Over reële en ingebeelde bedreigingen

Bevreemdend en vervreemdend is de parallel tussen moslimfundamentalisme en de SGP waaraan het seculiere discours in Nederland zich stelselmatig bezondigt. Tijd voor een fundamenteel weerwoord aan degenen die zich in wezen geen raad weten met de reële bedreiging uit islamitische hoek en ter bezwering een christelijk pendant creëren in de SGP. Ons weerwoord valt uiteen in een bespreking van enkele essentiële begrippen als theocratie, tolerantie en scheiding van kerk/moskee en staat vanuit islamitisch en SGP-perspectief. Daarna zal vanuit een historisch kader worden ingegaan op de acceptatie, respectering en normering van de democratische rechtsstaat door de SGP.

Denken over de kerk
In het bestek van een kort essay kan uiteraard niet uitputtend worden ingegaan op het denken over kerk respectievelijk moskee en staat binnen de SGP en de islam. Eén grondnotie mag in ieder geval niet ongenoemd blijven en dat is het feit dat religieuze en politieke macht binnen de islam ongescheiden zijn. Religie en politiek zijn vanaf het prilste begin van de islam zeer nauw op elkaar betrokken. Waar het besef van de eigen verantwoordelijkheden van religieuze en politieke machtsuitoefening ontbreekt, ontstaat in de praktijk een soort van staatskerk of kerkstaat. Hoe zo’n staat in de praktijk functioneert, is te zien in een land als Iran. De situatie in de Islamitische Republiek Iran is onvergelijkbaar met het theocratische gedachtegoed van de SGP. Deze partij streeft geen kerkstaat na, waarin staat en kerk vermengd zijn of de staat moet zuchten onder het juk van de kerk. Het theocratische denken van de SGP heeft als eerste grondnotie de soevereiniteit van God, waarmee gezegd wil zijn dat het gezag afkomstig is van God. Dit heeft als implicatie dat christenen de overheid dienen te gehoorzamen, of deze nu christelijk is of niet. Een dergelijke uitspraak zal overigens tevergeefs gezocht worden in de Koran.

Heilzame geboden
Een tweede aspect van het theocratische denken van de SGP ligt hierin dat de geboden van God heilzaam zijn voor heel de samenleving. Dat heeft niets met religieuze dictatuur te maken. Ook een liberaal of een socialist is ervan overtuigd dat de samenleving het meest gediend is bij een liberale of socialistische vormgeving. De SGP spreekt overigens niet over een theocratie, maar over theocratische politiek. De eerste term suggereert immers te veel de idee van een theocratie als alternatief voor de democratie. De term theocratische politiek is inwisselbaar voor alternatieve bewoordingen als christelijke of bijbels-genormeerde politiek. Binnen het islamitische denken over religie en politiek erkent de moslim het gezag van Allah. Deze erkenning uit zich in een actief theocratisch belijden, waarbij de Dar al Islam (het huis van de islam) uitgebreid moet worden door verovering van de Dar al Harb (het huis van het zwaard/de oorlog). De naam van dit laatste huis geeft al aan dat de ongelovige bewoners ervan bepaald niet alleen op geestelijke of missionaire wijze gemaand worden van woning te veranderen.

Geweld
Hiermee is een belangrijk punt geraakt, dat het islamitische denken nadrukkelijk onderscheidt van de SGP: het gebruik van geweld. Binnen de islam bestaat de wens om de hele wereld te onderwerpen aan de islam. Om dit doel te bereiken, is het toegestaan om afvalligen of ongelovigen met geweldsuitingen te confronteren. Binnen het denken van de SGP bestaat de overtuiging dat de normering van de samenleving aan Gods geboden een heilzame uitwerking heeft op die samenleving. Dit neemt niet weg dat geweld ten enenmale en op resolute wijze wordt afgewezen. Deze keuze voor het christelijk geloof mag niet (gewelddadig) afgedwongen worden, maar moet voortkomen uit innerlijke overtuiging. De Koran reikt moslimgelovigen op verschillende plaatsen de mogelijkheid van geweld aan, hoewel gelukkig niet alle Koranexegeten voor deze interpretatie kiezen. Het probleem ligt in het feit dat een groep uitleggers dit wel doet. De vergelijking met gewelddadige passages in bijvoorbeeld het Oude Testament gaat om twee redenen niet op. In de eerste plaats zijn deze geweldspassages ingebed in een specifieke historische context van bijvoorbeeld de verovering van het land Kanaän. Hierin is geen enkele universele oproep tot het doden van vijanden verwoord. In de tweede plaats is er binnen de Koran geen chronologie te ontwaren, omdat de diverse Koranpassages gegroepeerd zijn op basis van hun lengte. Binnen de Bijbel is echter een duidelijke ontwikkelingslijn te herkennen, ook als het gaat om het gebruik van geweld. We zien dat oordeel en geweld in de handen van God worden gelegd in afwachting van Christus’ wederkomst. Gods Koninkrijk is immers niet van deze wereld en zal niet door middel van dwang, geweld of menselijk activisme gerealiseerd worden.

Tolerantie
De tolerantie ten opzichte van andere religies in islamitische landen is minimaal. In veel van deze landen worden christenen, maar evenzeer andere religieuze minderheden als Joden, hindoes en boeddhisten, actief vervolgd. Denk aan landen als Iran, Afghanistan, Saoedi-Arabië of Eritrea, waar christenen alleen maar kunnen dromen van de ruimte die moslims in Europese landen krijgen om hun geloof te praktiseren op het privédomein en in de publieke ruimte. De intolerantie binnen de islam richting aanhangers van andere religies contrasteert scherp met het denken binnen de SGP. De partij staat in een eeuwenlange traditie van gegarandeerde gewetensvrijheid om de eigen religie te beoefenen. Deze tolerante houding gaat nadrukkelijk gepaard met de overtuiging dat de staat er geen tweederangsburgers op mag nahouden.

Democratische rechtsstaat
In het eerste deel van dit essay hebben we gezien hoe onterecht het is om de SGP in één adem met de Tali - ban te noemen. De SGP prefereert de democratische rechtsstaat als politiek systeem en binnen de kaders hiervan zoekt zij haar idealen te verwezenlijken. Er zijn mensen die de SGP geen reële bedreiging vinden, omdat de partij slechts twee zetels in de Kamer heeft. Maar hoe zou Nederland eruit zien als deze partij aan de macht zou komen? Verandert Nederland dan alsnog in een tweede Afghanistan? Wat bedoelt de SGP als zij spreekt over de heilzame werking van Gods geboden voor de samenleving en wat heeft dat voor effecten op het functioneren van de democratie? De SGP erkent de democratische rechts - staat boven elk ander politiek stelsel; niet in de laatste plaats vanwege het feit dat de democratie garandeert dat de macht niet bij één of enkele personen berust. Dit neemt niet weg dat de SGP een normering van de democratie bepleit. Het kan immers niet zo zijn dan slechts en uitsluitend een meerderheid uitsluitsel mag geven over goed en kwaad. Niet de meerderheid beslist over goed en kwaad, maar de overheid moet zich in haar handelen gebonden weten aan de wet van God als norm voor goed en kwaad in de maatschappij.

Neutrale staat ‘idee-fixe’
De idee van een neutrale staat is een idee-fixe. Iedere staat heeft een eigen staatsgeloof. In de Republiek van de zeventiende eeuw was dit staatsgeloof de gereformeerde confessie. In de achttiende en negentiende eeuw verschoof het accent naar een verlicht christen - dom. In het begin van de twintigste eeuw mondde dit uit in de verzuiling van de pacificatie-democratie. De wetgeving was er toen in veel gevallen op gericht om de bestaande situatie binnen verzuild Nederland te continueren. Het staatsgeloof anno 2009 is de democratische rechtsstaat, gebaseerd op een optimistisch mensbeeld. Door middel van overleg en uitwisseling van standpunten zal besluitvorming op een zorgvuldige wijze tot stand komen. De mens is redelijk en beschaafd en als hij goed over de dingen nadenkt en daar met anderen over debatteert, moet de meerderheid in staat zijn goede besluitvorming tot stand te brengen. Het oordeel over goed en kwaad berust dus bij de redelijkheid van de meerderheid.

Smalle en wankele basis
De SGP vindt dit niet alleen een te smalle, maar ook een te wankele basis. Er is een externe normering van de democratische rechtsstaat nodig. In de Bijbel wordt ons een meer realistisch mensbeeld aangereikt. De mens is in zonde gevallen en dat heeft verstrekkende gevolgen voor zijn beoordelingsvermogen. Het te optimistische mensbeeld waarop het huidige staatsgeloof is gebaseerd, vertrouwt echter uitsluitend op de redelijkheid van de mens. De SGP wil echter de mogelijkheid niet uitsluiten dat de meerderheid zich kan vergissen. Het moderne staatsgeloof erkent uitsluitend de wil van de meerderheid, die hierdoor normstellend is geworden. Dit heeft trouwens als gevolg dat de norm kan wijzigen met de totstandkoming van een nieuwe meerderheid. Hierdoor leidt de democratische rechtsstaat een onzeker bestaan zonder externe garanties. Wat de ene dag nog goed is, kan blijkbaar een dag later kwaad zijn. Het moderne staatsgeloof verdedigt een principieel pluralisme. Een ieder die zich daar niet bij wil neerleggen, krijgt al gauw het verwijt de scheiding van kerk en staat te overtreden. Dit principe, dat trouwens nergens expliciet wordt uitgewerkt in de Nederlandse grondwet, wordt zo gebruikt als bezem om alle christelijke geluiden uit het publieke domein te verwijderen. Hiermee wordt echter de scheiding van kerk en staat niet gehandhaafd, maar wordt een scheiding aangebracht tussen geloof en staat. En dat terwijl men het eigen staatsgeloof ongestoord in het publieke domein uitdraagt.

Groen van Prinsterer
Groen van Prinsterer heeft reeds in 1849 opgeschreven waar een dergelijke interpretatie van het principe van de scheiding van kerk en staat in moet resulteren: “De zogenaamde scheiding, gelijk zij veeltijds aangeprezen wordt, is de vereniging met onverschilligheid en ongeloof en leidt tot onverdraagzaamheid en vervolging van al wat zich naar de praktische eisen van het ongeloof niet voegt.” De democratische rechtsstaat heeft een bijbelse normering nodig. De SGP is ervan overtuigd dat deze normering de mens niet onnodig beknelt, maar juist het menselijk welzijn en de beschermwaardigheid van het menselijk leven beoogt. Dit heeft niets te maken met het ongedaan maken van de scheiding van kerk en staat. De partij wil de democratische rechtsstaat niet ontmantelen, houdt er geen tweederangsburgers op na en wijst iedere vorm van geweld resoluut af. Vanwaar dan eigenlijk de aversie tegen de SGP? Hoe onterecht de vergelijking met de Taliban is, blijkt afdoende uit dit essay. Sterker nog: binnen het actuele debat over de positie van de islam wordt over schokkende zaken als eerwraak, mislukte integratie en oproepen tot haat en geweld vaak relatief mild opgetreden in vergelijking met de soms agressieve campagne tegen de SGP. Zou een deel van deze agressie dan toch gevoed worden vanuit de innerlijke vervreemding of zelfs vijandschap tegen het christendom? Als dit het geval is, zijn de woorden van Groen van Prinsterer actueler dan ooit!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen