Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Christenen, draag bij aan gezonde toekomst voor data

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Christenen, draag bij aan gezonde toekomst voor data

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Inmiddels spelen datastromen een grote rol in onze maatschappij. Deze rol lijkt alleen maar te groeien. Wanneer alle verstandige mensen zich over hun primaire aversie en onbekendheid met data heen zetten en hun kwaliteiten constructief inzetten, dan kunnen we ons land een fatsoenlijke en toekomstbestendige data-strategie geven. Christenen hebben hiervoor extra redenen.

Dat data tegenwoordig het toverwoord is, hoeft geen verdere toelichting. Ik kan een heel verhaal schrijven over dat alles digitaal zal worden, dat Big Data de toekomst heeft, dat onze privacy op straat ligt, et cetera. Maar ik denk dat we al vaak genoeg met dergelijke verhalen om de oren geslagen worden. Het knelpunt is dat veel mensen een soort afstand en onwennigheid voelen tot dit onderwerp. Deze gereserveerdheid kan meerdere oorzaken hebben. Veel mensen snappen niet hoe digitale techniek werkt of menen niet gekwalificeerd te zijn om zich ermee te bemoeien. Anderen ontgaat simpelweg hoe ver de dataficering inmiddels gevorderd is en welke potentie erin schuilt. Bij degenen die dat wel zien, geeft de complexiteit van de materie vaak een overweldigend, soms onbehagelijk gevoel wat ze liever ontlopen. Het voelt als een bedreiging voor onze privacy en onze anonimiteit. Toch wil ik iedere burger, politicus en bestuurder in Nederland oproepen zich juist wel te bemoeien met de koers van deze dataficering. Ook als zij geen ICT-er of statisticus zijn. Ik wil in de komende alinea’s ingaan op een aantal redenen daarvoor. Daarna zal ik enkele algemene aanwijzingen geven om aan de slag te gaan.

REDENEN TE OVER

De digitalisering is allereerst de laatste jaren zover gevorderd dat bij vrijwel elke economische, maatschappelijke of menselijke activiteit data worden gegenereerd en opgeslagen. Het raakt inmiddels het leven van elke Nederlander, ook al is dat nog niet voor iedereen even zichtbaar of merkbaar. Alleen dat is al voldoende reden voor elke maatschappelijk betrokken burger om zich met deze ontwikkeling te bemoeien.

Als tweede verdient het delen van data speciale aandacht, omdat dat de bron is waaruit datastromen ontstaan en dus ook de plek is waar de keuzes gemaakt worden. Het riskante hierbij is dat het wel of niet vrijgeven van data vaak de enige beslissing is waarbij we alles nog in eigen hand hebben. Zodra data gedeeld zijn, is de controle erover vaak kwijt. Niets verspreidt zich zo makkelijk als (digitale) informatie. Wat eenmaal op het internet staat, gaat er nooit meer vanaf. Voorkomen is daarom de enige optie, genezen is nauwelijks een mogelijkheid. Dit geldt uiteraard voor negatieve situaties als datalekken en -hacken, maar ook voor alle goedbedoelde gevallen zoals het plaatsen van Twitterberichten en het beschikbaar stellen van Open Data.

Ten derde kunnen data in veel verkeerde handen komen. Terroristen kunnen de gegevens gebruiken voor gerichte aanvallen. Dictaturen krijgen krachtige mogelijkheden om bepaalde bevolkingsgroepen te vinden en uit te sluiten. Criminelen kunnen er geld mee proberen te verdienen, zoals bij de recente aanval met ransomware Wannacry. Kwaadaardige mensen kunnen anderen chanteren met deze gegevens. Denk aan cyberpesten, maar ook bijvoorbeeld aan de hoeveelheid privé-informatie op servers van Google waarmee elke politicus tot aftreden gedwongen kan worden. En ja, ook u heeft iets te verbergen. U bent geen boef, maar er zijn genoeg dingen over uw leven te weten die anderen niets aangaan. Uw collega hoeft uw bankrekening niet te zien, een goede vriend niet uw medisch dossier en de raadsleden niet uw kwakkelende liefdesleven.

Als vierde geldt specifiek voor de overheid dat burgers daaraan onbewust en soms zonder keuze een grote hoeveelheid data toevertrouwen. Daarmee krijgen bestuurders, politici en ambtenaren automatisch de taak verantwoordelijk en kritisch met die gegevens om te gaan.

CHRISTELIJKE MOTIEVEN

Naast deze argumenten denk ik dat christenen eigen redenen hebben om zich met deze ontwikkelingen te bemoeien. Ze kunnen iets extra’s bieden in dit debat. Ik noem drie elementen.

Als eerste dreigen kwetsbare groepen als ouderen, laagopgeleiden en mensen met een migratieachtergrond steeds meer buiten de digitale boot te vallen. Ze kunnen niet meer mee met de digitaliserende maatschappij omdat ze de mogelijkheden, het denkvermogen of de flexibiliteit ervoor missen. De dataficering kan daarom wel wat naastenliefde gebruiken zoals die in de Bijbel duidelijk wordt aangereikt.

Ten tweede maakt de digitalisering het mogelijk steeds meer te controleren, bij te houden en op te slaan. De menselijke maat is daarmee in het nauw en dat bevordert het wantrouwen in de samenleving. Christenen hebben een tegengif hiervoor. Zij kunnen en willen het vertrouwen dat zij ontvangen van God doorgeven aan hun medemens.

Ten derde is er, wanneer zoveel data opgeslagen staat op servers die nooit iets vergeten, steeds minder ruimte voor de christelijke notie van vergeving en levensverbetering. Als iemand schulden heeft gehad, krijgt diegene nog een eerlijke kans om het beter te doen? Of blijven we BKR-registraties altijd bewaren? Als een politicus een slippertje maakt en hij heeft berouw, hoelang moeten de nieuwsberichten hierover nog op internet vindbaar zijn? Als we willen vergeven, moeten ook de bijbehorende digitale sporen gewist worden.

TWEE BASISPRINCIPES

De invloed van de digitalisering op de toekomst van onze maatschappij en privéleven is namelijk nauwelijks te onderschatten. Tegelijkertijd geloof ik absoluut dat we daar als burgers en bestuurders samen een fatsoenlijk en duurzaam – een op de lange termijn houdbaar - karakter aan kunnen geven. Daarvoor hoef je geen kaas gegeten te hebben van textmining, teraflops of typecasting. Fatsoenlijk databeheer vraagt om een verstandige, kritische blik die nodig is bij besturen, zaken doen of een huishouden runnen. Het gaat erom dat de juiste vragen gesteld worden aan de techneuten en programmeurs, zodat helder is wat de risico’s zijn en hoe die geminimaliseerd kunnen worden. Ik wil twee basisprincipes meegeven die altijd bruikbaar zijn bij een keuze of bepaalde gegevens moeten worden opgeslagen of gedeeld.

Deel proportioneel

Als data worden gedeeld met een andere partij, stel dan allereerst de vraag wat het doel ervan is. Formuleer die samen. Deel daarna slechts de data die noodzakelijk zijn om dat doel te bereiken. Hoeveel en hoe gedetailleerd dat is, hangt af van het doel. Voor het opsporen van criminelen is het begrijpelijk dat hulp- en inlichtingendiensten gedetailleerde informatie over verdachten aan elkaar doorgeven: per persoon het signalement, de leeftijd, de geboorteplaats, het crimineel verleden enzovoorts. Wil iemand echter een studieboek bestellen via een webwinkel, dan is zelfs het doorgeven van de leeftijd niet relevant. Dat is onnodig data delen: verandert iemands leeftijd iets aan de bestelling?

Er zijn veel mogelijkheden om het data delen proportioneel te houden. Deel allereerst zo veel mogelijk anoniem. Let scherp op het meesturen van zogenaamde identificerende gegevens: data die het mogelijk maken informatie tot personen of instellingen te herleiden. Denk aan BSN-nummers, namen, adressen en telefoonnummers. Deel deze gegevens slechts als de datastroom zonder deze gegevens aantoonbaar onbruikbaar is voor het te bereiken doel. Deel verder zo veel mogelijk geaggregeerd. Dat wil zeggen: deel de gegevens niet op het laagste detailniveau (per persoon de leeftijd) maar gegroepeerd (bijv. de gemiddelde leeftijd in een buurt). Maak ten derde heldere afspraken over wie toegang tot de data heeft, hoe die bewaard worden en na welke termijn de data vernietigd worden. Dit laatste wordt vaak vergeten. In alle gevallen geldt: niet delen altijd het beste. Laat het doel maar overtuigen dat het toch nodig is.

Beoordeel het voordeel

Het heeft grote voordelen om zoveel en zo gedetailleerd mogelijke data van mensen te verzamelen, terwijl dit niet noodzakelijk is. Als een webwinkel de leeftijd van haar kopers weet, kan ze haar publiek analyseren en haar assortiment aanpassen. De webwinkel kan een tegoedbon cadeau doen op verjaardagen en zo de klantenbinding vergroten. Hij kan de data weer verkopen aan een onderzoeksbureau en zo geld verdienen. De andere partij heeft altijd een argument dat iemand data wél moet delen. Voor veel mensen is het noemen van een voordeel al genoeg om akkoord te gaan. Zelden vragen ze naar de prijs die ze daarvoor betalen. Het is echter belangrijk om het voordeel, de kansen en de mogelijkheden af te wegen tegen de kosten, bijvoorbeeld op het gebied van privacy, anonimiteit, keuzevrijheid of veiligheid.

Veel parkeergarages regelen tegenwoordig de toegang door alle kentekens te registreren. Het voordeel is dat frauderen met parkeren zo erg lastig wordt. De prijs kan echter hoog zijn; waar staat inmiddels opgeslagen waar ik met mijn auto kom? Wil ik dat iemand dat kan reconstrueren? Van wie zijn die gegevens? Kan iedereen die gebruiken? Of, om een ander voorbeeld te noemen, de administratie van ziekenhuizen is steeds meer digitaal. Dat is fijn, want het scheelt een hoop gedoe met papier, met alle menselijke fouten van dien en het is snel en makkelijk over te dragen. Maar nog geen maand geleden lagen wel de gegevens van 2000 patiënten van het VUmc op straat omdat het op een gestolen usbstick stond. Willen we die prijs betalen voor het voordeel? Het is niet erg dat data verzamelen en delen ook nadelen heeft. Maar het is belangrijk dat alle mensen de afweging zien en zich bewust zijn van het voordeel of de prijs. Zoals we dat bij alle keuzes doen in persoonlijke en openbare leven.

Het is ook belangrijk dat u deze afweging maakt. Techneuten smullen van de kansen die data delen biedt. Zij zullen iedereen daartoe aanmoedigen. Van hen hoeven we geen kritische noot en voorzichtigheid te verwachten. Juist als iemand gegevens van zichzelf of anderen beheert, dan staat diegene volkomen in zijn recht als hij voor de bescherming ervan opkomt en aan de techneut vraagt wat de prijs is van zijn plan. Gezien de Bijbelse opdrachten van naastenliefde, vertrouwen en vergevingsgezindheid hebben zeker christenen daar alle reden toe.


Egbert Hardeman MSc, statistisch onderzoeker

Dit artikel werd u aangeboden door: Wetenschappelijk Instituut voor de Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 juni 2017

Zicht | 104 Pagina's

Christenen, draag bij aan gezonde toekomst voor data

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 juni 2017

Zicht | 104 Pagina's