Boekbespreking

Herman Paul, De slag om het hart. Over secularisatie van verlangen. Uitgeverij Boekencentrum, Utrecht 2017, €€ 16,99, 157 pagina's, ISBN 9789023950189
Herman Paul, bijzonder hoogleraar secularisatiestudies aan de Rijksuniversiteit Groningen, betoogt in dit boek dat de populaire definitie van ‘secularisatie’ als kerkverlating niet klopt. Bij secularisatie gaat het integendeel veel meer om de wens om onze verlangens steeds meer in het hier en nu vervuld te zien. Dat klinkt misschien wat droog, maar het is van groot belang voor kerk en theologie.

Paul stelt kort en goed dat mensen die op zondag keurig in de kerk zitten, vanbinnen door en door geseculariseerd kunnen zijn. Secularisatie is namelijk een verabsolutering van het saeculum, van de huidige tijd, en omdat de mens - zo zegt Paul Augustinus na - een verlangend wezen is, verraadt de gerichtheid van onze verlangens onze secularisatie.

Deze bundel brengt een aantal eerder gepubliceerde bijdragen van prof. Paul bijeen. Daardoor is er wat overlap en zijn de hoofdstukken ook wat verschillend van aard, maar dat stoort niet. Nu eens debatteert Paul met de Canadese filosoof Charles Taylor over definities van secularisatie, dan weer verdiept hij zich in damesbladen als Libelle om op het spoor te komen welke verhalen van zelfontplooiing we elkaar als ideaal voorhouden. Ook legt hij bloot hoe reclame werkt: deze appelleert aan ons ‘verlangen om te verlangen’; dat wordt door nieuwe aankopen niet gestild, maar juist aangejaagd, met permanente rusteloosheid tot gevolg.

Gelukkig biedt dit boek niet alleen een diagnose, maar wijst het ook een remedie aan voor de geseculariseerde mensen die wij zijn. Tegenover zelfontplooiing stelt Paul de Bijbelse taal van zelfverloochening. Nu komt ons menselijk verlangen naar God altijd bij God vandaan als genadegave. Dat maakt ons echter niet lijdelijk. Paul wijst op de Psalmen als middel, waardoor we niet altijd ‘uit’ zingen, maar wel ‘in’ zingen: we eigenen ons al zingend het Godsverlangen van de Psalmdichter toe.

Het goede nieuws is: we kunnen groeien in verlangen naar God. Dat gaat wel zeer doen, omdat we zullen moeten erkennen dat het leven niet maakbaar is maar zich aan onze controle onttrekt, en dat we alleen tot onze bestemming komen als we houvast vinden in God. Dat alles is een kwestie van geestelijke oefening in ontvankelijkheid, van christelijke karaktervorming, van leven van genade. Daarbij helpt het voorbeeld van christelijke martelaren ons, en mogen we onder ogen zien dat discipelschap het karakter van improvisatie houdt.

Al met al biedt dit beknopte boek een overtuigend beeld van de secularisatie van het verlangen, in allerlei toonaarden. Eigenlijk zou elke predikant het allang gelezen moeten hebben.

A. Huijgen, Kampen

Marieke Post en Joop Stolk, Pubers begrijpen. Uitgeverij De Banier, Apeldoorn 2016, €€ 14,95, 144 pagina's, ISBN 9789402901368
De serie ‘Christelijke opvoeding’ van uitgeverij De Banier is weer een deel rijker. Na het boek over baby’s verscheen er een uitgave over pubers. De serie staat onder hoofdredactie van dr. Joop Stolk. Orthopedagoge Marieke Post schreef het grootste deel van het puberdeel.

De titel doet al vermoeden dat de schrijvers het belangrijk vinden dat ouders hun puber begrijpen. Op dat aambeeld hameren ze iedere keer: eerst begrijpen, dan doen. Na een eerste uiteenzetting waarom dat begrijpen zo belangrijk is, volgen een paar hoofdstukken over de veranderingen die een puber ondergaat. Verder komen aan bod: praten, op Christus wijzen, vrienden en iets voor een ander over leren hebben. Om het boek geschikt te maken voor gebruik op een opvoedkring zijn vragen en andere verwerkingsvormen opgenomen.

De basis van het boek is stevig, maar ik mis af en toe de uitdagingen waar ouders vandaag voor staan. Een van de vragen luidt bijvoorbeeld: Hoe kun je je puber stimuleren om christelijke lectuur te lezen? Met die vraag is niets mis, maar dan moet je wel een boeken lezende puber hebben. Anders kun je elkaar misschien beter vragen om tips voor christelijke vloggers.

Soms bedoelt de schrijver iets anders dan er letterlijk staat. Op pag. 86 worden bidden, Bijbellezen, zingen en naar de kerk gaan uiterlijke vormen genoemd. Uit de context wordt de bedoeling duidelijk: het hart moet erin mee komen.

Wie gezegend is met pubers kan met dit boek zijn voordeel doen. Spreek met een paar andere ouders af en ga er eens rustig voor zitten. Dat het boek niet bijzonder actueel is, geeft niet. De vragen van nu komen dan echt wel op tafel.

Margreet van den Berg-van Brenk, Kampen

Ds. A.J.T. Ruis, Josia. Een jonge koning die God zoekt. Uitgeverij De Banier, Apeldoorn 2017, € 12,50, 98 pagina’s, ISBN 978 94 0290 2723
Dit boekje is een bewerking van een serie preken die ds. Ruis gehouden heeft in de gemeente van Rotterdam-Kralingen. De preken zijn omgewerkt tot 17 Bijbelstudies. Ze behandelen 2 Kronieken 34 en 35, de hoofdstukken die gaan over koning Josia. Hij is pas acht jaar, wanneer hij zijn ambt moet gaan bekleden.
In het voorwoord schrijft de auteur dat hij twee redenen heeft om dit boekje het licht te doen zien. Over de Bijbelse figuur van Josia zijn recent geen Bijbelstudieboekjes verschenen. Daarnaast hoopt hij dat verenigingen hun winst ermee zullen doen. Er is telkens weer nieuw materiaal nodig immers. Het boekje is geschreven met een jong lezerspubliek voor ogen, maar is ook zeker geschikt voor bespreking door ouderen.
Naar mijn mening is ds. Ruis er uitstekend in geslaagd om zowel een vernieuwend als ook dienstbaar boekje te schrijven. Het vernieuwende zit niet zozeer in opzet van de hoofdstukken. Die is tamelijk klassiek: na het lezen van de betreffende verzen, wordt in enkele pagina’s het gedeelte uitgelegd en praktisch toegepast. Vervolgens zijn er vragen geformuleerd, die op een natuurlijke wijze opkomen uit het voorgaande. Het vernieuwende zit hem wel in de keuze voor deze hoofdstukken. Het leven van koning Josia en wat ons dat te zeggen heeft, komt op een mooie manier tot leven.
Dienstbaar is het boekje vooral daarom, dat de vragen uitnodigen tot gesprek. Daarbij worden diepgaande onderwerpen niet geschuwd. Zo wordt in het eerste hoofdstuk meteen al ingegaan op de wijze waarop we omgaan met dood en eeuwigheid. Soms wordt gevraagd een ander, relevant gedeelte erbij te lezen en worden daar vragen over gesteld. Aangezien in het boekje slechts twee hoofdstukken uit de Bijbel diepgaand worden behandeld, werkt dat verfrissend.
De taal in dit boekje zal voor sommige jongeren wellicht wat ingewikkeld zijn. Wie zich daar echter niet al te zeer door laat storen, krijgt een prachtig gereedschap in handen om diep te graven in de schat van Gods Woord.

F.W. van der Rhee, Capelle a/d IJssel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen