Politiek en media

door drs. J. Mulder

direaeur van de Guido de Brèsstichting. Studiecentrum SGP

Dit jaar zijn er verl< iezingen voor de gemeenteraad en voor de Tweede Kamer. Politieke partijen is er veel, en soms lijkt het vyel alles, aan gelegen om zich in de media te profileren. De verkiezingstijd lijkt soms op een markt waar politieke partijen, ook christelijke politieke partijen, met elkaar concurreren. Het gaat vaak meer over personen dan over beginselen. Politici deinzen er bovendien niet voor terug om een misstap van hun politieke tegenstander uit te buiten ten bate van eigen gewin. Hun hoop is daardoor meer stemmen te krijgen. De media maken daar soms handig en dankbaar gebruik van.

Politiek vormt een gebruikelijke combinatie met media. In zekere zin zijn ze van elkaar afhankelijk. De vraag wordt soms gesteld of de media verpolitiseren of de politiek vermedialiseert. In ieder geval is er sprake van een spanningsvolle verhouding. De media brengen het nieuws, maar niet als verlengstuk van welke politieke partij dan ook.

Media

Het begrip media definieert Van Dale 'als middelen tot overdracht en verspreiding van kennis en informatie; communicatiemiddelen persorganen. Via een medium kan dus een boodschap worden overbracht. Dan hebben we het bijvoorbeeld over boeken, kranten, periodieken, radio, televisie, Internet. Lettend op ontwikkelingen in de informatie-en communicatietechnologie zullen andere mogelijkheden binnen handbereik komen. Wat de bestuuriijke gevolgen daarvan zijn is nog niet voldoende in beeld.

De media hebben behalve een publicitaire ook controlerende taak. De laatste taak heeft soms een zuiverende preventieve werking. Daar zijn voorbeelden van te noemen. Dat wil niet zeggen dat degene die het betreft, ook altijd daadwerkelijk datgene heeft gedaan waarvan hij wordt beschuldigd.

De media, en met name de televisie, kunnen politici maken en breken. Voor mij persoonlijk is het mediagebeuren rond de persoon van Elco Brinkman van het CDA daar een voorbeeld van. De man kon in de ogen van de media geen goed meer doen en is mede als gevolg van de negatieve beeldvorming in de media uiteindeijk teruggetreden. De invloed van de media is onmiskenbaar groot. Wanneer opiniepeilingen bepaalde opvattingen onder de bevolking peilen, heeft dat veelal een gevolg voor de standpuntbepaling van politieke partijen. Opiniepeilingen lijken soms het karakter van beleidsinstrumenten te krijgen.

De invloed van de media is niet altijd positief, maar de vraag is of dat alleen aan de media ligt. Het 'lekken' naar de media is een bekend verschijnsel geworden en doet de rechtschapenheid van de politicus geen goed. De informatie die via de media wordt verspreid is niet altijd even zuiver. De kwalijke gevolgen daarvan moeten ook niet worden onderschat. Het IS niet of nauwelijks mogelijk om uit de stortvloed aan informatie die over mensen wordt uitgegoten, het meest wezenlijke te pakken. Mensen doen er ook in mindere mate moeite voor. Het gaat er steeds meer op lijken of alleen incidenten hun aandacht nog heeft.

Negatieve beeldvorming

Dat door een dergelijke berichtgeving een verkeerd beeld kan ontstaan van de werkelijkheid, is met of nauwelijks in beeld. Het beeld bestaat en wordt mitsdien vaak bevestigd dat het er in de politiek niet zo nauw op aankomt. Politici nemen het blijkbaar niet zo nauw en zijn geneigd tot allerlei manipulaties om maar aan de macht te blijven.

Het kan met ontkend worden dat in de politiek compromissen moeten worden gesloten. Dat zou politici op voorhand wat voorzichtiger moeten doen zijn, maar dat geldt niet alleen in de politiek. Politici (en anderen) maken zich ongeloofwaardig wanneer ze zich compromitteren. Ook in andere sectoren van de samenleving komen dergelijke praktijken voor, zonder die overigens goed te praten. Bij nauwkeurig onderzoek zou de politiek er wel eens positief uit kunnen komen, want elke nalatigheid wordt in de media breedvoerig uitgestald. De andere sectoren zijn veel minder m beeld.

Het zou ook zinnig zijn onderzoek te doen naar de betrouwbaarheid van de media. Ik heb sterk de indruk dat de media meer steken laten vallen en grovere fouten maken dan de politiek. Maar de media wordt met gecontroleerd als de politiek. Voor sommige personen heeft de al dan niet juiste invloed van de media een smadelijke afgang tot gevolg gehad.

Poging tot bezinning

Het is onder meer de relatie tussen politiek en media die in dit nummer aan de orde komt. Wie let op de terugloop van de ledenaantallen van de politieke partijen, kan zich de vraag stellen of de media hebben bijgedragen aan het functieverlies van politieke partijen. Heeft het nog zin om naar een politieke avond met een belangrijk thema te gaan, waarvan de mensen eigenlijk via de media al weten wat de uitkomst wasi Zou de

partij-interne besluitvorming kunnen gaan verandereni HeeEt het nog zin om dergelijke avonden te beleggen^ Kan een politieke partij functioneren zonder het gebruik van de moderne communicatiemiddelen^ Beïnvloedt de dominante aanwezigheid van de televisie de besluitvormingi Verandert de besluitvorming onder invloed van het mediacircus^ Wat zijn de mogelijkheden voor politieke partijen die met aan mediacircus willen meedoeni Dat zijn enkele vragen die we hebben voorgelegd aan dr.P. Depla, die een proefschrift heeft geschreven over de relatie tussen informatisering en politiek. Vervolgens ook aan drs. A. de Jong, parlementair journalist.

Voor een christelijke politieke partij als de SGP is verder niet onbelangrijk hoe het staat met het kerkelijk meeleven met de plaatselijke en nationale politiek. De verhoudig tussen kerk en overheid is een belangrijk onderwerp en tevens een veelbesproken thema. Drs.K. van der Zwaag heeft enkele mensen uit de achterban benaderd en doet daarvan verslag.

Kiezen

Inmiddels zijn de verkiezingen voor de gemeenteraad achter de rug en is de uitslag bekend. Wat de invloed van de media is gewest, Iaat zich niet becijferen. De kiezers hebben gesproken en dat is voor de politieke partijen de werkelijkheid. Daar moeten ze zich bij neerleggen. Drs.Joh. Weggeman heeft nagegaan wat de gevolgen waren van de al dan niet aangegane horizontale lijstverbing tussen GPV, RPF en SGP In het volgende nummer probeert hij eensoortgelijke analyse van de Tweede Kamerverkiezingen te maken.

Politieke partijen hebben met kiezers te maken en vormen een wezenlijk bestanddeel van het democratisch bestel. Ze willen het publiek belang dienen en de betrokkenheid van de burger bij de politiek vergroten. Politieke partijen kunnen niet om de media heen. De tijd van verzuilde media is voorbij, zodat politici minder dan voorheen kunnen terugvallen op de zuilgebonden mediakanalen. Alles overziend vraagt de relatie tussen media en politiek om een diepgaande bezinning. In dit nummer een bescheiden bijdrage daaraan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen