Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

‘Zand erover’ maakt slachtoffer opnieuw slachtoffer

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

‘Zand erover’ maakt slachtoffer opnieuw slachtoffer

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Zo’n honderdvijftig keer wordt er in de Bijbel gesproken over vergeving. Dat verklaart waarom het begrip zo’n belangrijke rol speelt in het geloof van christenen. Velen worstelen in de praktijk met de juiste toepassing. De een hanteert het te strikt, de ander te gemakkelijk.

Vergeven en vergeten. Zand erover. Het zijn uitspraken die in een pastoraal gesprek regelmatig voorkomen, goed bedoeld en oprecht gemeend. Toch doen volgens Nico van der Voet, studentenpastor op de Christelijke Hoge school Ede (CHE), deze woorden geen recht aan de Bijbelse bedoeling van vergeven en evenmin recht aan de hulpvrager en/of het slachtoffer. In zijn werk stuit hij te vaak op onrecht dat óf onder het vloerkleed geschoven wordt óf met de zogenaamde ‘mantel der liefde’ moet worden bedekt. Verschillende christelijke principes als liefde, verdraagzaamheid en lankmoedigheid leiden onwillekeurig tot verwrongen denkbeelden.
In zijn boek ‘Altijd vergeven?’ met de subtitel ‘Over schuld en vergeving tussen mensen’ laat Nico zien in welke kaders God vergeving plaatst. Daarmee reikt hij velen de helpende hand. Ook aan kerkmensen. “De kerkgeschiedenis is deels een geschiedenis van ruzie en elkaar pijn doen. Christenen onderling blinken niet altijd uit in eerlijk uitpraten, schuld belijden en vergeving schenken. Er mag dus meer aandacht aan geschonken worden.”

Benoem de waarheid
Dat het boek een aantal keren is herdrukt en inmiddels is uitverkocht, geeft aan dat het onderwerp een gevoelige snaar raakt. Voor Nico persoonlijk is dat geen verrassing, gezien de vele pastorale gesprekken die hij met jongeren voert. Een groot aantal worstelt met relatieproblemen als gevolg van ouders die uit elkaar zijn gegaan of van een verstoorde ouder-kindrelatie. Ook de moeizame bekentenissen van seksueel misbruik zijn hem niet onbekend. Ieder verhaal is uniek. In ieder verhaal klinkt de pijn die gevoeld wordt over geleden onrecht, soms jaren na dato, ook al durft niet iedereen dat zomaar te benoemen. “Het is niet egocentrisch om je eigen gedachten en gevoelens serieus te nemen,” meent Nico. “Integendeel. Vraag je af hoe je met de pijn en boosheid verder wilt leven. Wil je erin blijven hangen en zo de dader altijd macht over je geven? Wil je richting verbittering en blijvende wrok afglijden? Of wil je je losmaken van wat jou is aangedaan en zo ja, hoe dan? Daarvoor moet de waarheid benoemd worden. Kies voor communicatie om de dader te confronteren met wat hij heeft gedaan. Niet om wraak te nemen, maar om hem zo mogelijk voor je te winnen.”

Gods bedoeling
Onrecht leidt gemakkelijk tot nieuw onrecht. Dit principe verklaart waarom vaste patronen zich in de generaties kunnen vastzetten. Het wordt ook zichtbaar als een slachtoffer zelf dader wordt. Iemand die veel gepest is, kan zelf gaan pesten. Iemand die in zijn jeugd misbruikt is, loopt het risico zichzelf aan een ander te vergrijpen. Vanuit geleden onrecht groeit de overtuiging dat je het recht hebt anderen op dezelfde manier te behandelen. Een vicieuze cirkel die pas doorbroken kan worden door stil te staan bij de feiten van de verstoorde relatie en de pijn én als hiervoor voldoende tijd en erkenning wordt gegeven.
In de pastorale praktijk kan daarentegen te snel het begrip vergeving worden ingebracht. “Want, zo wordt vaak gedacht, in de Bijbel staat dat we elkaar moeten vergeven, zelfs 70 x 7 keer. Bovendien, als er vergeving wordt geschonken, is het leed geleden. Zo wordt vergeving een automatisme,” stelt Nico. “Dat is te kort door de bocht, het is niet eerlijk. Het doet geen recht aan het onrecht dat door het slachtoffer is geleden. Op die manier maak je hem opnieuw slachtoffer. Voor een goede toepassing van vergeving moet je terug naar de Bijbel en ontdekken hoe God het bedoelt.”

Berouw voor vergeving
In de geschiedenis die God met de mensen en het volk Israël gaat, is herhaaldelijk sprake van het dreigende oordeel van God. Wie in het kwaad volhardt, krijgt met Gods toorn te maken. Wie daarentegen berouw toont en tot inkeer komt, ontvangt vergeving. Dan pas komt de weg vrij tot een vernieuwde levenswandel met God.
Nico: “Wie vergeving alleen koppelt aan Gods liefde gaat voorbij aan Zijn gerechtigheid. De gedachte dat God bij voorbaat vergeeft, klopt niet. Sommigen denken dat het Gods beroep is om te vergeven, maar dat hebben mensen ervan gemaakt. Het degradeert Gods vergeving tot goedkope genade. Maar ‘genade is niet goedkoop’ heeft Dietrich Bonhoeffer ooit gezegd. Voor je het weet wordt vergeving gebruikt om iets toe te dekken en zo van haar kracht ontdaan. Spijt en berouw moeten aan vergeving vooraf gaan. Dat geldt zowel voor de relatie God-mens als voor die van mens tot mens. De oordelen in het Oude Testament getuigen daarvan. Lees ook Lucas 17 vers 3 en 4. ‘Indien je broeder zondigt, spreek hem dan ernstig toe; en als hij berouw heeft, vergeef hem. En als hij zevenmaal op een dag tegen je zondigt en zevenmaal naar je terugkeert en zegt: ‘Ik heb berouw’, dan moet je hem vergeven.’ Je moet berouw niet loskoppelen van vergeving, dat doet God ook niet.”

Bevrijdend
“Het werkt bevrijdend als er in een verstoorde relatie een moment komt van berouw en vergeving en dit naar elkaar uitgesproken kan worden. Vergeving is de basis van verzoening en biedt ruimte voor herstel en vernieuwing van de relatie. Het leidt tot opluchting bij de dader, waardoor die weer met vreugde durft verder te leven, ook al blijft hij de pijn voelen van wat hij heeft gedaan,” vervolgt Nico. “Vergeving geeft ook opluchting bij het slachtoffer, want die wordt bevrijd uit de slachtofferrol. Natuurlijk vergeet hij nooit wat er is gebeurd. Maar zoals de dader niet meer samenvalt met zijn verkeerde daden, zo valt het slachtoffer niet meer samen met het aangedane leed. Zo leidt vergeving voor beiden tot een proces van innerlijke genezing. Níet kunnen vergeven leidt daarentegen tot stagnatie. Het slachtoffer loopt emotioneel vast. Als de dader verlangt naar vergeving en die niet ontvangt, stagneert er ook iets bij hem. Hoewel voor de dader geldt dat hij nooit recht heeft op vergeving, omdat vergeving altijd een geschenk blijft, kan je op basis van de Bijbel zeggen dat het zeker een kwaad is, als het slachtoffer in wrok blijft steken en niet tot vergeven komt. Paulus zegt niet voor niets in Romeinen 12 vers 19 dat we wraakgevoelens moeten loslaten en aan God overlaten. Blijf dus niet boos, zelfs als de ander geen berouw heeft. Laat het los en geef het aan God. Het geloof in de Here Jezus kan hierbij helpen. Hij is immers gestorven voor onze zonden! En mag ik een tip geven om ernstig verstoorde relaties te voorkomen? Laat kleine pijnpunten niet rusten, maar spreek ze eerlijk uit.”

Nico van der Voet (1958) woont samen met zijn vrouw en hun drie kinderen in Veenendaal. Hij heeft boeken over diverse christelijke thema’s op zijn naam staan, schrijft regelmatig columns en werkt als studentenpastor aan de Christelijke Hogeschool in Ede. Meer informatie: www. nicovandervoet.nl waar o.a. het boek ‘Altijd vergeven?’ als pdf kan worden gedownload.

Gerdien Starreveld-van Langevelde interview

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 maart 2018

De Wekker | 24 Pagina's

‘Zand erover’ maakt slachtoffer opnieuw slachtoffer

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 maart 2018

De Wekker | 24 Pagina's