sinds 2012) in 'Aix', en drs. Martine Burggraaf-van Dam, die namens de Nederlandse organisaties adviserend faculteitsbestuurslid is, in gesprek.

Het eerste contact dat Martine met de faculteit heeft, dateert van ruim twintig jaar terug. Tijdens haar studie Frans reist ze samen met een studiegenootje naar Aix-en-Provence af. ‘Dankzij mijn voorganger in het bestuur, de heer Ton Admiraal, konden we een maand lang in de zomer op de faculteit logeren en vrijwilligerswerk doen. ’s Ochtends sorteerden we allerlei partituren voor het koor van de faculteit, ’s middags hielpen we mevrouw Aline Dieleman in de bibliotheek. Ondertussen oefenden we natuurlijk onze spreekvaardigheid Frans.’
Gert Kwakkel ontmoette als vwo 6-leerling al twee docenten uit Aix, rector Pierre Courthial en Paul Wells. ‘Mijn leraar Frans nodigde leerlingen uit voor een bijeenkomst waarop zij spraken. Het leek mij wel wat. Op de achtergrond speelde mee dat een deel van mijn moeders familie sinds 1945 in Frankrijk woont en werkt. Toen ik studeerde aan de Theologische Hogeschool in Kampen, was er zo nu en dan sprake van uitwisseling van studenten met ‘Aix’. De kans om er een aantal maanden te studeren, heb ik met beide handen aangegrepen. Ik bleef er van september 1981 tot februari 1982.’

Iets voor Aix doen
Burggraaf: ‘In het weekend waren we vrij, toen leerden we Aix en omgeving kennen. Wat een geweldige stad, met gezellige oude straatjes, de pleinen met de fonteinen en de mooie Cours Mirabeau met platanen, je komt er echt helemaal in de Zuid- Franse sfeer. Op zondagochtend natuurlijk naar de kerk in Rue de la Masse. Dat vond ik zo mooi. Daar merkte je ondanks de verschillende talen zo’n eenheid in geloof, belijden, leer, liturgie, tekstuitleg, de liederen, er was veel herkenning.’
Kwakkel: ‘Terug in Kampen leek het mij goed het contact voort te zetten en zo mogelijk iets voor ‘Aix’ te doen. De hoogleraren J. Douma en J. Kamphuis dachten er net zo over. Samen met enkele anderen hebben wij toen het Comité Kampen – Aix-en-Provence opgericht (later omgezet in een stichting). Als lid daarvan ben ik verschillende malen in Aix geweest. Vervolgens werd ik namens de Nederlandse organisaties die ‘Aix’ ondersteunen adviserend lid van het algemeen bestuur van de faculteit.’ Sinds september 2012 werkt Kwakkel er tweemaal twee maanden per jaar als docent Oude Testament en Hebreeuws.
Burggraaf: ‘In Aix-en-Provence zelf is de faculteit duidelijk aanwezig, middenin de studentenwijk tussen allerlei andere universitaire gebouwen. Studenten van andere faculteiten komen soms langs, bijvoorbeeld om een boek in de bibliotheek te raadplegen. De kamers op de faculteit zijn in eerste plaats bedoeld voor de eigen studenten, wat over blijft wordt verhuurd aan studenten van andere faculteiten.’

Jean Calvin
‘De laatste keer dat ik er was, vond ik het mooi om te horen dat aankomende studenten bij de keuze voor de studie in Aix in de eerste plaats aangeven dat zij veel vertrouwen hebben in het onderwijs. De naam ‘Jean Calvin’ draagt daar zeker aan bij. Bij de keuze voor deze naam in 2011 is niet gedacht dat deze zo positief zou bijdragen aan het imago van de faculteit. Daarnaast merken nieuwkomers ook op dat ze zo hartelijk ontvangen worden; het feit dat verschillende docenten op de faculteit wonen spreekt aan.’

Wat is de betekenis van de gereformeerde faculteit?
Kwakkel: ‘De faculteit in Aix is vrijwel uniek in de Franstalige wereld. Afgezien van een heel kleine instelling in Québec is de Faculté Jean Calvin de enige Franstalige theologische faculteit die voluit gereformeerd is. Dat wil zeggen: wij werken in onderworpenheid aan de Heilige Schrift als het Woord van God en in de lijn van de theologie van de reformatoren van de zestiende eeuw, met name Johannes Calvijn. Bovendien leiden wij op alle universitaire niveaus op: bachelor, master en doctoraat. Andere instellingen, bijvoorbeeld in Frankrijk of Afrika, werken niet op al die niveaus, of hebben een andere identiteit: gemengd gereformeerd-evangelisch, evangelisch, vrijzinnig of pluralistisch.’
Burggraaf: ‘Voor de toekomst van de Franse kerken is de faculteit van groot belang. In de Union Nationale des Églises Protestantes Réformées Évangéliques de France (UNEPREF, voorheen de EREI) is al langere tijd een tekort aan predikanten. Vanuit dat kerkgenootschap komen de laatste jaren steeds minder studenten. Hoewel de faculteit niet verbonden is met één bepaald kerkgenootschap, wil ze graag in die behoefte voorzien. De vraag is echter hoe zij studenten kan aantrekken uit de traditionele Franse gemeenten. Er zijn tegenwoordig maar weinig jongeren die al op jonge leeftijd de roeping ervaren om een gemeente te gaan dienen en een studie theologie te doen. De faculteit is de afgelopen jaren sterk vernieuwd in de zin dat bijna alle docenten van het eerste uur afscheid hebben genomen. De nieuwe lichting brengt ook nieuwe ideeën met zich mee, wat zeker aantrekkingskracht op nieuwe studenten heeft.’

Buitenland
‘Er zijn vaak gasten uit het buitenland op bezoek, of er komen docenten gastcolleges verzorgen, niet alleen uit de Franstalige wereld. Voor de Franstalige studenten is de faculteit ook van groot belang. Bijzonder is dat er zoveel studenten uit evangelische kringen zijn. De faculteit blijft intussen trouw aan haar basis, aan de gereformeerde leer. De studenten met een evangelische achtergrond waarderen dit erg. Verder is er een grote groep studenten die op afstand studeren of die ‘à la carte’ vakken volgen, bijvoorbeeld predikanten uit Afrika. Als zij deze mogelijkheid op de faculteit niet hadden, hoe zouden zij anders de nodige verdieping en verbreding van hun theologische kennis kunnen vergaren?’
Kwakkel: ‘Dankzij het werk van de faculteit zijn er nu op vele plaatsen in de Franstalige wereld voorgangers die uitvoerig hebben kennisgemaakt met de gereformeerde theologie, in de lijn van Calvijn. Dat wil niet zeggen dat zij allemaal stuk voor stuk ‘onze’ theologie hebben omarmd. Dat valt ook niet te verwachten, gezien de zeer diverse herkomst van onze studenten − zeg maar van nominaal gereformeerd, via evangelisch in allerlei varianten tot (af en toe) charismatisch rooms-katholiek.
Ook is niet uitgekomen wat ooit de droom van Pierre Courthial was. Hij zag de faculteit als een middel om vooral de Église Réformée de France van binnenuit te hervormen, in calvinistisch-gereformeerde zin. Dat is niet gelukt, mede door tegenwerking vanuit de kerk. Wel kun je – menselijkerwijs gesproken – zeggen dat mensen die in Aix gestudeerd hebben in hun verkondiging veel dichter aansluiten bij wat de Bijbel leert dan het geval geweest zou zijn als zij aan een van de pluralistische faculteiten gestudeerd hadden. Ook al werken zij bijvoorbeeld in een baptistische gemeente, dan hebben zij toch iets gezien van de waarde van calvinistische noties als het verbond, de soevereiniteit van God en de blijvende geldigheid van Gods geboden. Zij hebben kunnen zien wat deze dingen betekenen voor de praktijk van het geloofsleven. Ook hebben zij er gevoel voor gekregen dat gemeenschapsleven wezenlijk hoort bij het christen zijn. Een studente, die eerst elders gestudeerd had, zei bij haar afscheid: ‘In deze faculteit heb ik de aanwezigheid van Christus gevoeld.’

Ontwikkeling
Welke ontwikkelingen laten veertig jaar faculteit zien?
Kwakkel: ‘Twee ontwikkelingen, die met elkaar samenhangen. Allereerst de afkomst van de studenten. Vanouds zijn er studenten uit binnen- en buitenland (Zwitserland, België, verschillende Afrikaanse landen, de Verenigde Staten, Canada, Korea). Dat is nog steeds zo. Wat veranderd is, is de kerkelijke achtergrond van de studenten uit Frankrijk zelf. Vroeger was een flink deel van hen afkomstig uit een kerk met althans de term réformée in de naam. Zulke studenten hebben wij tegenwoordig helaas nauwelijks meer. Vrijwel alle Franse studenten zijn afkomstig uit evangelische gemeenten (baptistisch, charismatisch). Daardoor zijn wij in nog sterkere mate dan vroeger een soort ‘evangelisatiekamp voor gereformeerde theologie’, zoals Pierre Courthial dat noemde.
De tweede ontwikkeling is dat de meeste studenten in deeltijd studeren. In de bachelorfase volgen zij de colleges door ze te downloaden via internet; in de masteropleiding werken zij thuis aan scripties. Het aantal studenten dat dagelijks in Aix zelf in de collegebanken zit, is veel kleiner geworden (voor volgend jaar ziet het er trouwens goed uit, mede dankzij de komst van een aantal studenten uit Zwitserland). Het grootste deel van de huidige studenten is al wat ouder. Velen werken als voorganger in een gemeente. Zij ontdekken dan dat zij wel wat theologische (bij)scholing kunnen gebruiken. Dan kiezen zij voor de Faculté Jean Calvin, vanwege het Bijbelgetrouwe karakter van het onderwijs. Iets anders willen zij per se niet.

