Hoe duister is Halloween

Achtergrond

Het woord Halloween komt van Hallow-e’en wat weer van All Hallow’s Eve komt: Allerheiligen. Op 1 november viert de Rooms-Katholieke Kerk Allerheiligen. De gestorven heiligen worden dan herdacht. Dat is een dag voor Allerzielen (2 november): de herdenkingsdag voor alle overledenen. Dat zou mogelijk mede de reden kunnen zijn dat het feest Halloween zoveel verwijzingen naar de dood kent. Toch schijnt de rooms-katholieke achtergrond niet de enige te zijn. De Kelten zagen 1 november als de eerste dag van het nieuwe jaar. 31 oktober, de dag van Halloween, was voor hen oudejaarsdag. Men geloofde dat de geesten van de gestorvenen op de oudejaarsavond, de avond dus van 31 oktober, terugkwamen om bezit te nemen van een levend lichaam, om zo het nieuwe jaar in te gaan. Men zegt dat de Kelten om die geesten te verdrijven maskers droegen. Dat zou dus kunnen betekenen dat op de achtergrond van het verkleden en het dragen van griezelige maskers juist de gedachte zou zitten van het verdrijven van de geesten. Het Keltische gebruik zou dan later, bij de komst van het christendom, vermengd zijn geraakt met christelijke elementen wegens Allerheiligen en Allerzielen.

De bekende uitgeholde pompoen, met daarin een eng uitgekerfd gezicht, schijnt weer afkomstig te zijn uit de VS. De pompoen, met een lichtje erin een lantaarn, is zo’n beetje het bekendste symbool voor Halloween geworden. De nadruk met Halloween lag vooral op de kinderen die langs de deuren gingen voor snoep (trick or treat: of je geeft wat of ze halen iets met je uit). De laatste decennia is het griezelen erger geworden, is het ook meer een ‘feest’ voor volwassenen geworden. Kijk maar eens naar de pretparken (zie hun websites) die Halloween-feesten aanbieden en de meest afschuwelijke dingen laten zien en beleven.

Griezelen is best leuk. Maar tegenwoordig gaat men daar extreem ver in: bloedige gezichten, in brand steken van mensen, ledematen afzagen. Wat we op het journaal niet willen zien wordt met Halloween een attractie. Ik vermoed dat (extreem) geweld in films voor gewenning zorgt en dat men heel ver wil of moet gaan om de adrenaline aangemaakt te krijgen.

‘Halloween viert de duisternis en christenen zijn kinderen van het licht’

Duivels?

Het is de vraag of je een ‘feest’ als Halloween alleen moet willen beoordelen aan de hand van de herkomst. De herkomst is complex en het ontstaan en de ontwikkeling is niet met zekerheid te traceren. Ook de manier waarop het nu gevierd wordt, moet bijdragen aan de beoordeling. De verwijzingen naar de dood, naar heksen en geesten, en het genieten van bloed en geweld zijn niet goed. De sfeer staat zeer ver af van waar het christelijk geloof voor staat. Halloween viert de duisternis en christenen zijn kinderen van het licht (Ef. 5: 8).

Soms wordt geopperd dat Halloween occult is. Ik denk dat we met zo’n oordeel terughoudend moeten zijn. Occult verwijst naar de directe aanwezigheid en handelingen van de duivel en van demonen. De Bijbel leert ons niet te vrezen, maar wel op onze hoede te zijn voor de duivel en de demonen. De geestelijke wereld van boze machten en demonen wordt in de Bijbel als reëel getekend, en er wordt voor gewaarschuwd. Het is geen kinderspel. Mensen kunnen in de ban komen van de duivel, door hem zelfs bezeten worden. Soms kunnen we, in alle voorzichtigheid, spreken van occulte belasting.

Tegelijk het is wel erg belangrijk dat we beseffen dat deze geestelijke wereld, zowel van engelen als van demonen, voor ons versluierd is. We weten er te weinig van om een complete leer van de engelen of leer van de duivelen te ontwikkelen. We hebben er blijkbaar genoeg aan om te weten dat we te strijden hebben met geestelijke boosheden in de lucht (Ef. 6: 12), maar daarvoor hebben we geen leer van de duivel nodig, maar de geestelijke wapenrusting. Wij hoeven niet alles te weten over de werkzaamheden van de boze in deze wereld: hoe pakt hij het aan, hoe verleidt hij, hoe oefent hij invloed uit? Paulus zegt echter wel: ‘zijn gedachten zijn ons niet onbekend’ (2 Kor. 2: 11). Vanuit die gedachte schreef C.S. Lewis zijn boekje Brieven uit de hel. Niet om precies uit te leggen hoe het zit met de boze machten en demonen, maar om vanuit die gedachten die ons niet onbekend zijn, na te denken over hoe de duivel manieren bedenkt om mensen bij God en Christus vandaan te houden.

Wie gelooft, hoeft voor de duivel niet bang te zijn. Heel krachtig schrijft Jakobus: ‘Bied weerstand aan de duivel en hij zal van u wegvluchten’ (Jak. 4: 7). Zoveel macht heeft de duivel niet. Wij kunnen hem in het geloof weerstaan. Het boek Job laat al zien dat de duivel niet meer kan dan God toelaat (Job 1). Maar zeker als je van Christus mag zijn, heb je niets te vrezen. Daarvan mogen wij in deze dagen ook iets meegeven aan onze kinderen. Ze hoeven van de enge plaatjes en maskers niet bang te worden, want de Heere Jezus Christus heeft gewonnen en bij Hem zijn we veilig, altijd en overal.

Halloween is niet direct occult te noemen. Toch liegen de verwijzingen naar duisternis, boze geesten en het dodenrijk (soms ook de hel) er niet om. Als christenen houden we ons er verre van omdat we ons in een andere sfeer bevinden, de sfeer van de ‘zaligsprekingen’ (Matth. 5: 1-12), van zachtmoedigheid en van vrede. Het verlangen van de christenen is een toekomst waarin de duisternis geheel overwonnen en verdwenen zal zijn. Als christenen mogen we onze weg gaan aan de hand van Filippenzen 4: 8: al wat liefelijk is, al wat welluidend is.

Los van de duistere aspecten aan Halloween is er vanuit pedagogische overwegingen ook nog wel wat tegen Halloween in te brengen. Sommige kinderen worden bang van grote spinnen, enge afbeeldingen en griezelige maskers, en ze zijn voor veel kinderen niet te ontlopen; ze lopen er in de hal van de school soms al tegenaan. Hoe pedagogisch is dat? Juist nu de laatste tijd Halloween extremer gevierd wordt omdat ook volwassenen graag gaan griezelen, worden kinderen banger.

Alternatief

Als christenen kunnen we ons zoveel mogelijk afzijdig houden van Halloween. Maar kinderen houden graag van een feestje en het is fijn om meer te kunnen zeggen dan: wij doen daar niet aan mee. Waarom stellen we er niet iets voor in de plaats? Halloween is een duister feest, laten we er een feest van het licht voor in de plaats zetten. Dat is goed tegendraads. Wij willen dat gaan doen op 31 oktober, in onze kerk in Antwerpen-Deurne. Het valt mooi in de herfstvakantie. We gaan spelletjes doen met de kinderen van de kerk en vooral ook van de buurt. Het wordt een feest van het licht. Een griezelvrij feest. Heerlijk ontspannen spelen met de kinderen, een middag (en begin van de avond) met gezelligheid en pannenkoeken. En met een verhaal uit de Bijbel over hoe het licht kan gaan schijnen in de duisternis. Mocht je als kerk ook zoiets willen doen maar je denkt: dat is wel erg kort dag; kijk eens bij Ark Media. Zij hebben kant-en-klaar materiaal om als kerk een feest van het licht te geven: Light in the night.

‘Halloween is een duister feest, laten we er een feest van het licht voor in de plaats zetten’

We kunnen Halloween dus ook zien als een gelegenheid om een tegengeluid te laten horen. Het zou mij niet verbazen als dat mensen uit de buurt ook echt aanspreekt. Gelukkig waardeert niet iedereen de Halloween-attributen. Wij hopen en bidden als kerk dat mensen bij ons veiligheid, vrede en liefde proeven.

Ds. A.Th. van Olst is predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerk te Antwerpen-Deurne en lid van de redactie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen