Waarom preek ik graag uit de Heidelberger?

1. Omdat het preken hieruit door onze vaderen is besloten.

Op 30 november 1618 is op de Dordtse Synode gesproken over de catechisatie aan de jonge mensen. Het onderwijs aan de ‘christelijke jeugd van haar tedere jaren aan’ lag de afgevaardigden na aan het hart. De catechisatie moest op drie manieren worden waargenomen: a) in de huizen door de ouders, b) op de scholen door de schoolmeesters, c) in de kerken door de predikanten, ouderlingen, lezers en ziekenbezoekers.

Thuis moest men de kinderen leren bidden (huisgebeden!), men moest hen meenemen naar de kerk en in het bijzonder de catechismuspreek herhalen, verder uitleggen en bepaalde Schriftplaatsen uit het hoofd laten leren. Wanneer men dit naliet, stond er zelfs de censuurmaatregel op. De schoolmeesters, die van harte achter de gereformeerde belijdenis en de Catechismus moesten staan, moesten de leerlingen de Catechismus niet alleen uit het hoofd laten leren, maar hen ook oefenen in het verstaan ervan.

Naar vermogen en leeftijd werden verschillende methoden gebruikt, waarvan de laatste in ieder geval de Heidelbergse Catechismus moest zijn. De predikanten zijn geroepen de catechismusprediking ‘dermate openlijk aan te stellen, dat ze behoorlijk kort zijn, en naar ‘t begrip, niet alleenlijk der volwassenen, maar ook der jeugd, zoveel mogelijk is, gepast’. De predikant moest ook met een ouderling degenen die op de leeftijd gekomen waren dat ze konden leren, catechisatie geven opdat zij tot een duidelijke en bondige wetenschap van de Catechismus zouden komen.
In deze oude en beproefde geschiedenis staat de catechismusprediking. In die geschiedenis, waarin Gods hand zo duidelijk is te zien en waaraan de Heere al deze eeuwen Zijn zegen verbonden heeft, niet in het minst ook voor onze jonge mensen, wil ik van harte staan. Ook als de catechismus ‘klaar’ is, is het me nooit een verdriet geweest om opnieuw te beginnen. Steeds hetzelfde zeggen is immers onderwijzen én de Catechismus is steeds weer nieuw!

2. Omdat de catechismusprediking prediking is van Gods Woord als geheel

De eerste keer dat ik uit de Catechismus heb gepreekt, was op de 49e zondag van het jaar 1998, 6 december, in Hoedekenskerke en Nisse. Het was daarom ook Zondag 49. Onze Zeeuwen houden zich nog het meest duidelijk aan de Dordtse Kerkorde. Ik weet nog dat ik wel vier catechismusverklaringen had gelezen... en daarom veel te veel stof had.

Het meest opvallende vind ik wel dat ieder stukje uit de Catechismus rechtstreeks uit Gods Woord komt. Als je in de Catechismus met een gele markeerstift de tekst zou markeren die direct uit Gods Woord komt, wordt deze vrijwel geheel geel! Hoewel iedere lezer van de Catechismus (en luisteraar naar de catechismusprediking) dit weet, is het voor een student en later predikant toch een hele ervaring. We preken geen menselijk geschrift, we preken Gods Woord!

Daarbij komt dat we héél Gods Woord móeten preken. De catechismusprediking bewaart voor het vermijden van bepaalde delen uit de leer die naar de Godzaligheid is. De doodsstaat van de mens, de wedergeboorte, de weg naar Christus, maar ook de verdere oefeningen in het genadeleven komen aan de orde, en dat vanuit de Schrift Zelf. En zoals Gods Woord steeds weer nieuwe en oude zaken geeft, zo doet de Catechismus het hierin ook.

3. Omdat de Catechismus zo bevindelijk is.

Ik kan mij laven aan het onderzoeken van de Catechismus. Daar weet ik me zo veilig bij. Een onmisbare uitleg daarbij is ”Het Schatboek” zoals het door Festus Hommius is geredigeerd. Daar horen we de verklaring in van predikanten uit de tijd van Ursinus en kort daarna. Opvallend is in deze verklaring onder meer dat vlak voor Zondag 7 er een grote uitwerking is gegeven van het Verbond Gods en het Evangelie. Dit geeft zó de bevindelijke gang aan van het leven der genade. Hoe komt de zondaar aan die enige troost waarvan sprake is in Zondag 1? Ds. Hellenbroek zegt dat de Heere verbondsgewijze werkt. In het stuk der ellende leert Gods kind(!) hoe de eis van het werkverbond is gebleven en hoe hij nooit meer in die weg terug kan keren tot God. In het buigen onder Gods rechtvaardige gerichten, dat gepaard gaat met een verzuchting en liefde tot verheerlijking van Gods recht, komt plaats voor de openbaring van het genadeverbond in Christus. Dáárom behandelt Zondag 7 niet allereerst het oprecht geloof, maar benoemt deze zondag eerst de twee verbondshoofden Adam en Christus.

De Catechismus handelt zo teer met Gods kinderen. Immers, bij de openbaring van de Middelaar aan de ziel, zal Gods kind voor het eerst een blik werpen op de weg van het genadeverbond. Ik heb het daarom ook nooit begrepen dat gezegd wordt dat pas bij Zondag 7 het ware genadeleven begint. De Heere gaat met Zijn volk een weg van afbreken en ontgronden om hen hier te brengen. En die weg van het genadeverbond, waarin het werk van een Drie-enige God verklaard ligt, komt zondag aan zondag aan de orde.

Hoe groots is het niet dat de Catechismus éérst de Middelaar aanwijst als van God geschonken tót de weldaden van het genadeverbond, om in Zondag 23 te doen verstaan hoe nu op grond van recht kennis gekregen wordt aan de toegerekende weldaden van het genadeverbond uit louter genade om de verdienste van Christus’ wil, het bloed des verbonds!

En zo is ook in het slot van de Catechismus de Wet en het gebed het léven van Sion. Een leven in tere gemeenschap met Christus, waarin God aan Zijn eer komt en de ziel aan de zaligheid. Dáárom preek ik zo graag uit de Catechismus.

Barneveld-Centrum, ds. D. de Wit

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen