Duurzaam en betrokken in Europa

Het begrip duurzaamheid wordt betrokken bij veel thema’s. Daarom beperken we het begrip duurzaamheid in dit artikel tot een hoofdthema: milieu, met een zekere verbreding naar volksgezondheid, economie en energie. Dit artikel belicht het begrip duurzaamheid vanuit betrokkenheid. Betrokkenheid met Gods schepping, betrokkenheid met onze medemens, betrokkenheid met de generaties die ons zullen volgen. Het resultaat? Duurzaamheid.

Our common future
De basis van het begrip duurzaamheid wordt gelegd in 1987. In dat jaar verscheen “ Our common future”, het rapport van de Verenigde Naties (VN) dat onder leiding van de toenmalige Noorse premier Gro Harlem Brundtland werd opgesteld. Duurzame ontwikkeling wordt daarin als volgt gedefinieerd: “Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs.”1, ofwel: “Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”2. Duurzame ontwikkeling is in die zin een veelomvattend begrip. Als het concreet gaat om duurzame ontwikkeling op milieugebied, kan daar aan worden toegevoegd dat duurzame ontwikkeling die situatie is waarbij de menselijke consumptie van hernieuwbare natuurlijke bronnen lager is dan de capaciteit van de natuur om die bronnen aan te maken. Op dit moment beleven we de omgekeerde situatie: we consumeren meer dan de natuur aankan. Een voorbeeld: we kappen nog altijd meer tropisch bos dan er aangroeit. Er is dus een omslag nodig die er tenminste voor zorgt dat we de consumptie en de herstelcapaciteit in balans brengen, en liefst de herstelcapaciteit nog wat meer kansen gunnen dan de consumptie, gezien de degradatie van de status van de schepping in de afgelopen anderhalve eeuw.

Milieu of schepping?
Daarmee zijn we bij één van de thema’s van het Europese verkiezingsprogramma van de ChristenUnie en SGP aangekomen: duurzaamheid op het gebied van milieu en klimaat. Milieu is een breed begrip. Een analyse van al het milieubeleid dat is ontwikkeld in de afgelopen jaren geeft een duidelijk beeld van de veelzijdigheid van het begrip. Het milieu is ongeveer alles wat met natuur en natuurlijke hulpbronnen te maken heeft. Het gaat niet alleen om waterkwaliteit, luchtkwaliteit of bodemkwaliteit, maar ook om klimaatbeleid, beleid ten aanzien van biodiversiteit, gewasbeschermingsmiddelen en export van gevaarlijke stoffen. Het is misschien goed om te overdenken of we het begrip ‘milieu’ gelijk kunnen stellen aan ‘schepping’. Wanneer we het over milieu hebben, hebben we het namelijk in feite over de schepping. Ook de huidige voorzitter van het Europees Parlement, Hans-Gert Pöttering, liet zich op deze manier uit. Hij stelde dat het in zijn ogen niet om het milieu maar om de schepping gaat, waar we verantwoord mee moeten omgaan. Reeds in Genesis geeft God de mens een opdracht mee. Genesis 1 begint met de schepping van de aarde. God schiep de aarde en zag dat het goed was. Toen de mens werd geschapen gaf God hem als taak om de aarde en al het leven daarop te beheren. Na de zondeval is er een smet op de schepping gekomen. De mens heeft daarbij de schuld voor die smet op zich geladen.

Rentmeester
In de tijd van Noach vond een natuurramp plaats van ongekende omvang, als straf van God. De zondvloed moet een enorme impact hebben gehad op het leven op aarde, maar ook op het uiterlijk van het aardoppervlak en op atmosferische omstandigheden. Toch blijft het Gods schepping en we hebben een taak om rentmeesterschap uit te oefenen ten aanzien van Zijn schepping. Dit brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Respecteer en bewaar Gods schepping, ga er zorgvuldig mee om. Maar ook: help je medemens die te kampen heeft met gevolgen van milieuproblemen, zorg voor een leefbare samenleving voor een ieder. Is het gerechtvaardigd om zoveel broeikasgassen en fijnstof uit te stoten zodat de menselijke gezondheid aangetast wordt? Is het gerechtvaardigd om ontwikkelingslanden te beroven van hulpbronnen zodat wij in het rijke westen een economisch hoogstaand leven kunnen leiden? Hoe denken we over het gebruik van biobrandstoffen in het kader van duurzaamheid, wat te denken van de impact die dit heeft op leefgemeenschappen en voedselprijzen in de derde wereldlanden? Wat doen we met onze oude schepen die gesloopt moeten worden? Laten we die maar ongecontroleerd slopen onder erbarmelijke omstandigheden in landen als Bangladesh en India, gepaard gaand met maffiose praktijken? Allemaal vragen die ons zorgen moeten baren. Tevens vragen die laten zien dat milieubeleid niet beperkt kan blijven tot nationaal of lokaal beleid. Op dit moment beleven we de hoogtijdagen van milieubeleid. Alle factoren die nodig zijn voor succesvol beleid zijn nu aanwezig. Ondanks dat de economische crisis momenteel ook veel aandacht vereist. De altijd blijvende oproep tot rentmeesterschap, de stimulansen vanuit de wetenschap, het draagvlak binnen een groot deel in de samenleving, de bewustwording van de omvang van milieuproblematiek, worden nu verenigd. Dit creëert een zogenoemd window of opportunity, waarin nú stappen gezet moeten en kunnen worden om tot een snelle verbetering van de milieukwaliteit te komen om daarmee te zorgen voor een leefbare maatschappij en tegelijkertijd recht te doen aan Gods schepping.

EP-verkiezingen
In het beginselprogramma van de SGP3 en de toelichting4 daarop staat in artikel 29 vermeld: “(…) Er zal geen overdracht van de bij Nederland als zelfstandige natie behorende bevoegdheden aan bovennationale organisaties of gemeenschappen plaatshebben. Derhalve wordt het streven naar Europese eenwording onder een bovennationale regering afgewezen (…)”, maar als het gaat om gerechtigheid, staat in artikel 29a van hetzelfde programma “(…) het samenwerken in grensoverschrijdende milieuzorg zijn wezenlijke elementen van die opdracht.”. Artikel 22 van het programma, welke over het milieu handelt, vermeldt: “De overheid is geroepen zorg te dragen voor een verantwoord milieubeheer. Daarin moet het bijbels ’rentmeesterschap’ een centrale plaats innemen. Het milieu omvat het totaal aan levensomstandigheden waarin mens en dier leven en zich bewegen.”. Bovenstaande citaten zijn formeel neergelegd als basis voor de milieuvisie van de SGP. Daarom is in het Europese verkiezingsprogramma5 voor ChristenUnie en SGP een specifiek deel gewijd aan de milieuproblematiek. In het verkiezings programma wordt binnen het thema ‘duurzaamheid’ een aantal elementen concreet uitgewerkt.

Klimaat
We moeten in de komende vijftig jaar streven naar een verdere reductie van uitstoot van broeikasgassen op aarde. Van 30% reductie in 2020 tot 80% reductie in 2050, in navolging van het advies van het IPCC6. De EU kan dit niet alleen. Daarom moet gestreefd worden naar een nieuw wereldwijd klimaatverdrag in december 2009 in Kopenhagen, onder auspiciën van de VN7.

Duurzame energie en duurzaam transport
Omdat de fossiele brandstoffen in deze eeuw zullen opraken, moet er veel geïnvesteerd worden in duurzame energie, zoals windenergie, zonne-energie en duurzame varianten van biobrandstof. Op die manier maken we ons ook minder afhankelijk van derde landen als het gaat om onze energievoorziening. Ook moet er veel aandacht zijn voor energiebesparing. Transport moet schoner worden. Dat betekent dat er prikkels moeten zijn om (vracht)auto’s schoner te maken en de binnenvaart te bevorderen. Met dat laatste ontlast je ook de Europese wegen van verkeersdruk. De zeescheepvaart is een sector waar nog veel verbeteringen moeten worden doorgevoerd. Deze vervuilende sector moet aan strengere milieueisen voldoen.

Duurzame leefomgeving en afval
Luchtkwaliteit en waterkwaliteit blijven van groot belang, ook voor de volksgezondheid. De biodiversiteit als waardevol element van de schepping moet op een verantwoordelijke wijze gehandhaafd worden. Op het gebied van afval moet er allereerst nadruk gelegd worden op afvalpreventie. Onnodig verplaatsen van afval moet worden voorkomen.

Handhaving
Er kan nog zoveel wetgeving ontwikkeld worden, maar als deze wetgeving vervolgens niet gehandhaafd wordt, hebben het milieu en de volksgezondheid er geen baat bij. Dat is de reden waarom ChristenUnie en SGP in het Europese verkiezingsprogramma sterk de nadruk leggen op een verbetering van de handhaving van het beleid binnen de lidstaten van de EU.

Tot slot
Door de jaren heen hebben we voor wat betreft milieubeleid een politieke verschuiving gezien van links naar rechts. Duurzaamheid heeft zich nu overal geworteld. Daarom hebben ChristenUnie en SGP dit ook verankerd in het Europese verkiezingsprogramma, ook omdat op Europees niveau het meest effectieve beleid kan worden ontwikkeld. Milieuproblematiek is per definitie grensoverschrijdende problematiek. Het feit dat we veel van de milieuproblemen over onszelf afgeroepen hebben ten gevolge van ons handelen, roept om het besef van eigen verantwoordelijkheid in het omgaan met de milieuproblematiek. Daarbij past geen lijdzame en afwachtende houding maar een actieve en verantwoordelijke taak in vertrouwen op Hem die de aarde schiep en onderhoudt.


Noten
1 Our Common Future, Report of the World Commission on Environment and Development, World Commission on Environment and Development, 1987

2 Wikipedia

3 SGP (2000). Program van Beginselen. Utrecht,

4 SGP (2003). Toelichting op het Program van Beginselen van de Staatkundig Gereformeerde Partij. Den Hertog BV, Houten

5 ChristenUnie-SGP (2009). Samenwerking Ja, Superstaat Nee, verkiezingsprogramma ChristenUnie-SGP 2009-2014

6 Intergovernmental Panel on Climate Change, wetenschappelijk adviesorgaan van de VN, opgericht door de VN organen World Meteorological Organization (WMO) and United Nations Environment Programme (UNEP)

7 Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de UNFCCC, United Nations Framework Convention on Climate Change

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen