Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Theocratisch vuur SGP ligt onder de sintels

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Theocratisch vuur SGP ligt onder de sintels

11 minuten leestijd Arcering uitzetten

INTERVIEW

drs. K. v.d. Zwaag, redacteur kerkelijk leven bij het Reforrrjatoriscti Dagblad

De SGP heeft de theocratie-gedachte in haar vaandel staan, maar het vuur kan niet oplaaien vanwege de vele sintels die daarboven liggen. Deze kritiek op de SGP en haar "vriendelijke presentatie" uit ds.G. Hette Abma. De spanning in artikel 36 van de NGB hebben partijen als de RPF en het GPV weggemoffeld door het accepteren van de neutrale staat, maar de SGP op haar beurt kan de spanning best wat meer ventileren. Het gaat immers om het gezag van God in het publieke leven.

Ds. G. Hette Abma, hervormd predikant in Gouda, startte vorig jaar in het blad Kontekstueel een discussie rond het thema theocratie. Hij haalde toen een uitspraak van prof. Van Ruler aan die de SGP prees omdat zij de eigenlijke vragen - "die van de geestelijke grondslagen van de staat en de samenleving"-aan de orde stelde. De geboden van God zijn immers heilzaam voor het hele volk, zo zegt ds. Abma in het artikel hem na. Maar toch vindt hij dat de SGP te veel het theocratisch beginsel verzaakt. Het heikele of netelige migrantenvraagstuk omzeilt hij daarbij niet. "Wie in het parlement niet pleit voor een tegenhouden van de steeds aanwassende stroom van Turkse en Marokkaanse migranten, die is er schuldig aan dat hetgeen nog resteert van het christelijk karakter van onze samenleving geheel zal verdwijnen. Het gemenebest ligt zwaar te slapen in het modieuze dromenland vol allochtonen. En zélfs kleinrechts heeft zich door Klaas Vaak zand in de ogen laten strooien".

Nooit echt helderheid

Ds. Abma vindt het in zijn artikel merkwaardig dat er bij de SGP eigenlijk nooit echt helderheid is gekomen wat betreft de betekenis van artikel 36 in de praktijk. "Aanzetten zijn er wel degehjk. Maar het lijkt erop, dat thans de worsteling wordt opgegeven".

Genoeg aanleiding om ds. Abma in zijn Goudse woning op te zoeken en over deze kwesties wat door te praten. Wat is theocratie, hoe gaan we daar in deze tijd mee om en in welke partijen is het theocratisch élan nog levend?

Ds. Abma wil om te beginnen eerst wat misverstanden over de theocratie uit de weg te ruimen: "De theocratie is niet een bepaalde staatsvorm die tegenover andere staatsvormen staat, maar het gaat om de geloofswerkelijkheid waaruit je leeft, namelijk dat God Heer en Koning is. God regeert de wereld, en vandaaruit trek je lijnen naar de politieke en maatschappelijke situatie. Als je theocratie zo definieert: de belijdenis van het koningschap van God, dan is het toch absurd om daar niet voor op te komen. Maar de vragen spitsen zich daarop toe hoe je dit naar de politiek toe doorvertaalt. Die uitdaging moet je aangaan, vind ik".

Wordt die uitdaging dan vaak niet aangedurfd?

"Je hebt mensen binnen de christelijke gemeente die daar wel oog voor hebben, maar bij velen is er de neiging om zich terug te trekken op de geestelijke realiteit, de verzoening in Jezus Christus. Dat is natuurlijk wel de kern van het geloof, maar voor mij is dat een versmalling. De theocratie is er mee gediend dat je besef hebt van de heiliging van het totale bestaan. Vanuit de Bijbel weten we hoe in Israël daaraan vorm is gegeven".

Vaak wordt theocratie gezien als een zaak die alleen bij de oudtestamentische bedeling hoort.

"Dat vind ik een misvatting. God is volstrekt exclusief met Israël bezig, maar gelijktijdig zie je een uitwaaiering naar alle volken. De opdracht luidt: ga heen tot alle volkeren en maak hen tot discipelen. De continenten komen in het vizier, de verbreiding van het Rijk van God geschiedt volksgewijs. Het gaat niet alleen om de gemeente die Jezus Christus belijdt, maar ook om het effect voor het publieke leven".

In hoeverre is de oudtestamentische gedachte van de eenheid van kerk en staat, en de nauwe band tussen overheid en religie, dan nog actueel? «

"Ik denk dat veel van ons wordt vereist wat betreft een goede uitleg van de Schrift, anders doe je schade aan de theocratie. Je moet ook ootmoedig van je mislukkingen leren. Maar je mag je niet van de uitdaging losmaken om wat in het Oude Testament is aangereikt ook in de Europese, Afrikaanse of Latijns-Amerikaanse context toe te passen.

In het verleden zijn er genoeg mislukkingen aan te wijzen. We moeten geen staatskerk of kerkstaat hebben. Het is belangrijk om in de lijn van Van Ruler twee gestalten van het Rijk uit elkaar te houden: kerk en staat als de twee punten van een ellips. De scheiding van kerk en staat is dus op zich niet verkeerd, wel de tegenstelling tussen beide. Dat is de nare vrucht van de Franse Revolutie, waarvan we nu de wrange vruchten plukken".

Maar hoe kan de overheid de (ware) religie beschermen?

"Dat is de Achillespees waarover al veel gediscussieerd is. Als je de gewraakte woorden uit art. 36 NGB schrapt, haal je een stuk uit een lap en dan gaat het hele kleed rafelen. Je raakt dan ook kwijt, wat men eigenlijk had willen bewaren. Tegelijk moet ik zeggen dat ik me wel kan voorstellen dat men er moeite mee heeft. Ik besef best dat het ruig overkomt, maar gaat achter die schrapping ook niet fundamentele kritiek op het hele bijbelse getuigenis schuil? Er zitten aan het Oude Testament ook ruige kanten, zoals de wraak van God, de exclusiviteit van het geloof, enz.

Het artikel is eigenlijk te groot voor ons. Het is beter om het probleem eerlijk onder ogen te zien dan die gewraakte passage te schrappen. Voor die eerlijkheid zie ik best mogelijkheden. Het is belangrijk in onze samenleving duidelijk te maken dat voor iemand die in de God van Israël gelooft, een multireligieuze of multiculturele cultuur allerminst het einde is. Als je een beetje theocratisch bloed in je aderen hebt, kun je dat niet bepaald een verrijking noemen. Ik vind dat de SGP deze vragen voor een groot deel laat liggen".

Een te gemakkelijke acceptatie van de maatschappelijke situatie?

"Ik denk dat de SGP de discussie niet aandurft. Als je dit principe in het vaandel hebt, moet je dat wel uitwerken. De discussie over vrouwen en het lidmaatschap van de partij is daar maar kinderspel bij vergeleken. Zo'n probleem moet je toch eigenhjk op een achternamiddag kunnen oplossen. Het is een peuleschil vergeleken met deze belangrijke vragen. Het gaat hier om het gezag van God in de samenleving, dat is toch de basis van je politieke optreden. Het zou je verbazen hoeveel van het fundament onder de SGP weg is".

Dat lijkt veel op de kritiek van de Landelijke Stichting ter bevordering van de staatkundig gereformeerde beginselen.

(lacht) "Ik ben nog geen lid van de Stichting. Maar ook de Stichting zet geen zoden aan de dijk, wanneer zij getuigenis en praktisch bezig-zijn zo uit elkaar rukt. De beginselen moet je ook vertalen naar onze tijd toe".

Vanuit de Stichting zou men zeggen: een moskee kan niet.

"Dat gaat voor mij net te ver. Ik begrijp wel de grote moeite die je daarmee hebt. Wij zitten met grote vragen door de toevloed van buitenlanders en de spanning die dat oproept tussen de verschillende religies. Ik ga misschien niet zo ver als het Ridderkerkse raadslid Van Gent die tegen de verkoop van een schoolgebouw aan de Turkse Moskee Vereniging stemde. Hij gaf daarmee wel een voorzichtige vertolking van het onverkorte artikel 36. Wanneer je opkomt voor de vrijheid van geweten, moet je ook ruimte geven voor beoefening van de godsdienst.

Vanuit het theocratisch beginsel is er ruimte om andere godsdiensten te gedogen, zoals dat ook gebeurde in de Republiek, waar ook plaats was voor andere religieuze overtuigingen. Ze werden niet begunstigd, maar wel gedoogd".

Partijen als RPF en GPV gaan in hun verdediging van de godsdienstvrijheid ver met dit gedogen. Bescherming is nodig ook voor andere godsdienstige overtuigingen, zeggen zij.

"Ik geloof dat zij zwichten voor de gedachte van de Franse Revolutie. De begrijpelijke verlegenheid ten aanzien van artikel 36 wordt bij hen een zekerheid. Aan de andere kant: Het geloof vraagt vrijheid van geweten, en per consequentie moet er dan ruimte zijn voor godsdienstige beleving, maar dat doe je schoorvoetend! Dat laatste mis ik bij de RPF en het GPV.

Het gaat om de vraag: hoe laten we het recht van God in de wereld gelden?

Belangrijk is te beseffen dat God Koning is over deze wereld en dat Hij tegelijk de vrijheid van de mens respecteert. Vanuit de theocratie kom je voortdurend op de tolerantie uit. De vrijheid waarin God ons stelt om tot het geloof te komen, kan je ook afwijzen".

Is de overheid bevoegd om de christelijke religie te beschermen?

"De overheid is geroepen volgens artikel 36 ruimte te creëren voor het belijden van het geloof in de God van Israël. Ik noem dat een voorwaardenscheppend beleid. Maar er is natuurlijk meer. Eigenlijk zou confessie ook in de Grondwet uitgesproken moeten worden. De overheid is geroepen om de ene, ware God te erkennen".