Steun
‘Als ik terugkijk, zie ik verschillende kleinere hoogtepunten. Allereerst al die keren dat onze financiële zorgen beschaamd werden. Er kwam toch weer geld binnen en wij konden verder. Verder de goede ontvangst van de nieuwe naam ‘Faculté Jean Calvin’. Dankzij die naam hebben aspirant- studenten nu beter zicht op onze identiteit.
Dieptepunten waren de momenten waarop er een conflict rees tussen de docenten, wat uitliep op vertrek van één van de medewerkers. Dat is helaas een enkele keer gebeurd. Overigens zijn op dit moment de onderlinge sfeer en verhoudingen uitstekend.’

Hoe belangrijk is de steun uit Nederland?
Martine: ‘Zelf ben ik sinds zeven jaar secretaris van de stichting Vrienden van Aix. Wij sturen nieuwsbrieven naar de gemeentes binnen de Protestantse Kerk in Nederland en de Gereformeerde Gemeenten met verzoek om financiële steun. Daarnaast hebben we een groep vaste donateurs en enkele sponsors. Op die manier kunnen we de faculteit concreet helpen met naamsbekendheid hier en met financiële steun. Er zijn nog meer stichtingen die dit doen, elk met zijn eigen (kerkelijke) achterban. Onderling werken we samen en is er goed contact, onder andere door het Frans Beraad.

Het is niet zo gemakkelijk om sponsors/donateurs te vinden. Een project in een derde wereldland trekt nu eenmaal sneller de aandacht, dat ‘verkoopt’ makkelijker. En je merkte de laatste jaren dat de economische crisis een negatieve invloed heeft. Het werd voor ons steeds lastiger om adverteerders voor de nieuwsbrief te vinden.'
Kwakkel: ‘De faculteit is klein en dat maakt haar kwetsbaar. Ook is zij nog steeds voor een groot deel financieel afhankelijk van giften uit het buitenland. De financiële situatie is stabiel, mits onze donateurs in binnen- en buitenland ons blijven steunen. De manier waarop zij dat doen, heeft ons bijvoorbeeld rond de recente verbouwing van het gebouw met collegezalen en de bibliotheek zeer verblijd. De aanvankelijke plannen waren te hoog gegrepen. Nadat deze waren bijgesteld, kwam er voldoende geld binnen. Het resultaat mag er zijn. Feitelijk is de faculteit niet méér kasplantje dan elke christen of christelijke organisatie dat is: wij blijven afhankelijk van wat wij ontvangen.

Vertrouwen
Burggraaf: ‘De faculteit is voor 90 procent afhankelijk van giften. De scheiding van kerk en staat in Frankrijk betekent dat de overheid op geen enkele wijze bijdraagt. In maart was ik voor het laatst op een vergadering in Aix. Toen de financiën werden besproken, bleek dat uit Nederland het grootste deel van de giften komt. Dat is natuurlijk niet altijd zo, maar je ziet dat er vanuit Nederland grote betrokkenheid is. De faculteit viert dit jaar haar veertigjarig bestaan. Die band met Nederland was er al die jaren.
Er zijn heel moeilijke momenten geweest in de geschiedenis van de faculteit, ook op financieel gebied. De afgelopen jaren heeft de faculteit qua structuur een hervorming doorgemaakt. Er is een gezond financieel beleid. Het afgelopen jaar is met een positief resultaat afgesloten, mede dankzij strakke begroting, bezuinigingen en natuurlijk de giften. Maar kwetsbaar blijft ze, juist door die afhankelijkheid van giften. Boven deze zakelijke kant uit gaat gelukkig de wetenschap dat de Heere God voorziet. Dat heb ik de afgelopen jaren in dit werk ervaren en dat vertrouwen overheerst steeds in Aix. Dat zijn heel veel redenen om dankbaar voor te zijn en het jubileum feestelijk te vieren.’

Tineke van der Waal is scribente voor De Waarheidsvriend, periodiek van de Gereformeerde Bond in de PKN, waar dit artikel 27 juni 2014 in verscheen.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 augustus 2014

De Wekker | 16 Pagina's

Jean Calvin goede naam

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 augustus 2014

De Wekker | 16 Pagina's