Ach, leefde Van Ruler nog maar!

Ooit liep professor Van Ruler, snuivend aan een roos, door de collegezaal en galmde: ‘Ik ruik het Koninkrijk van God!’1 Zo’n actie toont het hart van zijn gedachtegoed. De door God geschapen wereld mogen we positief tegemoet treden. Vandaar zijn liefde voor de politiek. Theologie vond Van Ruler slechts een schoon spel. Maar politiek, dat is een heilige zaak. Daar gaat het over de door God gewilde werkelijkheid. ‘God gunt ons het plezier van er te zijn’, sprak deze theoloog, die ook leed aan depressies.2

KOPIE

We kunnen Van Ruler niet klakkeloos kopiëren. Zo heeft hij niet voorzien – en dus niet kunnen verwerken – dat er na zijn dood zo’n golf van secularisatie over ons land zou spoelen. Hij was de creatiefste en meest speelse theoloog van de twintigste eeuw. Maar dat bracht ook met zich dat Schriftbewijs nogal eens uitliep op speculatie. Het gemak waarmee Van Ruler de theocratie zoals die bestemd was voor Israël doortrok naar andere volken nemen wij niet onverkort voor onze rekening. Evenmin de wel heel grote taak die Van Ruler toebedeelt aan de staat om de samenleving te kerstenen. Zelfs de SGP spreekt vandaag iets minder enthousiast dan Van Ruler over het zwaard van Constantijn de Grote en de knots van Karel de Grote om Europa tot een christelijk continent te maken.

Toch legt Van Ruler ons uiterst actuele vragen voor.

THEOCRAAT

Van Ruler was een gereformeerd theocraat. God regeert. De Bijbel is de waarheid en alle andere goden zijn afgoden. Ook de overheid dient vanuit deze theocratische belijdenis te opereren. De theocratie is werkelijkheid. God regeert; al is het onder de schijn van het tegendeel. Daarom kent een theocraat een voortdurend binnenpretje. Hij weet dat het eigenlijke werk al heeft plaatsgevonden. Alle boze machten zijn te schande gemaakt op Golgotha. Het draait niet om theocratisch idealisme, maar om theocratische bewustwording. Een theocraat zul je nooit met een rood hoofd zien rondrennen. Heerlijke noties in campagnetijd!

ACTUALITEIT

Ach, leefde Van Ruler nog maar. Wat zou hij spotten met die hysterische roep om referenda. Wat zou hij de draak steken met een overheid die werkt als de windhaan op de toren. Hoe zou hij de overheid typeren als de kegeljongen, die telkens weer de kegels opzet, opdat ze weer ondersteboven gerold kunnen worden. Of als een ezel in de dierentuin, die om beurten bereden wordt.3

Hij zou ook waarschuwen. Tegen de terreur van de seculiere tolerantie. We zien wat er gebeurt als een samenleving verdraagzaamheid tot een absolute waarde uitroept. Een verdraagzaamheid die alleen zichzelf nog verdraagt. Vrijheid voor gelijkgezinden. Op dit punt is Van Ruler profetisch geweest. Het loslaten van de christelijke wortels van staat en samenleving - onder de valse dekmantel van de zogenaamde scheiding van kerk en staat - zou niet leiden tot neutraliteit, maar moest noodzakelijkerwijze uitlopen op een antichristelijke wending.

Hij was de creatiefste en meest speelse theoloog van de twintigste eeuw.

Haarscherp heeft hij aangeduid waarop de democratie in de vorm van een neutrale staat zal uitlopen: op staatsabsolutisme. Dan wordt de staat verstaan als de gezamenlijke wil, die opgelegd wordt aan de minderheid. Onder het mom van het opkomen voor vrijheid worden vrijheden de nek omgedraaid. De ruimte voor klassiek-christelijke opvattingen – bijvoorbeeld ten aanzien van de homoseksuele praktijk – verdampt snel. Van Ruler leert dat je alleen maar echt tolerant kunt zijn tegenover andere opvattingen als je zelf een diepe en vaste overtuiging hebt. Maar wat is waarheid voor een neutrale staat?

ISLAM

Van Ruler zou evenzeer de oeverloze tolerantie bekritiseren: “De islam staat opnieuw voor de poorten van Europa. Rome is er ook nog. Is de Reformatie er nog? Schenkt zij nog theocratisch uitzicht en theocratische hoop aan de wereld? Men is – vooral als men op reformatorische theologen en dito intellectuele christenen let – gedurig geneigd te zeggen: neen! De reformatie is, althans in dit wereldhistorische opzicht, nergens meer. Geen sterveling die in dit kamp ook nog maar droomt over de theocratie. Ze gaan allen slaapwandelend alleen maar over de dakgoot van de tolerantie.”4

Het is opvallend dat niet alleen Abraham Kuyper, maar later ook Van Ruler – toen er nog bijna geen moslim in Nederland woonde – zoveel aandacht schonk aan de islam. Al in 1947 poneerde hij: “Een oud probleem, dat zo om de zes eeuwen komt opzetten, komt in onze eeuw weer naar boven: de islam. Het heeft in Zuidwest-Europa, in Spanje, aan de poort van Europa geklopt. Het heeft eeuwen later, ook in Zuidoost-Europa, op de Balkan, aan de poorten van Europa geklopt. Het heeft twee keer toegeslagen en zich twee keer teruggetrokken, steeds verder het oosten in. Maar het heeft slechts één begeerte: Europa te onderwerpen. Ik meen, dat wij alleen als het gekerstende Europa in deze controversen stand zullen kunnen houden.”5

NEUZENTELLERIJ

Ongetwijfeld zou hij vandaag de heiligverklaring van de democratie hekelen: die ‘neuzentellerij’, die ‘tirannie van het getal’. Van Ruler wijst erop dat de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven – zoals je geboorte – plaatsvinden zonder enige inspraak. “Een kind te verwekken is de meest ondemocratische, de meest autoritaire en dictatoriale daad, die denkbaar is. Daarom is het zo vreemd, dat mensen die voortdurend schreeuwen om de absolute democratisering van het leven, bijvoorbeeld de provo’s, nog steeds kinderen verwekken. Men zou op de gedachte kunnen komen, daartegen nu eindelijk eens een protestdemonstratie te beginnen.”6

Van Ruler verwerpt de democratische regeringsvorm niet, maar “als de dimensie van God eruit gaat, als het volk regeert, dat wil zeggen een combinatie van partijen, dan schuiven we geleidelijk aan naar de anarchie toe.”7 Dit is minder overdreven dan het klinkt. Volg de verkiezingscampagne. Een A4-tje als verkiezingsprogramma voor de grootste partij; Jan Roos als lijsttrekker; de premier als sorry- en pleur op-zegger; Kamerleden die het verlengstuk vormen van een Turkse dictator; een Groenlinkse glamourboy die Obama imiteert. Hoeveel tekenen aan de wand willen wij hebben?

DOODSTRAF

We moeten recht doen aan de héle Van Ruler. Vandaag hebben we te maken met huiveringwekkend terrorisme. Van Ruler zou zich gedrongen voelen de doodstraf ter sprake te brengen. Met als prikkelend vertrekpunt dat de doodstraf alleen in de buurt van het kruis van Christus te verstaan is! De doodstraf berust op respect voor het leven en op respect voor de Schepper daarvan. Niet het bestaan van de doodstraf is een teken van inhumaniteit, maar de afwezigheid daarvan. Van Ruler zou driftig aan zijn pijp trekken als hij zag dat alleen nog de SGP herinvoering van de doodstraf verdedigt. Al zou hij tegelijk met enige ironie vaststellen dat zij wel erg veel stilzwijgen rond dit thema betracht.

Hij zou vandaag ook de vloer aanvegen met christenpolitici die vooral druk zijn met het overeind houden van de eigen verworvenheden en eigen clubs. Het ging hem om héél de kerk en héél de samenleving, inclusief Henk en Ingrid. Ruim 25 jaar verzorgde hij meditaties voor de AVRO. Zou Van Ruler vandaag trouwens zendtijd krijgen bij de EO?

Van Ruler is een kiezelsteentje in de schoen van spelonkjes-christenen. Hij waarschuwde ervoor dat als het evangelie wordt opgesloten in een bepaalde partij, je een politieke barrière opwerpt waardoor je mensen van een andere partij onbereikbaar maakt voor het evangelie. Het christelijk geloof verwordt dan tot een kenmerk van een bepaalde groep en wordt ten onrechte niet meer gerekend tot een gemeenschappelijk gedeeld cultureel erfgoed. Christelijke partijvorming als aanjager van de secularisatie. Een waarschuwing die we niet te luchtig moeten wegwuiven.8

CLOU

Van Ruler is niet verouderd. Als we hem verouderd noemen, doen we dat om zijn lastige vragen weg te poetsen. Gelet op de huidige knellende vragen omtrent de scheiding van kerk en staat, islamitisch onderwijs en minaretten kunnen we beter stellen dat Van Ruler zijn tijd ver vooruit was. In de eenentwintigste eeuw, voorspelde hij, zullen we wel merken dat de theocratische idee de clou van de hele grap is.9

Het onvermogen van een neutrale overheid uit zich vandaag vooral in haar hulpeloosheid ten opzichte van een zelfbewuste islam. Toen minister Schippers tijdens de H.J. Schoolezing de islam onder vuur nam, herinnerde ik mij hoe Van Ruler wees op het beeld van die 70 koningen uit Richteren 1, die met afgesneden duimen kruimels van de vloer moesten rapen. Zó probeert onze neutrale overheid vruchteloos de groeiende islamitische ambities te bezweren. De instrumenten om op te kunnen treden tegen dergelijke potentieel gevaarlijke godsdiensten heeft zij zich uit handen laten slaan. De gelijkstelling van alle godsdiensten is zo’n bestuurlijke bezweringsformule geworden, dat dit het zicht op de ware aard van de islam versluiert en daarmee haar dreiging miskent. Wie zo hamert op neutraliteit, geeft dergelijke ideologieën vrij spel.

HART

Hoeveel kabaal mevrouw Schippers ook maakte – iedere nieuwkomer verplicht juichen bij de Gaypride! - het kon de leegte van haar bijdrage niet verhullen. Als wij tegenover de islam niet meer te stellen hebben dan een vrije seksuele moraal en een onbeperkt recht tot kwetsen, zie ik de toekomst van het Westen somber in. Alléén het theocratisch gedachtegoed heeft een antwoord op de sharia. De overheid mag Gods Woord als richtsnoer nemen en van daar uit beleid ontwikkelen. Zónder waarheid en leugen over één kam te scheren. Een christen-theocraat is niet domweg tegen godsdienstvrijheid, maar verwerpt wel de gelijkberechtiging van alle godsdiensten. Vooral als het gaat om godsdiensten die een politiek of sociaal gevaarlijke strekking hebben. Hier zien we de actualiteit van artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB) ten aanzien van de onverzadigbare islam.

Van Ruler zag deze kwestie actueel worden in het naoorlogse Nederland: “Daarin gaat het niet meer alleen over links en rechts en over Rome en Reformatie, maar ook over christendom en mohammedanisme.”10 Volgens Van Ruler kunnen wij alleen als het gekerstende Europa in deze controversen standhouden. Dat is niet uit de lucht gegrepen. Onze cultuur heeft een hart nodig, anders sterft zij. Als dit géén hart is dat theocratisch klopt, welk hart klopt er dan? Voor die immer actuele vraag heeft Van Ruler onvermoeibaar aandacht gevraagd. In het besef dat het herstel van de staat begint bij herstel van de kerk, en herstel van de kerk bij persoonlijke bekering.

1 Dit artikel is een bewerking van de lezing die de auteur hield bij de presentatie van de werken van Van Ruler over theocratie, kerk en staat en christelijke politiek, 13 oktober 2016.

2 A.A. van Ruler, De waardering van het aardse leven, Theologisch werk (TW) V, 1960, p. 31.

3 A.A. van Ruler, Religie en politiek, 1945, p. 244.

4 A.A. van Ruler, Theocratie en tolerantie, 1966, p. 173.

5 A.A. van Ruler, De staat en de openbaring, 1947, p. 7.

6 A.A. van Ruler, Ik geloof, 1968, p. 71.

7 A.A. van Ruler, De verhouding tussen kerk en staat, 1956, in TW VI, p. 137.

8 A.A. van Ruler, Politiek is een heilige zaak, 1946, TW IV, p. 128.

9 G. Puchinger, Hervormd-gereformeerd, één of gescheiden?, 1969, p. 366.

10 A.A. van Ruler, Religie en politiek, 1945, p. 301.

Mr. Diederik van Dijk, lid van de Eerste Kamer voor de SGP

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen