Nuanceer het nieuwe geleer

Bezinning op ondeugdelijke onderbouwing van onderwijsvernieuwingen blijft nodig

Is kritiek op het nieuwe leren direct 'onbezonnen'? Recent onderzoek laat zien dat de kwalijke gevolgen ervan niet uitblijven wanneer het te snel en te massaal wordt ingevoerd.

Drs. P. Verhoeve DOCENT GESCHIEDENIS EN AARDRIJKSKUNDE AAN HET WARTBURG COLLEGE, LOCATIE MARNIX IN DORDRECHT

Drs. Noordzij schreef een boeiende en scherpe reactie op mijn vorige artikel in Zicht over het nieuwe leren. Een kort respons:

• Inderdaad ben ik in mijn artikel niet ingegaan op de paradigmawisseling zelf. Die zegt me niet alles. Als orthodoxe christenen blijven we ook uiterst kritisch over het evolutionisme; een paradigmashift waarbij het creationisme verdrongen werd. Wetenschappelijke veranderingen moeten door een kritische geest getoetst worden.

• Wetenschappers doen het wel vaker: elkaar met statistieken om de oren slaan. Wat doet Noordzij met de uitkomsten van de recente oratie van professor Van der Werf? Ze stelt op basis van onderzoek: 'in veel gevallen is instructie effectiever en efficiënter dan zelfverantwoordelijk leren.'' Er is veel onderzoek gedaan naar het rendement van groepsleren en toch kan deze hoogleraar onderwijskunde weinig voorbeelden geven waarin overtuigend wordt aangetoond dat sociaal leren meer zou opleveren dan individueel leren.^ En wat te denken van vernieuwende wetenschappelijke resultaten op het gebied van hersenonderzoek? Onlangs

is vanuit Amerika bekend geworden dat de hersenen van jongeren helemaal nog niet 'af' zijn zoals men dacht, maar tot het twintigste levensjaar veranderingen ondergaan. Daardoor zijn tieners nog niet goed in staat om te plannen, impulsen te onderdrukken en emotioneel evenwichtig te reageren. Wel is het brein in de pubertijd extra gevoelig voor stress en voor het ondernemen van veel risico.' Jongeren zijn derhalve gebaat bij sturing, structuur en orde en moeten gefaseerd autonoom leren leren. Wilt u concrete resultaten van onderwijs met veel zelfwerkzaamheid? Decanen van universiteiten klagen meer en meer dat studiehuisleerlingen navenant minder weten dan leerlingen uit het 'oude' leshuis. Waarom zoveel protest van collega's tegen mijn bedenkingen bij het positieve (verkeerde) mensbeeld achter de onderwijsvernieuwingen? Mijn gebruiken van het bijbelse woord 'inscherpen' riep bijvoorbeeld verontwaardigde reacties op van dr. W. Fieret, L.B. Visser en nu drs. J. Noordzij.'' Als je gelooft dat leerlingen in Adam gevallen zijn en als gevolg daarvan hun ondeugden ook in de klas etaleren, kun je weinig met het ideale mensbeeld dat achter de onderwijsvernieuwingen schuilgaat. Leerlingen zijn inderdaad pro-actief, maar kiezen van huis uit actief voor verkeerde dingen (Rom. 3). Bijbelse pedagogiek en didactiek houden rekening met kwade neigingen van leerlingen. Waarom zouden anders huiswerkcontrole, leerplicht, het schoolreglement en straf nodig zijn? Onderzoek laat zien dat sinds het nieuwe leren demotivatie van kinderen alleen maar is toegenomen.^ Ondanks dat zijn leerlingen met een flink stuk vakkennis, enthousiasme en humor (hilaritas zou Augustinus zeggen) wel degelijk warm te krijgen voor je vak.

‘Als je gelooft dat leerlingen in Adam gevallen zijn en als gevolg daarvan hun ondeugden ook in de klas etaleren, kun je weinig met het ideale mensbeeld dat achter de onderwijsvernieuwingen schuilgaat.’

• Positief dat de docent een cruciale mediator is in het KAG-AL concept. Dat neemt niet weg dat ik vragen heb bij deze onderwijsaanpak. Ze gaat uit van het feit dat elk mens zijn eigen regisseur is (autonomie) en zichzelf wil ontwikkelen. Hoe actiever de leraar, hoe passiever de leerling, zo denken ze. Daarom moet de leraar geen leider zijn, maar begeleider.' Ik vind dat een 'bad way', er is te veel ruimte voor de ondeugden van de leerling. Het hellend vlak van leiden naar begeleiden is ingezet. Nieuwe leermanieren kunnen naast nieuwe leeruitkomsten toch ook andere gezagsopvattingen met zich meebrengen?

• In mijn artikel heb ik geenszins getracht een eigen en alomvattende onderwijsvisie te geven. Dat impliceert niet dat ik er geen zou hebben. Terwijl Noordzij niet weet wat mijn eigen idee is, roept hij toch enkele karikaturen. Dit maakt de discussie er niet zuiverder op. Ik pleit ervoor het gewone, traditionele leren op onderdelen te verrijken met onderdelen uit het nieuwe leren. Daarbij zal het dus van het geval afhangen of dat het omsmeden van het goud uit Egypte zal zijn, of goud puren uit de drek van Ennius, zoals de dichter Vergilius deed. In ieder geval niet in zijn geheel implementeren, dat nieuwe leren.

Noten

1. M.P.C, van der Werf, Leren in het studiehuis. Consumeren, construeren of engageren, (oratie Groningen 11 januari 2005) p. 21.

2. Ibidem, p. 25.

3. Paulien Corneiisse, 'Hersenen in de steigers', J/M Pubers (september 2004) p. 22-26.

4. Reformatorisch Dagblad 4 februari, 18 februari.

5. H. Kuijper en IM.P.C. van der Werf, VOCL '99-'03: prestaties en opvattingen van leerlingen in de derde klas van het voortgezet onderwijs (Groningen 2005).

6. Erik Bolhuis e.a. red.. Kennis als Gereedschap - Actief leren. Activerende didactiek volgens %-a; (Apeldoorn 2003) 15-20; 121-126.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen