Catechisatie geven

Heel sprekend is in dit verband wel Deuteronomium 6, waar het volk wordt opgeroepen om als ze straks het beloofde land zijn binnengegaan, zich te houden aan de rechten en verordeningen van de Heere. Het unieke van de God van Israël wordt geopenbaard en beleden: ‘Luister, Israël! De Heere, onze God, de Heere is één!’
Het dienen van de Heere is een zaak van het hart: gehoorzaamheid uit liefde. Deze dingen moeten nu ook de kinderen worden ingescherpt: voorgeleefd en ingeprent. ‘U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat.’

De overdracht
Er moet iets overgedragen worden. Dat is meer dan alleen kennis, dat zal duidelijk zijn. Om nog maar even bij Deuteronomium 6 te blijven: God geeft Zijn geboden en inzettingen, opdat Zijn volk ze zal leren om die te doen. De theorie en de praktijk, de leer en het leven horen Bijbels gezien bijeen. De overdracht in het catechisatielokaal zal er ook op gericht zijn dat de jongeren leren om te leven zoals past bij de verbondsrelatie.
Wanneer breng je echt iets over? Goed lesmateriaal, een voor het doel goed ingerichte zaal, goede vormgeving en verwerkingsmethoden zijn hierbij zeker van belang. De klassieke vraag- en antwoordmethode (zie het slot van Deuteronomium 6) is wat mij betreft niet achterhaald. Ondersteuning van de les met behulp van stellingen, opdrachten, vragen en beelden die met een beamer worden gepresenteerd kunnen de communicatie over en weer – en daarmee de overdracht – bevorderen. Maar daar is niet alles mee gezegd. Mijn ervaring is dat jongeren gevoelig zijn voor authenticiteit.
Degene die iets belangrijks aan hen wil overbrengen, zal zelf moeten uitstralen en voorleven dat het voor hem zelf ook van levensbelang is geworden, en moeten kunnen uitleggen waarom. Het zijn doorgaans de meest tere momenten in een catechisatielokaal als er ruimte is om die persoonlijke aspecten te benoemen. Maar iemand die al kuchend een hoestdrank probeert te verkopen, heeft weinig kans van slagen.

De doelstelling
Wat is de doelstelling van de catechese?
Het is goed om zich daarop te bezinnen. In het algemeen kan gesteld worden dat het doel van de ‘gewone’ catechese is dat de jongeren zullen mogen komen tot het belijden van de Naam des Heeren. Ter voorbereiding daarop wordt een speciaal traject aangeboden door middel van de belijdeniscatechisatie.
Die doelstelling kan natuurlijk wel breder uitgewerkt worden.
Aan dr. W. Verboom ontleen ik in dit verband de volgende aandachtspunten die ik in mijn eigen woorden weergeef:
1. Catechese is kennisoverdracht. Het gaat hier zowel om kennis van de Bijbel in de zin van Bijbelse feiten, Bijbelse geschiedenis en Bijbelse leer, als om de samenhang van de Bijbelse waarheid zoals verwoord in de belijdenis van de kerk.
2. Catechese dient gericht te zijn op discipelschap. Leer en leven horen dus bij elkaar. Op deze manier, dat het huis van het geloofsleven gebouwd dient te zijn op het fundament van de Bijbelse leer.
Daarin kan naast het cognitieve (kennis-) het affectieve (gevoels-) element geheel gehonoreerd worden.
3. Catechese dient zich te richten op bewuste deelname aan het leven van de christelijke gemeente. Zouden onze jongeren voldoende beseffen dat ze deel uitmaken van de gemeente, en wat dat voor hen betekent?
4. Catechese is instructie om als christen te leven. De catecheet wijst de catechisant de weg en gaat samen met hem de Bijbelse weg in de doolhof van verwarringen, die vandaag het leven bedreigen.
5. Ten slotte zouden we willen onderstrepen dat catechese een pastoraal karakter dient te hebben. De leraar is een herder. In een pastoraal gestructureerde catechese kunnen de verschillende aandachtspunten optimaal tot hun recht komen. (W. Verboom, Catechese, wat is dat? in: A.G. Knevel (red.), Geloofsopvoeding en catechese. Theologische verkenningen, serie Bijbel en praktijk. Kampen 1985, 62-63).

De praktijk
Ik mag wel zeggen dat ik er persoonlijk nooit een hekel aan heb gehad om catechisatie te geven. Het is één van de vaak weinige momenten dat je de jongeren ontmoet en spreekt – en andersom. Op Urk hebben we de goede gewoonte dat na elk uur catechisatie een kwartier pauze is ingelast: niet alleen handig voor de wisseling van de groepen, maar het geeft zowel jongeren als de catecheet een mogelijkheid om nog even na te blijven, een vraag te stellen of mee te leven (of iemand onder vier ogen vermanend toe te spreken).
Naarmate je een band krijgt met je jongeren, komt er meer ruimte voor openhartigheid en persoonlijke vragen. Dat is iets kostbaars.

Laat ik eindigen met speciale aandacht te vragen voor de oudste catechisatiegroep.
Je komt soms jongeren tegen die nog niet toe zijn aan de belijdeniscatechisatie, maar aan de gewone catechisatie wat ontgroeid zijn. Voor hen zou je een speciaal traject kunnen aanbieden waarin afwisselend Bijbelse, ethische, praktische, actuele en kerkelijke onderwerpen worden behandeld aan de hand van een korte Bijbelstudie, een kernachtige introductie en gespreksvragen die tot bezinning en discussie uitnodigen. Op hoop van zegen!

Ik zie er best wel eens tegenop. Maar ik zie er echt ook naar uit om de jongeren weer te ontmoeten rond die opengeslagen Bijbel.

Ten slotte: het gebed is de sleutel op Gods schatkamer. Laten alle catecheten en de ouders daar diep van doordrongen zijn.
Opdat onze jongeren hun hoop op God stellen en Zijn daden niet vergeten (psalm 78).

H. Korving
Ds. H. Korving is predikant te Urk (Maranathakerk)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen