Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kleine Kroniek

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kleine Kroniek

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Veranderingen in Zuid-Afrika

Sinds het aantreden van dhr. F. W. de Kl als president van Zuid-Afrika zijn allerlei o wikkelingen rond , , apartheid" in dat land in een stroomversnelling geraakt. Dit vraagt van de kerken in Zuid-Afrika een fundament le heroverweging van ingenomen standpunte De ogen worden meer en meer geopend voo zondige elementen van het apartheidssystee Dat is onlangs ook weer gebleken op de conf rentie van Rustenburg, waar circa 300 afg vaardigden van 144 kerken en groepen elka troffen. Doel van de conferentie was een g menlijke stem van alle kerken in Zuid-Afrika te laten horen ten aanzien van de verandere situatie. In het Nederlands Dagblad van 22 n vember wijdde dhr. H. Hoksbergen hieraa een interessante beschouwing.

, , Ruzie over de apartheid onder de anderhalf miljoen leden van de blanke NG-Kerk is natuurlijk helemaal niet nieuw. Sinds de Nationale Partij in Zuid-Afrika aan de macht is - dat is sinds 1948 - en de , , gescheiden ontwikkeling" als systeem werd ingevoerd, bestaat er binnen de grote , , boerenkerk" verschil van mening over deze hoeksteen van het overheidsbeleid. Grofweg gesproken kan men zeggen, dat de regering tot het midden van de jaren tachtig vanuit deze kerk grotendeels steun kreeg voor haar apartheidsbeleid. Ook toen er onder P. W. Botha enige matiging in dat beleid optrad, ging de kerk daarin mee. Niet ten onrechte werden de Nationale Partij en de blanke NG-Kerk wel vergeleken met de twee bekende handen op de ene buik. Steeds waren ook vrijwel alle leden van het kabinet tevens lid van de NG-Kerk, en vaak nog vooraanstaand lid ook.

Cottesloe

lerk Op nogal bedenkelijke wijze bleek die kerke-ntlijke steun aan het overheidsbeleid in verband met de conferentie van Cottesloe, die in deookcember 1960 werd gehouden. , , Cottesloe" en e-, , Rustenburg" kunnen met elkaar vergeleken n. worden in die zin, dat op beide bijeenkomsten or het bijna totale spectrum van Zuid-afrikaanse m. kerken vertegenwoordigd was en de houding e-van de kerken tegenover het apartheidsbeleid gehet belangrijkste thema was. Tussen 1960 en aar 1990 is nooit weer een dergelijke bijeenkomst eza-gehouden en het is dus geen wonder dat men , , Rustenburg" in zekere zin ziet als de opvolndeger van , , Cottesloe". o-

Punt van overeenkomst tussen beide confe-n renties is ook dat het apartheidssysteem werd bekritiseerd. De eerste contërentie achtte het onaanvaardbaar dat de niet-blanke bevolking niet bij het landsbestuur betrokken was, ze achtte het verbod op gemengde huwelijken niet schriftuurlijk en ze hekelde het bestaan van verschillende kerken op grond van ras. De conferentie van Rustenburg ging veel verder. Zij noemde apartheid in al haar facetten zonde. Een ander belangrijk verschil tussen Cottesloe en Rustenburg is, dat de blanke NG-Kerk in Cottesloe niet meeging met de conferentieuitspraken en in Rustenburg in grote lijnen wèl.

Hier raken we èén van de oorzaken van de onrust die binnen de blanke NG-Kerk is ontstaan als gevolg van de discussie over de apartheid. Die onrust is zo groot, dat er al een afsplitsing van de NG-Kerk plaatsvond, terwijl conservatieve leden zich ook binnen het kerkverband organiseren om verzet te bieden tegen de houding van de kerkleiding. En nu, na Rustenburg, laait de onrust opnieuw op, omdat menig NG'er boos is over de schuldbelijdenis die NG-afgevaardigden daar hebben afgelegd.

Nu de NG-Kerk onder leiding van de eigen algemene synode en in navolging van de regering haar houding tegenover het apartheidssysteem wijzigt, hebben heel wat NG'ers moeite die lijn te volgen. Gezien het verleden is dat ook niet zo'n wonder. Wie altijd gemeend heeft dat apartheid, , , de enige juiste oplossing is voor het rassenvraagstuk in Zuid-Afrika" (de NG-delegatie in Cottesloe), die moet natuurlijk even slikken alvorens apartheid zonde te noemen. En veel conservatieve leden komen zover niet.

Dat ligt bij voorbeeld in Die Gereformeerde Kerke van Suid-Afrika (GKSA, de zogenoemde Dopper-kerk) heel anders. In de leer is deze kerk , , conservatiever" dan de NG-Kerk, maar ten aanzien van de apartheid hebben de Doppers zich altijd veel kritischer getoond dan de NG'ers. Daarom hebben de GKSA nu veel minder moeite om met de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen mee te komen dan de NG-Kerk.

Kerk en Samelewing

Waarover is men nu vooral in Nederduits gereformeerde kringen in Transvaal zo boos?

Want de NG-Kerk had toch al afstand genomen van de apartheid, met name via het bekende rapport „Kerk en Samelewing"? Op zichzelf is dat juist. En de Nederduits gereformeerde afvaardiging naar Rustenburg verdedigt zich ook met het argument, dat men daar niets anders heeft gedaan dan de uitspraken herhalen die recent zijn vastgesteld door de algemene synode van de NG-Kerk. Men kan lang twisten over de vraag of dat inderdaad het geval is. Ook in de besluitteksten van de eigen synode zat een element van schuldbelijdenis, maar de bewoordingen waren toch gematigder dan die van met name prof. W. Jonker in Rustenburg.

De NG-synode stelde in het herziene rapport „Kerk en Samelewing" eerst vast dat het onbillijk zou zijn de positieve ontwikkelingen van de afgelopen jaren te ontkennen en vervolgde dan: „De NG-Kerk erkent echter dat zij te lang het beleid van apartheid op grond van bovengenoemde overwegingen te abstract en theoretisch, en daarom ook te onkritisch, beoordeeld heeft. De NG-Kerk heeft er onvoldoende oog voor gehad dat apartheid als stelsel, onder andere ook in haar strijd tegen integratie, een ideologische basis gekregen heeft. Het recht en de vrijheid om aan de eigen culturele erfenis trouw te blijven is tot een politieke ideologie van apartheid uitgebouwd als een systeem voor de bescherming van de eigen belangen van de blanke minderheid ten koste van die van anderen. Eigenliefde heeft meer dan eens de vorm van racisme aangenomen en daaraan is wettelijke en structurele uitdrukking gegeven."

In Rustenburg verklaarde prof. Jonker dit: „Ik belijd voor u en voor God niet alleen mijn eigen zonde en schuld, en mijn persoonlijke verantwoordelijkheid voor het politieke, sociale, economische en structurele onrecht waaronder u en ons hele land nog lijdt. Maar ik waag dit ook te doen namens de NG-Kerk, waarvan ik lid ben, en voor de Afrikaners. Ik heb de vrijheid om dat te doen, want de NG-Kerk heeft apartheid op haar laatste algemene synode tot zonde verklaard en haar eigen schuld van nalatigheid toegegeven, dat zij niet al lang geleden daartegen gewaarschuwd heeft en zich daarvan gedistantieerd heeft."

Achter Jonker

Deze schuldbelijdenis zonder enige nuance komt natuurlijk harder over dan de synodeuitspraken mét hun nuances. De officiële NGafvaardiging in Rustenburg, onder leiding van synodevoorzitter prof. P. Potgieter, heeft in een verklaring achteraf veiligheidshalve opgemerkt, dat prof. Jonker niet tot de officiële delegatie behoorde. Maar tegelijk zeggen de afgevaardigden ook heel openlijk, dat ze zich achter Jonker hebben geschaard omdat zijn verklaring overeenstemt met wat „Kerk en Samelewing" nu zegt.

Intussen neemt de NG-afvaardiging ook afstand van enkele elementen in de uitspraken die de conferentie van Rustenburg deed. Dat geldt voor de stelling dat „wij apartheid in haar bedoeling, haar uitvoering en haar gevolgen als een zondig beleid verwerpen". In „Kerk en Samelewing" staat juist: , , ... er waren ook eerlijke en oprechte bedoelingen (in het ideaal en het beleid van apartheid) ten aanzien van de optimale ontwikkeling van alle bevolkingsgroepen binnen hun eigen culturele traditie." z d b s n

Ook gingen de NG'ers in Rustenburg niet mee met de uitspraak dat er een democratisch kiesstelsel moet komen, op basis van het prine o cipe „één man één stem". Want „Kerk en Samelewing" stelt: „De kerk zal geen politieke modellen aan de overheid voorschrijven, maar krachtens haar profetische functie zal de kerk voortgaan om elk bestaand en voorgesteld politiek model aan de Bijbelse beginselen en normen te toetsen."

Afgaande op deze teksten kan men zeggen dat de NG-Kerk op evenwichtige wijze omgaat met het proces dat zich momenteel in Zuid-Afrika voltrekt. Van kerken wordt inderdaad niet gevraagd zich op allerlei concrete politieke punten uit te spreken. Maar wel moeten tegenover de overheid de Bijbelse principes hooggehouden worden. In Rustenburg zijn de puntjes scherp op de i gezet. De bewoordingen gingen er verder dan die van de synode van de NG-Kerk. Daarom is het door de NG-afvaardigingen gemaakte voorbehoud begrijpelijk. En voor het overige hebben de NG'ers in Rustenburg stellig gesproken in de geest van het herziene rapport „Kerk en Samelewing". Dat zullen ook de meest starre conservatieven niet kunnen ontkennen."

Met grote betrokkenheid, hopelijk ook met volhardend gebed volgen velen in onze kerk deze ontwikkelingen. God geve een nieuwe toekomst voor Zuid-Afrika, waar blank en wart in volstrekte gelijkwaardigheid en weerkerig respect kunnen leven. Ik wil in dit verand nog verwijzen naar de beschouwingen van prof. dr. J. Douma in zijn onlangs verchenen boek Ethiek en recht (Ethische Bezining 15), waarin de blz. 94-127 gewijd zijn aan en evenwichtige en kritische beschouwing ver apartheid.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 november 1990

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

Kleine Kroniek

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 november 1990

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's