Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Religie in het lokale publieke domein

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Religie in het lokale publieke domein

Kerk, staat, geloof en politiek

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Er is nagenoeg geen gebied te noemen waar scherper de kloof tussen gereformeerd ideaal en realiteit zichtbaar is dan op het terrein van religie in het publieke domein. Er is sprake van een historische politieke afspraak over de scheiding van kerk en staat. Deze wordt vaak ten onrechte door velen als een scheiding tussen geloof en politiek beschouwd.

De SGP heeft met de invulling van de ‘scheiding van kerk en staat’ en de wijze waarop daar een (absoluut) beroep op wordt gedaan altijd veel moeite mee gehad. Niet dat kerk en staat volgens de SGP geen onderscheiden domeinen zijn waar ieder eigen bevoegdheden heeft. Integendeel. Kerk en staat zijn ieder op hun eigen domein verantwoordelijk en verantwoording schuldig tegenover God. Het punt is dat door de SGP een zogenaamde ‘neutrale staat’ altijd is afgewezen. Want ook de ‘neutrale staat’ heeft een normatief uitgangspunt en is dus een ‘idee fixe’. Het zijn veelal liberalen die fervent strijden voor gelijkheid en een soort van neutraliteit, maar daarin veelal zo ver gaan dat dit juist voor religieuze groepen tot beperkingen leidt. Tolerantie is in de Nederlandse cultuur met joods-christelijke wortels altijd een groot goed geweest. De tolerantie van de ‘gelijkheidsdenkers’ van vandaag is echter maar zeer beperkt. Tegelijk is er sprake van grond - wettelijk vastgelegde vrijheden die afhankelijk van het maatschappelijk perspectief gewogen kunnen worden. Vanuit het Bijbelse principe kunnen er bezwaren leven tegen vrijheid van godsdienst, maar tegelijk kan het in een tijd waar christenen steeds verder de minderheid worden een bescherming bieden.1

Gereformeerd beginsel
Staatkundig gereformeerde uitgangspunten, met name het tot meerdere erkenning brengen van de beginselen van Gods Woord, de overheid als dienares van God en het hanteren van Gods Woord als norm voor het publieke leven, staan inmiddels ver af van de praktijk van alle dag. De historisch gegroeide scheiding van kerk en staat wordt overigens ten onrechte door velen als een scheiding tussen geloof en politiek beschouwd. Historisch zijn de woorden in de eerste rede van ds. G.H. Kersten (1886-1948) als parlementariër: ‘Voorzitter, tussen Christendom en politiek bestaat m.i. een nauw verband, dat elke Christen roept, naar zijn vermogen ook op politiek terrein te kampen voor de handhaving der beginselen, die in het Woord Gods hun bodem vinden. De leuze, dat men zijn godsdienstige overtuiging maar voor zichzelf moet houden en niet verder doen blijken dan binnen de muren van zijn binnenkamer, is m.i. te afdoende weerlegd, dan dat men er nog bijzondere aandacht aan verlenen zou. Wie deze weerlegging niet begrepen, zullen (wonderen uitgesloten), naar ik vrees, wel nooit tot licht in dezen komen. Voor ieder ander is het duidelijk, dat, gelijk een zuurdesem het deeg geheel doortrekt, zoo ook het Christelijke levensbeginsel geheel den mens doortrekt, en zijn denken en doen beheerst. Niet alleen in huis, maar ook op school en in kerk en maatschappij en Staat moet het Christelijke principe den belijder der waarheid dringen, de beginselen van het Woord Gods te doen schijnen als een licht in de wereld”.

Geen misverstand
Het mag ook in deze tijd niet tot misverstanden leiden dat de SGP een overheid nastreeft die zorg draagt voor de publieke naleving van de Tien Geboden. Verder staat in artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis verwoord dat de overheid de ware religie heeft te onderhouden, te beschermen en te bewaren en valse religies heeft te weren. Daarbij is een heldere uitleg van de ‘21 woorden’ een vereiste. In de praktijk van alledag zal als leidraad moeten gelden ‘oprecht als de duiven en voorzichtig als de slangen’ te zijn.
Daarnaast moet en mag ook in alle vrijmoedigheid op onze Bijbelse principes en uitgangspunten gewezen worden. Het gaat niet om breedvoerige beschouwingen maar vaak kan al kort en kernachtig neergezet worden wat het vertrekpunt is waarop het oordeel van de SGP bij beleidsvoorstellen is gebaseerd. Zo ook bij voorstellen van het College van Burgemeester en Wethouders die religie, kerk of moskee betreffen.

Lokaal evenwicht
In veel gemeenten is sprake van een zeker historisch gegroeid evenwicht in het publieke domein tussen seculieren en confessionelen. Groepen die elkaars verschillen kennen en respecteren, ook voor wat betreft religieuze uitingen, de ambtseed en/of het ambtsgebed, wel of geen activiteiten op zondag, evenementen en omgang van de overheid met kerken. Ook SGP’ers zijn zich ervan bewust dat het daarbij gaat om compromissen. In de regel zijn SGP’ers terughoudend om bij het ontstaan van een confessionele meerderheid aan deze compromissen te tornen. Echter, juist bij het opkomen van het assertief secularisme wordt op dit evenwicht de aanval ingezet. Religieuze instellingen moeten dan vooral niet meer gesubsidieerd worden, op zondag moet iedereen zijn eigen gang kunnen gaan en publieke instellingen, winkels en bedrijven moeten opengesteld worden, het ambtsgebed moet zo snel mogelijk afgeschaft, kerkklokken mogen niet meer luiden op zondag en zo zijn er vele voorbeelden meer te noemen waar de aanval op ingezet wordt door deze seculiere stroming. Het aangaan van gesprekken met kerken en moskeebesturen door een gemeentebestuur over maatschappelijke thema’s, het oprichten van een diaconaal platform of het vanuit ruimtelijke ordening medewerking verlenen aan de bouw van een kerk wordt door hen met argusogen bekeken en vaak fel bekritiseerd. De motie van de SGP-fractie over “terughoudendheid ten aanzien van opvallende schotelantennes, het laten horen van islamitische gebedsoproepen en het bouwen van grote moskeeën en minaretten’’ (in de volksmond ‘minaretmotie’ genoemd) is overigens een goed voorbeeld van het zorgvuldig zoeken naar het juiste evenwicht in de context van deze tijd. Er mag met recht om terughoudendheid gevraagd worden. Hoewel de uitslag van het referendum in Zwitserland roet in het eten gooide, was er initieel veel draagvlak voor. PvdA-minister Van der Laan had de SGP-motie eigenlijk al min of meer overgenomen voordat deze daarna toch werd verworpen. De VVD had een opvallende motivering nadat zij de steun had ingetrokken. Ze is het met de strekking eens maar vond het een zaak van lokale gemeentebesturen om hier iets mee te doen. Wie pakt deze handschoen op?

Debat en initiatief
SGP’ers moeten daarbij overigens het debat niet schuwen en voluit de gelegenheid gebruiken hun principes uit te dragen. Er is geen enkele reden om ons in de verdediging te laten drukken. Nieuwkomers op lokaal niveau die uit zijn op verstoring van het evenwicht en de harmonie in de samenleving hebben meer uit te leggen dan SGP’ers met Bijbelse principes. Veelal worden op een ontactische manier hele groepen confessionelen in de hoek gezet met een zeer mager onderbouwde stellingname. Inzet van goede debatvaardigheden en een sterk eigen betoog kan dan veel respect en (op hoop van zegen) ook resultaat afdwingen.’Tegenover het ongeloof de banier van het Evangelie’ om met Groen van Prinsterer te spreken. De volgende bijdrage van collega Pijl laat met talloze voorbeelden zien dat een actieve en initiatiefrijke aanpak op lokaal niveau tot mooie resultaten kan leiden. Tegelijk kan niet vaak genoeg gezegd worden dat ‘voorzichtig als de slangen’ moet worden geopereerd en dat gelet op de verregaande secularisatie in de maatschappij bescheidenheid past. Het te weinig tactisch opereren of te gretig willen ‘terugdraaien’ van verslechteringen als de politieke samenstelling net even wat gunstiger is, kan juist het tegenovergestelde effect hebben.

Noten
1. In Zicht 2009 nr 4 (themanummer: religie en democratie) zijn hierover diepgaander en uitgebreidere bijdragen geschreven.

Dit artikel werd u aangeboden door: Wetenschappelijk Instituut voor de Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 maart 2011

Zicht | 76 Pagina's

Religie in het lokale publieke domein

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 maart 2011

Zicht | 76 Pagina's