Ruth 1: Licht in de duisternis (Ruth 1)

In de eerste vijf verzen van Ruth 1 krijgen we een schets te zien van de Richterentijd. Het is een tijd van oordeel – Israël is ongehoorzaam en de Here straft hen daarvoor met vijandige overheersing bijvoorbeeld of met een hongersnood.
Die straf is bedoeld om mensen tot inkeer te laten komen, maar van inkeer is meestal geen sprake. Als er in Bethlehem (broodhuis) geen brood meer is, dan is het tijd voor bekering. Maar Elimelech en Naömi bekeren zich niet. Ze keren het beloofde land de rug toe. Dat kan toch niet de oplossing zijn? Daarmee keren ze de Here de rug toe. Geen bekering, maar een verhuizing naar Moab – dat is de oplossing volgens Elimelech. Zijn naam is zo mooi: mijn God is koning, maar hij handelt er niet naar. Hij handelt naar eigen inzicht: op naar Moab!

Dieptepunten
Dat er geen zegen rust op deze verhuizing, wordt al snel duidelijk. In Moab sterft eerst Elimelech en later sterven ook de twee zonen: Machlon en Kiljon. Dat zie je als lezer al aankomen, want hun namen betekenen zoveel als de zieke en de zwakke. En daar blijft Naömi alleen achter in het buitenland, zonder familie om voor haar te zorgen met alleen nog twee Moabitische schoondochters.

Naömi, de liefelijke, is verbitterd. Ze heeft niets meer over. De staat waarin het volk zich bevindt aan het einde van het boek Richteren zien we hier op het niveau van een individu terugkomen. Er is geen hoop meer. Israël heeft een koning nodig, zo leren wij in Richteren (21: 25) – maar waar moet die vandaan komen? Waar is de oplossing voor dat volk dat steeds maar weer afdwaalt? Wat is de oplossing voor Naömi, die alleen achterblijft?

Keerpunten
Maar het boek Ruth loopt anders dan Richteren. Na de inleiding in 1: 1-5 gaat het er anders aan toe. Want Naömi hoort in Moab dat er weer brood is in Bethlehem. En Naömi besluit terug te gaan. Dat is het belangrijkste woord in dit hoofdstuk: terugkeren. Terug naar het verbond, terug naar het land van de belofte. Naömi lijkt niet terug te keren omdat ze beseft dat ze God verlaten heeft. In tegendeel: ze is ervan overtuigd dat God haar verlaten heeft. God werkt niet … Maar als lezer krijgen we iets anders te zien. In Ruth 1 gaan drie lichtjes op in de duisternis. Heel klein nog maar, je moet het willen zien. Maar ze zijn er. En door die lichtpunten krijgen we zicht op God. God werkt in het boek Ruth niet op de voorgrond, Hij grijpt niet zichtbaar in. Maar juist in de zegeningen en ‘toevalligheden’ die er zijn, zien we de Here aan het werk.

Lichtpunten
Naömi ziet geen lichtpunten, ze wil er in elk geval niet van weten. Maar ze zijn er wel.

Het eerste lichtpunt is dat er weer brood is in Bethlehem. Brood is een teken van leven. Er is weer leven mogelijk. De Here heeft voorzien. Dat er weer graan, koren en gerst groeit, dat is veelbelovend en een duidelijk teken van Gods liefdevolle zorg voor Israël.

Het tweede lichtpunt is dat Ruth meegaat, hoewel Naömi daar niets van wil weten. Ze probeert haar schoondochters terug te krijgen naar Moab. Orpa gaat, maar Ruth weigert. Ze zegt tegen Naömi dat discussie zinloos is: de dood alleen zal scheiding maken tussen mij en u. Opvallend is dat Naömi alleen indirect over de Here spreekt. Ze bidt haar schoondochters de zegen van de Here toe, maar ze houdt hem (bewust) op afstand. Ze wil nog steeds niets met God te maken hebben, want Hij heeft haar alleen maar bitterheid bezorgd. Maar Ruth spreekt persoonlijk: uw God is mijn God. En in het vervolg zal blijken hoezeer Ruth leeft en handelt naar deze woorden. Een lichtpunt: Ruth gaat mee om voor Naömi te zorgen en ze vertrouwt daarbij op de Here.

Het derde lichtpunt is de tijd waarop de twee vrouwen in Bethlehem aankomen. Het is de tijd van de gersteoogst. Dat betekent dat het brood in Bethlehem niet alleen in theorie aanwezig is (een mooie oogst die groeit), maar dat het werkelijk beschikbaar is. Dat er overvloed is. Er wordt geoogst en niemand hoeft honger te lijden. Zo voorziet de Here direct in de behoeften van Naömi en Ruth.

En toch … Naömi ziet het niet. En misschien is dat ook wel logisch. Ze heeft zwaar geleden en we moeten niet doen alsof dat niet veel voorstelt. Ze is bitter (noem mij Mara). En wij kunnen ons dat misschien voorstellen. Want het kan zo zijn dat ons leven ons zoveel moeite geeft dat we de lichtpunten die God ons geeft nauwelijks meer kunnen zien. Maar dat betekent niet dat ze er niet zijn.

Gespreksvragen
1. Herkennen we in ons eigen leven iets van de moeite van Naömi met alles wat ze heeft meegemaakt? Hoe kunnen we in dit alles weer zicht op de Here krijgen?
2. Waar is er terugkeer nodig in uw/ jouw leven?
3. Hoe kunnen wij een ander helpen en op God te wijzen in alle moeite van het leven, zoals Ruth (tegen wil en dank) doet bij Naömi?
4. Als brood betekent dat er leven mogelijk is, wat zeggen ons dan Jezus' woorden (Johannes 6: 35): Ik ben het brood des levens; wie tot mij komt, zal nimmermeer hongeren en wie in Mij gelooft, zal nimmermeer dorsten.

J.W. Moolhuizen
Ds. J.W. Moolhuizen is predikant te Dedemsvaart

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen