Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Wat levert het allemaal op?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Wat levert het allemaal op?

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Bijhelstudie n.a.v. Prediker 1:2-11

Hervormd predikant te Katwijk aan Zee

'IJdelheid der ijdelheden, het is al ijdelheid. Wat voordeel heeft, mens van al zijn arbeid, die hij arbeidt onder de zonï'

Het boek van de Prediker heeft ongelovigen en gelovigen altijd weer geïntrigeerd. Voor de eerste categorie komt Prediker er, vergeleken bij andere bijbelboeken - gunstig af. Waait hun niet een vleugje filosofie tegemoet uit die dorre, harde Bijbel, die zich veelal zo ver buiten de kring van het gewone leven beweegt? Gelovigen hebben juist vaak moeite met dit deel van de Schrift. De toon is vaak zo pessimistisch, zo negatief... Het leven ligt gevangen In de greep van het altijd eendere, de doffe monotonie, de eindeloze herhaling. En-merkwaardig-toch wekt de schrijver in het licht van het vergeefse (ijdelheid) op tot een levensgenieting en - aanvaarding waarbij wij geneigd zijn onze wenkbrauwen te fronsen.

Twee reeksen

Bij nadere beschouwing van het boek Prediker, stuiten we eigenlijk doorlopend op twee reeksen van gedachten. De eerste daarvan berust op een nauwkeurige waarneming van de aardse, tijdelijke werkelijkheid. Prediker heeft zijn ogen goed de kost gegeven en vertolkt hoe hij tegen de zichtbare realiteit aankijkt. Dan rest slechts één conclusie : alles is ijdelheid.

"God en Zijn bestuur en Zijn gericht verlenen inhoud en doel aan dit ijdele leven, dat - op zichzelf beschouwd-bodemloos is"

IJdelheid der ijdelheden zelfs, opperste zinloosheid. Wat geeft het allemaaR Alles verzinkt in de stage stroom van de tijd. Niets is blijvend. Anderzijds, wat er was, zal er zijn. Naar iets nieuws zoek je onder de zon tevergeefs.

Maar er is ook een tweede reeks. En die doorkruist telkens de eerste. Er is een andere werkelijkheid : God! De realiteit van Zijn bestuur der wereld. Zijn geboden, Zijn gericht dat eens over alles en ieder gaan zal. Aan die werkelijkheid klampt Prediker zich uit alle macht vast. Zij is zijn enige werkelijke houvast. God en Zijn bestuur en Zijn gericht verlenen inhoud en doei aan dit ijdele leven, dat - op zichzelf beschouwd-bodemloos is. Eens wordt de onontwarbare kluwen losgewikkeld, eens worden de raadsels onthuld, eens wordt de zin van het zijn en van de geschiedenis in het licht gesteld, het doel van leven en zwoegen ontvouwd. Dan wordt rechtvaardig iedere levenshouding en elk levensgedrag beoordeeld (vgl.l2:14).

Plaats in de openbaring

Wij kunnen niet heen om de vraag naar de plaats van dit bijbelboek in het geheel van de openbaring Gods. In de geschiedenis daarvan staan wij niet ineens in het licht van de volle, heldere dag. Prediker leefde voor de "volheid des tijds" (vgl.Gal.4). Hij kenschetst zijn eigen tijd bepaald niet als licht en hoopgevend. Toch heeft ook die tijd een eigen plaats in het geheel van de openbaring. En dat geldt ook voor het tijds-verstaan van Prediker. Wij lezen zijn geschrift uiteindelijk zoals wij dat doen met heel de Schrift van het Oude Testament : vanuit het volle licht dat in Christus is opgegaan. Daarom mogen wij ook vanuit dit bijbelboek de lijnen telkens weer verder trekken en actualiseren. Dat betekent dat wij de aardse werkelijkheid - vol leed, tranen en vergeefsheid-en de zin van het leven en dus ook de vraag "wat het allemaal oplevert", mogen zetten in de lichtglans van het Koninkrijk der hemelen dat gekomen is en eens voluit doorbreken zal.

De kern van de openbaring is hier rotsvast. Zij wordt gevormd door een diep geloof - hoe aangevochten ook-in de levende God, de Schepper en Regeerder van alle dingen. Hij is in Zijn bestaan en gericht het vaste punt in de wentelende stroom van eeuwen, mensen en verschijnselen. Er zal altijd een spanning blijven bestaan tussen de aardse werkelijkheid en de ervaring daarvan enerzijds en het bestaan, bestel en bestuur van de Eeuwige anderzijds. Dat levert vragen op die ons raken, bij tijden ook kunnen pijnigen. Hoe ver lijkt God soms wegi Hoe komen wij in de ijdelheid der dingen uit bij de vastheid van de levende Godi Is dit leven geen droom, de eeuwige heerlijkheid geen inbeelding^ Wij zullen toch niet willen beweren dat gelovigen met die aanvechtingen nimmer te maken

hebbeni Wat is de zin van alles wat wij doeni Zulke vragen worden in dit bijbelboek voluit serieus genomen en blijkbaar is daarvoor ruimte onder de overkoepeling van de openbaring Gods.

Actualiteit

In actuele zin klemmen deze vragen ook voor ons. Predikers tijd en de onze vertonen de nodige overeenkomsten. Eigenlijk geen wonder. Wat er was, zal er zijn. Wij ervaren inzinking, decadentie, verval van waarden en normen, een golfslag van immorele ontwikkelingen, ontkenning van God, ontkrachting van Zijn heilzame geboden en negatie van Zijn gericht. Hoe komen wij door zo'n getij heen^ Hoe houden wij koersi Stemmen klmken : Laat je leven, fatalistisch, het gaat toch zoals het gaat. Geniet vooral van het leven, hedonistisch! Of : Mens, waar doe je het allemaal voori Alles is tevergeefs, pessimistisch! Prediker zegt: God! Het heeft hier en daar iets van een kreet uit de diepte, een roepen naar omhoog met handen die reiken naar de Eeuwige. En toch weet hij zeker dat tenslotte het gericht alles zal verklaren. Nieuw-testamentisch geduid, vertolk ik dat met een regel uit het oude gezang: "Geef, dat wij bij Uw komst onstraff'lijk wezen mogen!"

Drie variaties

Op het thema "IJdelheid der ijdelheden" componeert Prediker drie variaties. De eerste betreft het memelijk leven. De geslachten komen en gaan, de aarde blijft. In onafzienbare rijen schuiven de generaties over het toneel van de wereld. Opgaan, blinken en verzinken. Vluchtig is de lente, kort de zomer, soms valt de herfst vroeg in totdat de kille winter alles verijst (vgl.l2: l-8) en daarna komt de dood. Zo loopt de ketting der geslachten over het al maar voortwentelende rad van de tijd.

In de tweede plaats werkt Prediker zijn thema uit ten aanzien van de natuur. Op en onder gaat de zon. Rond en rond gaan de winden. Eindeloos stromen de beken in de zee, die toch nooit vol wordt. Eindeloze regelmaat en voortdurende herhaling, zoals de wijzers van de klok onophoudelijk rondgaan over dezelfde wijzerplaat.

Het eindpunt altijd weer het beginpunt. Iets nieuws onder de zon, het is er niet en nooit.

In de derde plaats is er de monotonie der geschiedenis. Het lijkt of de gang van de mensheid meer betekent dan de levensloop van de enkeling, dat de geschiedenis meer zin heeft dan de kringloop van de natuur. Dat lijkt inderdaad zo. Ook de geschiedenis in zichzelf heeft geen zin, aldus Prediker. Zij is ook doffe, altijd eendere herhaling. Wordt er iets bereikt dat niet eerder tot stand kwami Is de Schrift hier niet gênant tegenover de mens van deze eeuwi Als Prediker in onze tijd zijn ogen zou opslaan Jawel, maar verandert er in wezen zoveeR Dat is de vraag in dit boek. Er wordt zoveel luid en met fanfare gepresenteerd als fonkelnieuw en nimmer nog vertoond dat bij nader onderzoek veel van die glans verliest. Ook beschavingen gingen op, blonken en verzonken. Veel raakt bovendien in het vergeetboek, wijzelf wellicht incluis. Ik denk aan die alleenstaande dodelijk zieke, die eens met grote angst-ogen bij de deur, toen ik wegging, tegen me zei : "Straks praat er niemand meer over mij." Zo vervagen de geslachten in de mistvlagen der eeuwen. IJdelheid der ijdelheden, het is alles ijdelheid...

Perspectief

Zo is het leven buiten God! Zonder God. Het leven van de miljoenen die ons omringen en geen deel dan in dit leven wachten. Over de noodzaak van getuigende politiek gesproken! Onder mensen zonder hoop. Mensen van de cirkelgang zoals die herleeft in de opgang die de gedachte van de reïncarnatie vandaag maakt. Wij geloven echter niet in de cirkel maar in de lijn. En die lijn loopt duidelijk in Prediker Het is de lijn van de opvaart der dingen. Tot op en tot bij God in Christus. Mag dat dan in dit boek soms iets van een - rauwekreet hebben, in het licht van Christus krijgt het leven lijn en zin, strekt het zich uit, voorwaarts en opwaarts. Wie het Kruis wegneemt uit de geschiedenis en uit de dingen van tijd en eeuwigheid, slaat te pletter op de werkelijkheid. Wie het omklemt als zijn enige hoop, ziet de werkelijkheid toch doorlicht en verhelderd. Die weet het leven, voor nu en voor eeuwig, bevrijd en verlost uit de gang van het monotone, het vergankelijke en het vergeefse. Ook uit de benauwenis van de dood omdat de oorzaak daarvan, de zonde en de schuld, is weggenomen in het offer van Christus.

"Wie het Kruis wegneemt uit de geschiedenis en uit de dingen van tijd en eeiivcigheid, slaat te pletter op> de werkelijkheid."

Alleen die levenshouding en die oneindige vertroosting, stellen ons in staat om in waarachtige solidariteit met onze medemens , getuigend en handelend, op te treden en venster te zijn op de levende God. Dat is het batig saldo van een waarachtig christelijk leven en dienen. Uw arbeid is niet ijdel in de Heere. (1 Cor 15:58).

Dit artikel werd u aangeboden door: Wetenschappelijk Instituut voor de Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 februari 1999

Zicht | 24 Pagina's

Wat levert het allemaal op?

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 februari 1999

Zicht | 24 Pagina's