Bij de huidige overheid zie je daar weinig van.

"De huidige overheid wendt voor dat er neutraliteit is. Door de Algemene wet gelijke behandeling kan die neutraliteit in anti-christelijke richting omslaan. Toch moeten we niet ach en wee roepen voor het zover is. Als het onverhoopt wel gebeurt, mogen we het martelaarschap blijmoedig aanvaarden. We kunnen thans heel dankbaar zijn voor de enorme vrijheid die wij hebben in onze samenleving. Dit mogen we waarderen als een vrucht van twintig eeuwen christendom. Er zijn bij alle omstreden wetten toch vele uitzonderingsbepalingen voor gewetensbezwaarden.

In plaats van met defaitistische verhalen rond te lopen, is het beter om de taak van de overheid aan te geven. Al blijft het een roepen In de woestijn, er is in de woestijn geroepen op een manier die het veel effect had! Johannes de Doper is hierin voorgegaan, hij kondigde de komst van de Messias aan. Dat is óók een belangrijk punt: de theocratische gedachte moet verbonden worden met de toekomstverwachting, de hoop op de messiaanse toekomst".

In welke politieke partij is het theocratisch ideaal nog levend?

"Dat is vooral In de SGP en bij de oude CHU-aanhangers. Het aanspreken op de roeping van de overheid kom je echter bij alle christelijke partijen tegen; daarom is het jammer dat men de handen niet in één slaat. Maar het blijft het wandelen op het scherp van een scheermes.

De één moet gewaarschuwd worden vanwege concessies, de ander vanwege excessen.

Ik meen dat het GPV en de RPF een verkeerd uitgangspunt hebben door een volstrekte scheiding van overheid en godsdienst. Het theocratisch élan is bij de SGP daarentegen is wel aanwezig, maar het brandt als een vuur onder heel wat sintels".

Dat lijkt me een verklaring nodig hebben.

"De uitgangspunten van de SGP zijn wel goed, want die stoelen op de reformatorische belijdenis, maar het is jammer dat er een aantal belemmeringen zijn om dat vuur aan te wakkeren. Men probeert zo sympathiek mogelijk over te komen, maar durft het niet aan met de belijdenis midden in het volksleven te staan. Een grote belemmering is ook de kerkelijke verdeeldheid, maar vooral dat men niet openhartig rond de Schrift het gesprek met elkaar aan durft te gaan.

Ik zie grote toekomst voor het politieke streven waarin de theocratie tot gelding gebracht wordt. Maar dan zal men als drie partijen bij elkaar dienen te komen. Dat moet toch mogelijk zijn. Als fundamentele verschillen naar voren komen, zal duidelijk worden wat het diepste Anliegen is van de SGP. Nu blijft men dit te veel verpakken in allerlei punten van "eigenheid, klimaatsverschillen etc. Men is wellicht bang als het vuur ineens gaat oplaaien, want dan ga je zelf ook door een loutering. Het is geen Spielerei, maar ernst, vrolijke ernst...".

Wat zijn de gevolgen voor het politieke bezig-zijn als het vuur van de theocratie gaat oplaaien?

"Laat ik dit zeggen: Het vereist van ons om heel evenwichtig de dingen te formuleren. Aan de ene kant moet je allerlei misverstanden wegnemen, zoals het verwijt dat je onverdraagzaam bent, maar aan de andere kant betekent het wel dat je duidelijk getuigenis geeft in onze samenleving. De actuele ontwikkelingen van de migratie bijvoorbeeld zullen vergaande consequenties hebben voor de toekomst. Men houdt prachtige verhalen, uit angst voor het verwijt van racisme, maar ik zou er graag discussie over willen hebben. Wat nu gebeurt in Joegoslavië, kan later ook in onze samenleving opduiken. Daarom ben ik blij met wat Bolkestein zegt: als er straks zoveel allochtonen zijn, dit ook consequenties heeft voor de normen en waarden van onze samenleving.

Het gaat er mij niet om een theocratische dictatuur te creëren, dat is een schrikbeeld waar we terecht voor kunnen vrezen. Het gaat om de exclusiviteit van het Koninkrijk van God, maar er zal dankzij de lankmoedigheid des HEEREN ruimte blijven voor mensen die zich daartegen verzetten. Wij mogen dan ook dankbaar zijn, wanneer we het theocratische gehalte van de samenleving kunnen verhogen. Nu zie je een anti-theocratische ontwikkeling. En daar heb ik mijn vragen bij: leggen we ons daar dan niet te gemakkelijk bij neer? Juist tegen de secularisatie hebben we de koene belijdenis van de theocratie nodig".

Dit artikel werd u aangeboden door: Wetenschappelijk Instituut voor de Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 augustus 1994

Zicht | 84 Pagina's

Theocratisch vuur SGP ligt onder de sintels

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 augustus 1994

Zicht | 84 Pagina's