SGP en defensie

Sandor van Leeuwen student militaire geschiedenis

"Als de verdediging van de landsgrenzen de primaire taak van het Nederlandse leger is, dan mogen ze het van mij niet afschaffen, maar mobilisabel maken". Prof. dr. Rob de Wijk steekt zijn mening over Defensie niet over stoelen of banken. De defensiespecialist, verbonden aan Clingendael, de Universiteit Leiden en de Koninklijke Militaire Academie (KMA), vindt dat het Nederlandse leger verder moet kijken dan de landsgrenzen.

Een interview over de Defensienota 2000 en het Nederlandse en SGP-defensiebeleid.

"Ik ben niet ontevreden over het resultaat van het kamerdebat. De krijgsmacht als geheel is intact gebleven, terwijl PvdA en D66 delen wilden afstoten. Dat is niet gebeurd." Over de Defensienota 2000, waarin de minister van Defensie zijn plannen over de toekomst van de krijgsmacht uiteen zette, was volgens De Wijk in de Tweede Kamer "voor 80 procent consensus". Die grote eensge­ zindheid was volgens hem vooral te danken aan het Strategisch Toekomst Debat, dat de hoogleraar dan ook een "gouden greep" noemt. En dat mag een compliment genoemd worden, want: "ik ben niet vaak zo positief". Toch constateert De Wijk een probleem. "Er is een gebrek aan politieke wil om geld in Defensie te steken." Terwijl Nederland over meer geld blijkt te beschikken dan gedacht, wordt er door de politiek niet over gepiekerd om dat geld aan defensie uit te geven.

Veiliger

"Voorzitter! Is de wereld veiliger gewordenv Naar mijn menig is dat niet het geval" zo vond SGPkamerlid mr.dr. J.T van den Berg in de discussie. De hoogleraar Internationale Betrekkingen denkt daar een beetje anders over. "In de Verenigde Staten is een zelfde veiligheidsanalyse gemaakt als in Nederland. Daar wordt die analyse gebruikt om meer geld in Defensie te steken. Nederland constateert ook de problemen die er zijn, maar doet daar alleen niets aan. We zijn eigenlijk terug naar af en weer beland in een situatie waarin regionale conflicten kunnen escaleren, zoals voor de Tweede Wereldoorlog. Massavernietigingswapens en terreur, het is eigenlijk allemaal niets nieuws. De vraag is alleen: wat betekent dit voor onsi"

Niet veel volgens De Wijk: "Alleen als we een actieve rol spelen lopen we risico. Daarom moeten we voorzichtig zijn met risico's die je tijdens vredesoperaties uitlokt." De politiek zou er goed aan doen om eens na te denken over de vraag onder welke omstandigheden Nederland een rol wil spelen in vredesoperaties.

De wereld is dus voor Nederland veiliger geworden, zolang zij zich buiten de operaties van de Verenigde Naties (VN) houdt. Alleen doet Nederland dat niet, want, hoewel Nederland relatief weinig aan Defensie uitgeeft, is het de nummer vijf van de troepenleveranciers bij VN-missies.

Dominantie

De steUing van Van den Berg dat "het beter is om de training van de krijgsmacht voornamelijk te richten op het optreden in het hogere geweldsspectrum, zodat uitgezonden eenheden in het gehele geweldsspectrum kunnen opereren" onderschrijft De Wijk volkomen. "Je moet altijd met het ergste rekening houden en eventuele geweld kunnen gebruiken om geweld neer te slaan of om in het uiterste geval je zelf een weg naar buiten toe te banen."

In de Defensienota 2000 is er sprake van een integratie van het Europees veiligheidsbeleid. In de Tweede Kamer sprak Van den Berg de vrees uit dat hierdoor afbreuk wordt gedaan aan de band met de VS. De Wijk: de VS vinden dat niet. Europa moet volgens hen ook zelf iets kunnen doen." De wetenschapper ziet het pleidooi van Van den Berg vooral in het kader van de Europese 'balance of power'-politiek van Nederland en het Verenigd Koninkrijk, die bevreesd zijn voor dominantie van Frankrijk of Duitsland.

De integratie van Europese krijgsmachten noemt de universitair docent een goede zaak, want "Europa geeft aan haar Defensie 60 procent van het bedrag dat de VS daar aan besteden uit, maar de gevechtskracht van Europa bedraagt slechts 15 procent van die van de VS". Een gezamenlijke aanschaf van materiaal zou geld besparen en bovendien problemen met verschillende soorten materiaal kunnen voorkomen. "De verschillende soorten materiaal in het Nederlands/Duitse-legerkorps zorgen bijvoorbeeld voor een gebrek aan interoperabihteit, waardoor de operationele effectiviteit niet optimaal is."

Olieaanvoer

Nederland werkt dus internationaal veel samen: in VN-en NAVO-operaties, in het Nederlands/Duitse-legerkorps, in de United Kingdom/ Netherlands Landing Force, een samenwerkingsverband tussen het Engelse en het Nederlandse Korps Mariniers, en in een samenwerking tussen de Nederlandse en Belgische Marines.

flet idee dat de Nederlandse krijgsmacht primair bedoeld is om de lands-en bondgenootschappelijke grenzen te verdedigen is dan ook een ouderwets idee. "Het idee stamt uit de tijd dat Nederland alleen in Europa functioneerde" vindt de defensiespecialist. "De Nederlandse krijgsmacht zou niet alleen voor de verdediging van grenzen gebruikt moeten worden, maar ook ingezet moeten kunnen worden voor de verdediging van landsbelangen". Op de vraag of Nederland dan ook zou moeten interveniëren bij problemen bij de olieaanvoer antwoord De Wijk bevestigend.

Misverstand

In de discussie in de Tweede Kamer struikelden veel partijen over de opheffing van het 306e fotoverkenningssquadron van de Koninklijke luchtmacht. De Wijk vindt dat een typisch voorbeeld van misverstanden die de poHtiek in het leven roept en die vervolgens een eigen leven gaan leidden. "Het 306e squadron wordt in de Defensienota helemaal niet opgeheven, maar herverdeeld. Er verdwijnen dus helemaal geen fotoverkenners. Wel verdwijnen er vliegtuigen, in totaal een aantal dat geüjk staat aan de omvang van een squadron. In de Kamer slaat de discussie dan ook nergens op." "De politiek houdt zichzelf voor de gek" zo luidt de harde conclusie.

„Het idee dat de Nederlandse krijgsmacht primair bedoeld is om de lands-en bondgenootschapfelijke grenzen te verdedigen is dan ook een ouderwets idee."

Met het pleidooi van Van den Berg om de Orions van de Koninklijke Marine, bedoeld om onderzeeërs op te sporen, te behouden is de hoogleraar het eens. Van den Berg pleitte voor het ombouwen van de Orions voor "algemene verkenningstaken". Een kleine specificatie van De Wijk: "Boven crisisgebieden zijn grondverkenners nodig. De langzaamvliegende Orions zijn daar uitstekend geschikt voor en zouden dus moeten worden omgebouwd tot grondverkenners".

Buitenlanders

Vorig jaar ontstond nogal wat ophef in de Tweede Kamer toen het instituut Clingendael met een plan op tafel kwam om buitenlanders in het leger dienst te laten nemen. "Ik geef toe dat ik het eerst ook een raar idee vond. Toch is het niet echt krankzinnig., hoewel het natuurlijk in de eerste plaats bedoeld is om aandacht voor het probleem van het personeelstekort te krijgen." De geschiedenis van de Nederlandse krijgsmacht laat zien dat het gebruik van buitenlanders vroeger een normaal verschijnsel was. Niet voor niets luidt een spreekwoord "geen geld, geen Zwitsers". Er bestaat dan ook geen intellectuele reden om het niet te doen vindt de wetenschapper.

"Ook in het buitenland komt het voor. Frankrijk heeft het Vreemdelingenlegioen, het Verenigd Koninkrijk heeft de Ghurka's, die beiden in gezet worden in operaties die in het buitenland worden uitgevoerd. De Ghurka's werden bijvoorbeeld recent in Timor ingezet".

Het idee mag dan op zich intellectueel te verdedigen zijn, zoals De Wijk aangeeft was het vooral bedoeld om aandacht te trekken. De Nederlandse krijgsmacht zit namelijk met een groot probleem: het werven lukt niet echt, terwijl het beroepsleger daar volkomen van afhankelijk is.

"Defensie moet ongelofelijk veel gaan investeren in haar personeelsbeleid. Opleidingen in dienst moeten worden gecertificeerd, zodat de militair bij ontslag ook in de burgermaatschappij aan de slag kan. De KMA bijvoorbeeld moet goed aansluiten op universitaire opleidingen. Defensie moet dus echt concurrerend worden".

Discussie

In de Defensienota-discussie pleitte Van den Berg voor de inzet van reservisten bij vredesoperaties, een idee dat van De Wijk afkomstig is. Van een klein misverstand lijkt wel sprake. Van den Berg sprak over reservisten die "doorgaans gemotiveerd Zijn om zich voor het leger in te zetten", terwijl De Wijk met reservisten niet doelde op de Nationale Reserve maar op afgezwaaide militaire, die krachtens hun contract verplicht zijn om een aantal jaren oproepbaar te blijven om ingezet te kunnen worden. "We hebben een probleem met ons voorzettingsvermogen, het vermogen om langere tijd bij operaties betrokken te zijn. Ik vind dat je dan in bijzondere omstandigheden in staat moet zijn de reservisten op te roepen." De Wijk wijst in dit verband ook op de VS, die zo'n 30.000 reserve-militairen opriepen om tijdens de Kosovo-crisis op te draven.

Een laatste punt van kritiek heeft De Wijk bij de opmerking van Van den Berg dat Nederland in vergelijking bij de rest van Europa achterblijft in haar Defensie-uitgaven. "Dat zegt mij niks. Wat zegt geld als je wilt investeren in een inzetbare krijgsmacht. Kijk eens naar het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, die beiden meer geld en meer mensen hebben. Toch vloog Nederland meer missies tijdens de Kosovo-crisis dan zij." Ook wijst De Wijk op het uitgavenpatroon van de Italiaanse krijgsmacht, vi^aar een generaal een kok, een chauffeur en nog wat ander personeel toebedeeld krijgt. In Nederland woont een generaal daarentegen in een rijtjeshuis. "We gaan dus redelijk effectief met ons geld om", luidt de conclusie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen