Kwaliteit van Kamerleden gaat voorop

Gevolgen Advies Burgerforum Kiesstelsel voor de SGP

Het Burgerforum is eruit! Zo kopt de nieuwsbrief van deze instelling bij de bekendmaking van het eindadvies voor wijziging van het kiesstelsel. Dhr. P. Kranendonk was lid van het Burgerforum en reageert op de kwartaalstelling die aan hem is voorgelegd.

P. Kranendonk LID VAN HET BlIRGERFORUM KIESSTELSEL

Het Burgerforum Kiesstelsel werd in het voorjaar van 2006 geïnstalleerd en bestond uit 140 'gewone' burgers die gevraagd zijn om na te gaan welk kiesstelsel voor Nederland het beste is. Politieke partijen steggelen al vele jaren over de vraag welk kiesstelsel voor Nederland het meest geschikt is. Daarbij letten ze er vooral op hoe ze er zelf beter van kunnen worden. Daarom heeft toenmalig minister Pechtold in zijn wijsheid besloten een Burgerforum in te stellen. 50.000 willekeurige burgers hebben een brief ontvangen met het verzoek mee te doen aan het Burgerforum. Het aantal aanmeldingen overtrof alle verwachtingen in positieve zin. Onder het toeziend oog van een notaris heeft een loting uiteindelijk de 140 leden van het Burgerforum Kiesstelsel aangewezen. Het jongste lid was 19 en de oudste 86 jaar, qua herkomst waren de leden keurig verdeeld over alle 12 provincies. Als lid van het Burgerforum Kiesstelsel heb ik samen met mijn 139 collega burgerforumleden intensief gewerkt aan ons advies dat we op 10 november 2006 hebben gepresenteerd aan de pers. En samen is het ons gelukt om binnen negen maanden met een breed gedragen advies te komen.

Evenredigheid

Veel burgerforumleden waren in het begin van het proces erg 'veranderings'-gezind en wilden het liefst een kiesstelsel zoals ons buurland Duitsland dat ook heeft. In de loop van het proces werd, na het bestuderen van vele andere kiesstelsels, toch steeds duidelijker dat ons huidige kiesstelsel nog zo slecht niet is. Vooral de evenredigheid van ons stelsel sprak de overgrote meerderheid zeer aan. Wel is er in het begin veel gesproken over de wenselijkheid van een kiesdrempel. IVIaar nadat het SGP Tweede-Kamerlid Van der Staaij tijdens een bijeenkomst van het Burgerforum samen met andere parlementariërs enthousiast heeft verteld over zijn Kamerwerk, verdween praktisch de roep om een kiesdrempel. "Want zulke goede kamerleden moeten we zeker de kamer niet uitjagen met een kiesdrempel", was een veel gehoorde reactie.

Parlij of Persoon

Uiteindelijk hebben we als leden van het Burgerforum Kiesstelsel gekozen voor een systeem waarbij een kiezer kan stemmen op een partij of op een persoon van een partij. Dit stelsel staat zeer dicht bij ons huidige stelsel en de

grondwet hoeft er niet voor aangepast te worden. Een argument tegen het voorgestelde systeem zou kunnen zijn dat dit voorstel cliëntèlisme in de hand werkt. Want ten slotte zou een kandidaat met een paar honderd stemmen al in de Tweede Kamer kunnen komen. Maar als iedereen gewoon op de partij van z'n voorkeur stemt, komen gewoon de kandidaten in volgorde van de kandidatenlijsten in de Kamer Om die reden stelt het Burgerforum ook voor om eerst de zetels volgens de partijstemmen te verdelen en pas daarna de resterende zetels volgens de voorkeurstemmen.

’Op dit moment is slechts 2, 5 procent van de Nederlanders lid van een politieke partij. Van die partijleden is maar klein deel ook echt actief betrokken.’

De kwaliteit van de Kamerleden staat voorop. Dit betekent in de ogen van de Burgerforumleden dat inhoudelijke deskundigheid gepaard gaat met goede en communicatieve vaardigheden. Bij verkiezingen hoort het te gaan over de inhoud. Het verkiezingsprogramma moet centraal staan in de debatten. Verkiezingen dienen bij wijze van spreken niet alleen over de vraag 'Bos of Balkenende' te gaan. Een kandidaat kan bijvoorbeeld namens zijn partij wel actief campagne voeren voor zijn specialisme, voor de regio waar hij vandaan komt of voor de beroepsgroep die hij vertegenwoordigt. Daarnaast dwingt dit stelsel politici om niet alleen in verkiezingstijd goed te luisteren naar kiezers, maar ook tijdens de zittingsperiode van de Tweede Kamer.

Gevolgen voor politieke partijen

In het huidige stelsel bepalen de partijbesturen, vaak samen met de partijleden, in sterke mate wie er op de kandidatenlijsten komen te staan en op welke plaats. Op dit moment is slechts 2, 5 procent van de Nederlanders lid van een politieke partij. Van die partijleden is maar klein deel ook echt actief betrokken. Het kiesstelsel dat het Burgerforum voorstelt, dwingt partijen hun kandidatenlijsten op een nóg betere manier te gaan opstellen. Want nu kan de partij een persoon, waarvan zij weet dat deze kandidaat duizenden stemmen oplevert, op een relatief vrijblijvende manier onder aan de lijst plaatsen. Maar in het stelsel dat het Burgerforum adviseert. zou dit zomaar kunnen betekenen dat deze persoon echt gekozen wordt en zitting mag nemen in de Tweede Kamer.

Een ander fenomeen wat we de laatste jaren bij veel partijen zien is dat kiezers vaak stemmen op de eerste vrouw die op een lijst van een partij staat. Een partij als de PvdA die om en om een man en vrouw op de kandidatenlijst plaatst, kan dan haar kiezers ook beter adviseren om op de partij te stemmen. Want dan blijft de lijstvolgorde gehandhaafd en worden er - bij een gelijk aantal op de lijst - evenveel mannen als vrouwen verkozen.

Gevolgen voor de SGP

De redactie van Zicht vraagt mij in deze bijdrage te reageren op de volgende stelling: Gezien liet advies van het Burgerforum, is het wenselijk dat de SGP de manier van kandidaatstelling wijzigt.

Mijn eerste opmerking is dat ik niet verwacht dat het geadviseerde stelsel ingrijpende gevolgen zal hebben voor de samenstelling van de SGP-fractie in de Tweede Kamer. Dit omdat de meeste SGPstemmers op de partij zullen gaan stemmen, net zoals ze nu voor meer dan 90 procent op de lijsttrekker stemmen. Dit neemt echter niet weg dat er wel eens kritisch gekeken mag worden naar de wijze van kandidaatstelling, zoals deze gebruikelijk is binnen de SGR Het Burgerforum is van mening dat kwaliteit van Kamerleden voorop moet staan. Daar heeft de SGP-fractie gelukkig niet over te klagen. Maar wat wel het

geval is dat bij het opstellen van de SGP-kandJdatenlijst heel sterk gekeken wordt naar de kerkelijke achtergrond van een kandidaat. Dit is zeer begrijpelijk, omdat men op deze manier een zo breed mogelijke achterban wil aanspreken. Alleen is de vraag dan wel gerechtvaardigd wat belangrijker is: iemands kerkelijke achtergrond of de specifieke kwaliteiten van een persoon met het oog op het Kamerlidmaatschap. Tot nu toe worden lang niet alle kandidaten even grondig gescreend op hun politieke vaardigheden en capaciteiten. Om op de lijst geplaatst te worden, is het onderschrijven van de SGP-beginselen en het uitdragen daarvan voldoende voorwaarde.

Hieraan wil ik niets afdoen, maar naar mijn mening mogen ook andere aspecten zwaarder gaan meewegen.

Andere restzetelverdeling

In het door het Burgerforum voorgestelde kiesstelsel is nog een andere belangrijke wijziging opgenomen, namelijk de wijze van restzetelverdeling. Voor dit punt heb ik mij met een aantal andere Burgerforumleden actief ingezet.

We hebben onze collega Burgerforumleden weten te overtuigen om in ons advies op te nemen dat we een restzetelverdeling adviseren op basis van de 'grootste overschotten', in plaats van een restzetelverdeling op basis van de 'grootste gemiddelden'. Volgens het Burgerforum doet dit meer recht aan de verkiezingsuitslag. In het huidige systeem worden juist de grote partijen bevoordeeld. Deze wijziging in de manier van restzetelverdeling zou hebben betekent dat de SGP op basis van de laatste verkiezingsuitslag een derde zetel had gekregen.

Bij het opstellen van de SGPkandidatenlijst wordt heel sterk gekeken naar de kerkelijke achtergrond van een kandidaat. Maar v^at is belangrijker: iemands kerkelijke achtergrond of de specifieke kwaliteiten van een persoon met het oog op het Kamerlidmaatschap.

Conclusie

Een opvallend maar niet onbe­ langrijk detail is dat de leden van het Burgerforum hebben geconstateerd dat een ander kiesstelsel niet de enige manier is om het vertrouwen in de politiek terug te winnen. Want met een districtenstelsel, gekozen minister-president of burgemeester lossen we echt niet het probleem in één keer op. Politici moeten het goede voorbeeld geven en vooral niet zelf bijdragen aan een slinkend vertrouwen in de overheid. Of zoals een jonge kiezer het verwoordde tijdens een jongerendebat in Rotterdam tegenover toenmalig minister Pechtold: "Als u nu de politiek vuil, vies en vunzig vindt, waarom doet u daar dan zelf ook aan mee? ”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen