Abstracts

Is het leven maakbaar?

Jan H. van Bemmel
Lange tijd ging men ervan uit dat de samenleving langs politieke en wetenschappelijke weg maakbaar was. Het energievraagstuk zou kunnen worden opgelost en ziekten bestreden. Dat is anders uitgepakt. De wereld blijkt niet maakbaar. De mens is tot veel in staat, maar het breekt ons bij de handen af. In de techniek is de mens niet in staat het gebruik van zijn producten te overzien. Bij het ingrijpen in het levensbegin doen zich vergelijkbare problemen voor. Ethische dilemma's dienen zich daardoor aan. Een christen heeft, in tegenstelling tot het beperkte blikveld van de wetenschap, een totaal andere visie. Het gaat om de volledige werkelijkheid en de gehele mens; niet om onderdelen of aspecten. In het besef van de grenzen aan ons kennen en kunnen mogen wij niettemin werken aan een beter milieu, een hogere kwaliteit van leven en een betere mondiale verdeling van de welvaart. Intussen wachten wij op de doorbraak van de nieuwe schepping.

Is het recht maakbaar?
Een beschouwing over het familierecht en het instituut huwelijk

Bas Hengstmengel
In deze bijdrage wordt onderzocht welke grenzen er zijn aan de maakbaarheid van het recht. Als casus wordt daarbij het familierecht genomen. Aan de hand van verschillende denkers wordt verkend wat de verhouding is van de staat en het recht ten opzichte van het gezin en het huwelijk. Ontwikkelingen in het denken op dit punt blijken een negatieve invloed te hebben uitgeoefend op het familierecht. Culturele ontwikkelingen hebben hun doorwerking gehad in de wetgeving. Wetgeving kan echter slechts in beperkte mate de samenleving maken. Gelukkig zijn er altijd nog de facts of life, die een absolute grens vormen voor welk recht dan ook.

Met ICT meer maakbaarheid?

Melle de Vries
ICT wordt steeds dominanter in de samenleving en biedt ons steeds meer nieuwe mogelijkheden. Maar kunnen we met ICT de samenleving naar onze hand zetten? En wordt het ooit mogelijk om een product te maken dat het menselijke wezen evenaart of zelfs voorbijstreeft? We kunnen er niet omheen dat ICT gewoon is geworden in onze samenleving. ICT kan ons ook zeker nog verder helpen, maar er is een grens. De nieuwe mogelijkheden zijn overigens niet exclusief toe te schrijven aan ICT en brengen ook risico’s met zich mee, namelijk dat we het virtuele meer waarderen dan het reële, dat we overspoeld worden door informatie en keuzes en dat we afhankelijk worden van een complexiteit die we zelf niet meer bevatten. Het is belangrijk dat we reflecteren op de rol van ICT (het is een hulpmiddel) en leren van de weerbarstigheid van de werkelijkheid en de beperkingen van ons mens-zijn.

Opvoedersmacht en opvoedersonmacht
Het nature-nurture debat in klassiek pedagogisch perspectief

Jan Marten Praamsma
De vraag naar de invloed van de opvoeding en de maakbaarheid van onze jeugd speelt een belangrijke rol in het maatschappelijke debat. De wetenschappelijke pendant van die discussie wordt gevormd door het nature-nurture debat in de ontwikkelingspsychologie. Binnen dat laatste debat hebben zich de laatste jaren grote ontwikkelingen voorgedaan, die stellingnames in de maatschappelijke discussie ernstig kunnen relativeren en nuanceren. Daarbij zal blijken dat de invloed van opvoeders veel beperkter is dan veelal werd aangenomen. De genetische aanleg van het kind en de invloed van leeftijdgenoten tijdens de adolescentie hebben een minstens zo grote impact op de ontwikkeling. Uiteindelijk zal echter blijken dat voor het doordenken van de gestelde vragen een ontwikkelingspsychologische benadering toch tekort schiet en aanvulling en correctie behoeft vanuit het klassiek pedagogisch denken. Vanuit dat pedagogisch denken wordt tot slot de stap gemaakt van een factor- naar een actorgerichte benadering van ontwikkeling en opvoeding.

