De Bijbel kent geen kerkverband

In de aanloop naar de generale synode is er al heel wat te doen geweest over de lusten en lasten, rechten en plichten van een kerkverband. Nu moeten de fans van een kerkverband wel eerlijk toegeven dat de Bijbel een dergelijk verband van kerken niet kent maar dat in de Schrift wel zichtbaar wordt hoe plaatselijke nieuwtestamentische gemeenten elkaar ondersteunen. Het kerkverband is dan ook niets anders dan een georganiseerde vorm van ondersteuning.

Die wederzijdse ondersteuning kan financieel maar ook geestelijk zijn. Zo kunnen gemeenten elkaar helpen de leer te bewaren en te verspreiden. Het kerkverband dient er ook toe gezamenlijk aan te pakken wat een plaatselijke gemeente alleen niet voor elkaar krijgt zoals de opleiding tot predikant of grotere projecten van zending of hulpverlening. Grondslag van een kerkverband is eenheid in de leer en een gezamenlijk belang die leer te verspreiden, te verdedigen en vorm te geven. Het hebben van een kerkverband en van een generale synode waar zo´n kerkverband bij elkaar komt, is dus geen Bijbelse opdracht maar is daarmee niet per se on-Bijbels. Kosters, commissies van beheer en een emeritikas komen in de Bijbel ook niet voor, maar niemand zal zondag tegen de koster zeggen: Weet je wel dat jij eigenlijk een on-Bijbels verschijnsel bent? De koster, het kerkverband en veel andere zaken komen in de Bijbel niet voor maar vloeien wel voort uit de Bijbelse opdracht goed voor de gemeente van Christus te zorgen.

Vrijheid

Uitgangspunt van een kerkverband is wel dat de kerk plaatselijk is en dat de Schrift geen enkele kerk verplicht lid van een kerkverband te zijn, maar geestelijke eenheid brengt wel bij de plicht en roeping elkaar te dienen. Plaatselijke kerken treden vrijwillig tot een kerkverband toe en stemmen door toetreding met de bestaande regels in. Toetreding betekent in het gereformeerde kerkrecht ook dat een gemeente vrijwillig een deel van haar zelfstandigheid afstaat, doordat ze instemt met de regel dat besluiten die bij meerderheid genomen worden ook door de minderheid geaccepteerd worden.

Bij dit alles is het volgens gereformeerd kerkrecht wel de afspraak dat de kerken elkaar zoveel mogelijk vrijheid laten en elkaar alleen in wezenlijke zaken binden. Van begin af aan is in reactie op het hiërarchische stelsel van de kerk van Rome gesteld dat geen kerk over een andere kerk, en geen ambtsdrager over een andere ambtsdrager mag heersen. Dit woog zo zwaar dat de eerste gereformeerde kerkordes met die bepaling begonnen. De synode van Emden (1571) nam als artikel 1 op: „Gheen Kercke sal over een ander Kercke, gheen Dienaer des Woorts, gheen Ouderlinck noch Diaken sal d’een over d’ander heerschappie voeren, maar een ijeghelijck sal hen voor alle suspicien, ende aenlockinge om te heerschappen wachten.”

Blijkbaar hechtte de kerk eraan dat dit anti-hiërarchisch element geen sluitstuk van de kerkorde zou worden maar de grondtoon zou zetten waardoor het als artikel 1 werd opgenomen. Voor kerken die gereformeerd willen zijn betekent dit een voortdurend zoeken naar de juiste balans tussen plaatselijke zelfstandigheid en gemeenschappelijke gebondenheid. Dat zal ook in de komende synode de gezamenlijke opdracht en uitdaging zijn.

Prof.dr. H.J. Selderhuis is hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de TUA

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen