Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

‘Verkiezing is een ander woord voor liefde’

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

‘Verkiezing is een ander woord voor liefde’

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

‘Enorm bevrijdend’, noemt prof. dr. Arnold Huijgen de centrale boodschap van de Dordtse Leerregels. ‘Waag er als voorganger in dit herdenkingsjaar tenminste één preek aan’, suggereert hij. De actualiteit van de boodschap kon nog wel eens verrassen.

‘Dordtse Leerregels krijgen in Nijkerk de handen niet op elkaar’, kopte het Reformatorisch Dagblad in januari boven een verslag van een forumavond over de 17de-eeuwse leerregels. Drie van de vier forumleden zagen weliswaar de waarde van het document in, maar afgaande op het verslag spatte het enthousiasme er niet echt van af, daar in Nijkerk.

De avond had zo’n tachtig bezoekers getrokken, waarmee de grote kerkzaal bepaald niet was ‘uitverkocht’. Helemaal onbegrijpelijk vindt de Apeldoornse hoogleraar systematische theologie Arnold Huijgen het allemaal niet, maar toch voert hij graag een pleidooi voor de waarde van de leerregels.

Genade
Huijgen las de Dordtse Leerregels zelf voor het eerst toen hij een jaar of zestien was, op een zondagmiddag tijdens een vakantie. Hij kan zich vooral nog een gevoel van ‘diepe bewondering’ herinneren over de grondigheid waarmee er vroeger over die thema’s is nagedacht. “Ik vond de tekst best ingewikkeld, maar ook indrukwekkend om te ontdekken hoe diep Gods genade doorwerkt.”

De opmerking van de remonstrantse hoogleraar Peter Nissen in Nijkerk dat de synode van Dordrecht het begrip genade verengde, kan hij daarom moeilijk plaatsen. “De Dordtse Leerregels beginnen elk hoofdstuk opnieuw bij de heilsgeschiedenis. De centrale boodschap is dat God onze verlossing helemaal bewerkt. Dat is enorm bevrijdend. Tegelijkertijd schakelt de Heilige Geest mensen niet uit, maar in: ze zijn geen ‘stokken of blokken’. ‘Dordt’ spreekt veel genuanceerder en evenwichtiger over de verkiezing dan Luther of Calvijn deden.”

Hij wijst er daarbij op dat het Dordtse spreken over de uitverkiezing geen gereformeerde “spécialité de la maison” is: het was niet iets heel nieuws en eigens. “De Leerregels zijn helemaal in lijn met de opstelling van Augustinus tegenover zijn tijdgenoot Pelagius. En aan de rooms-katholieke universiteit van Leuven vonden soortgelijke discussies als die tussen Arminius en Gomarus plaats: tussen Michael Baius, die zich op Augustinus beriep, en de Jezuïet Leonard Lessius.

De bewoordingen van Dordrecht zijn uiteraard kenmerkend voor de tijd waarin ze zijn opgeschreven. “De Leerregels zijn geschreven in een logisch taalkleed, dat paste in de scholastieke traditie van die dagen. Ze zijn bovendien opgesteld in een tijd dat de gereformeerden een machtsgreep deden in de jonge Republiek. Die strijdvaardigheid klinkt door in de tekst.”

Toch is de tekst volgens Huijgen qua toonzetting vooral pastoraal-populair en is de inhoud na 400 jaar nog altijd onveranderd actueel. “Het gaat om de kern van de Reformatie. Is genade genade of moet ik het in gang zetten? Dat is geen thema om zomaar aan de dijk te zetten.”

Vrij
Wat Huijgen betreft zouden de Dordtse Leerregels dan ook best uitgangspunt kunnen zijn voor een leerdienst, of een korte serie leerdiensten. “Ik denk dat je er niet per se paragraaf voor paragraaf doorheen moet gaan, maar er valt met de Leerregels als uitgangspunt best te preken. Je zou dan een overzicht moeten geven van waar het in de Leerregels over gaat en dat kunnen verbinden met de vragen van vandaag.”

De hoogleraar denkt daarbij aan ‘het nieuwe soort determinisme’ dat mensen als de Amerikaanse atheïstische filosoof Daniel Dennett en hersenonderzoeker Dick Swaab uitdragen. “Als Swaab zegt: ‘Wij zijn ons brein’, dan is de vraag: ben ik wel vrij? En: bestaat er nog zoiets als een individuele verantwoordelijkheid? Daartegenover stellen de Dordtse Leerregels dat wij in Gods hand zijn en dat Hij ons waarlijk vrij maakt.”

De Dordtse Leerregels respecteren volgens Huijgen “dat de mens aan zet is, op één fundamenteel belangrijk, ondeelbaar moment na. Dat is het moment dat God opnieuw geboren laat worden. Daarna gaat onze wil zelf het goede willen en gaan we ons bekeren.”

Het gevolg daarvan is dat er een “compleet nieuw begin mogelijk is en dat je echt vrij gaat leven. Zonde maakt mensen tot slaaf. Van Luther is de uitspraak dat de zonde saai is, omdat het daarin altijd maar gaat om hetzelfde: egoïsme, geld, macht, seks. Het is altijd hetzelfde liedje en je wordt er doodmoe van. Daartegenover staat de genade van God die ons leert om heel anders te leven: uit liefde tot God en de mensen om je heen. Soms denk ik dat we in de kerk onvoldoende duidelijk maken hoe geweldig bevrijdend dit evangelie is.”

Voor wie?
De vraag die juist de Dordtse Leerregels als vanzelf oproepen is echter wie zich zo rijk mag rekenen, oftewel de vraag naar de uitverkiezing. “Calvijn zegt dat Christus de spiegel van onze verkiezing is: Hij is de kenbron”, reageert Huijgen. “Hoewel de Dordtse Leerregels duidelijk met een pastorale intentie zijn geschreven, had de nadruk op Christus als kenbron van de verkiezing nog sterker gekund. Dat had, denk ik, veel twijfel weggenomen.”

Het is volgens Huijgen aan de ene kant belangrijk om “God God te laten zijn”. “Het draait niet om ons. God is de Schepper die doet wat Hij wil. Dat is zijn soevereiniteit. God is niet ons vriendje.

Dat uitgangspunt staat echter wel in het licht van Gods openbaring in Christus, aldus Huijgen. “Het meest verrassende van het evangelie, en ook van de Dordtse Leerregels, is dat God redenen uit zichzelf neemt om ons lief te hebben. Verkiezing is zo gezien een ander woord voor liefde.”

Zijn de Dordtse Leerregels geschikt om op catechisatie aan de orde laten komen? “Zeker!”, zegt Huijgen. “Dat hoeft echt niet bij de 12- of 13-jarigen, maar zeker wel in de belijdeniscatechisatie. Stel het aan de orde, jongeren doen tenslotte belijdenis met deze grondslag als achtergrond. Dan moeten ze weten wat daarin staat. Spits het wel toe op vragen van deze tijd, het is geen kwestie van copy-paste.”

En ja, suggereert Huijgen: waag er voor de hele gemeente in dit herdenkingsjaar tenminste één keer een preek aan. “Het gaat er natuurlijk om, dat al die noties in de preken aan de orde komen, met of zonder verwijzing naar de Dordtse Leerregels. Maar waarom ook niet eens een keer wat teksten uit de Dordtse Leeregels erbij gepakt om samen te ontdekken wat de kernboodschap is. Het zou een hoop vooroordelen weg kunnen nemen en de gemeente verrijken.”

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 28 september 2018

De Wekker | 24 Pagina's

‘Verkiezing is een ander woord voor liefde’

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 28 september 2018

De Wekker | 24 Pagina's