Geboren, niet gemaakt
Robert Spaemann over de mens als persoon

Guido de Graaff
Kan de mens zijn eigen maker zijn? Voor een beantwoording van deze vraag gaat de auteur te rade bij het werk van de Duitse filosoof Robert Spaemann. Deze constateert allereerst dat het verbod op ‘antropomorfismen’ een belangrijke vooronderstelling is van pogingen om de mens technisch te verbeteren: het laatste is mogelijk voor zover elke gedachte van verwantschap tussen de menselijke natuur en het handelende subject opgegeven wordt. Vervolgens bespreekt de auteur Spaemanns persoonsbegrip, dat deze verwantschap beoogt te bewaren: aangezien wij ons niet alleen verhouden tot maar ook deel uitmaken van de menselijke natuur, komt ons persoon-zijn vooral hierin tot uiting dat we anderen als personen herkennen. Volgens Spaemann volgt hieruit niet alleen dat personen in meervoud bestaan, maar ook dat vriendschap het paradigma is voor de gemeenschap van personen. Het belang hiervan wordt ten slotte onderstreept met een verwijzing naar de consequenties wanneer persoon-zijn verwordt tot iets dat eenzijdig toegekend dan wel afgenomen kan worden.

Hoe de dialectiek tussen autonomie en controle Balkenende IV beheerst
Een schets van een moderne tragedie

Ringo Ossewaarde
Het ideaal van de maakbare samenleving is onlosmakelijk verbonden met het soevereiniteitsbeginsel. Moderne, soevereine natiestaten, zoals die sinds de Vrede van Westfalen (1648) tot ontwikkeling zijn gekomen, vatten het openbaar bestuur vooral op in termen van problemen oplossen/mogelijkheden bieden. Voor het huidige kabinet is dit niet anders. Het maakbaarheidsideaal van soevereinen is een humanistisch ideaal, waarbij overheden hun bestuurstaak opvatten om enerzijds hun beleidssubjecten zichzelf te laten verwezenlijken en anderzijds om maatschappelijke problemen en conflicten te beheersen. Dit is de dialectiek van autonomie en controle waarin de soevereine staat (overheid en burgers) gevangen zit. In dit artikel wordt deze dialectiek geïllustreerd aan de hand van drie beleidsdomeinen, te weten emancipatie, kenniseconomie en leefstijlontwikkeling. Bevrijding, zo betoogt de auteur, mag niet worden verwacht binnen een soevereine staat. Dit vereist een alternatieve politieke werkelijkheid, gestructureerd aan de hand van alternatieve beginselen, zoals bijvoorbeeld het beginsel van soevereiniteit in eigen kring.

Het Algemeen Deel van Paul Scholten

Wim Borst
Het Algemeen Deel van Paul Scholten (1875-1946) is onder juristen een van de bekendste en meest gewaardeerde boeken. Het is geschreven voor een algemeen juridisch publiek, niet voor een christelijk publiek. Toch beroept de auteur zich op twee plaatsen in het betoog expliciet op de christelijke levensbeschouwing. Bij kennisneming van andere geschriften van en over Scholten blijkt dat de auteur een uitgesproken protestants-christelijke geloofsovertuiging huldigde. Die geloofsovertuiging en de daarmee verbonden levensbeschouwing staan aan de basis van een rechtsfilosofisch oeuvre dat tot op de huidige dag actueel is. Het gaat daarin om de grote vragen van recht en staat: Wat is recht? Hoe verhoudt zich ons recht tot de gerechtigheid? Hoe verhoudt zich het individu tot de staat? Waar liggen de grenzen van de staatsmacht? Wat is goed recht en hoe vinden wij dat? Wat is het verband tussen recht, moraal en geloof? Hoe scheiden wij recht van onrecht?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen