Doem-denken

Stand verkiezingsfonds ƒ150.000, -

Elke tijd heeft een eigen vocabulair, een eigen woordenboekje. Dat geeft een gemak. Immers zodoende is het mogehjk bepaalde schrifturen te dateren. Een van die woorden, die het op het moment doen is de uitdrukking doemdenken. Vaak is niet te achterhalen waar zo'n woord het eerste viel en wie het met enige originaliteit het eerst bezigde. Vooral door de zware slagschaduw, die de gedachte aan een eventuele kernwapenoorlog neerwerpt, is het veelvuldig gebruik van het werkwoord doemdenken in zwang gekomen.

Een artikeltje in blad of krant heeft een aanleiding. Toen ik dezer dagen overnachtte in ons pand aan de Laan van Meerdervoort vond ik op de slaapkamer een boekje ter mijner attentie van de hand van Ds. P. K. Keizer in Amsterdam uitgekomen bij de uitgever Buyten en Schipperheyn te Amsterdam. Een begeleidend schrijven geadresseerd aan het Bestuur van de Staatkundig Gereformeerde Partij vroeg aandacht voor de brochure die diep ingaat op de achtergrond van het wanhoopsdenken, waaraan velen in deze tijd ten prooi zijn. De loffelijke opzet is erop gericht houvast te bieden aan het profetische Woord dat zeer vast is. De gedachte leeft bij uitgevers dat de beschouwing velen van dienst kan zijn bij de overweging van de huidige situatie en hun taak daarin.

Stellig zijn de zaken die in dit actuele tijdwoord aan de orde komen van groot belang voor een partij, die bij het licht van Gods Woord in de kwesties van internationale of ook wel mondiaal genoemde politiek haar standpunt poogt te bepalen. De beschouwing zou inderdaad te typeren zijn als wat onder ons bekend staat als een „tijdrede". Het is niet de bedoeling in dit artikel een volledige critische bespreking te bieden. Misschien zou als bezwaar kunnen gelden dat de auteur op zestien pagina's teveel overhoop haalt, waardoor een rustige overweging van de vele verschijnselen en tekenen van onze tijd enigermate in gedrang komt. Dit gebrek heeft, als keerzijde van de medaille, het voordeel dat lezers in staat zijn aan de hand van de verbindingen en verwijzingen dieper en uitvoeriger in te gaan op de geesten, die in deze tijd rondwaren en die wij krachtens opdracht moeten beproeven. In deze zin is de handreiking welkom ook al voelen wij door beknoptheid wel een neiging hier en daar een vraagteken te plaatsen. Dat laten wij echter gaarne over aan de wijsheid van de lezers.

Als gezegd is het vooral de voortdurende dreiging van een eventueel en onverhoopt gebruik van kernwapens, die het chaotisch en paniekerig doemdenken teweeg brengt. Merkwaardig is het dat een geslacht dat afgerekend heeft met het Woord Gods soms plotseling een bijbels thema aan de orde stelt.

Maar dan wel los van de totale openbaring Gods. Zo gebeurt ook dat revolutie- en bevrijdingsdenken op een geseculariseerde dat is op een verwereldlijkte manier gebruik maakt van het Verlossingsbegrip, dat zo beheersend centraal staat in de Heilige Schrift. De brochure wijst daar trouwens op. Ik noemde het plotseling bezigen van een openbaringsterm in overigens wereldse reakties. Zo lezen wij wel eens in kranten, dat een aantal mensen zich uit de bewoonde wereld terugtrekt naar een veilig geachte plek om daar het ophanden geachte eindoordeel af te wachten.

Het bezwaar tegen het manipuleren met doemgedachten houdt in dat bepaalde actiegroepen er hstig gebruik van maken om mensen te mobiliseren tegen het stationeren en in voorraad hebben van de afschuwelijke moderne wapens, waarover zoveel te doen is. Schrijver stelt de vraag aan de orde of deze wapens alleen maar verschillen van de conventionele vanwege de kwantitatieve verwoestender uitwerking of omdat er inderdaad een kwalitatief onderscheid bestaat. Hij vreest namelijk dat de angst mensen en met name christenen kan verleiden zal vergaan door meerdere grote rampen en oordelen. Er bestaat wel degelijk reden om te denken en te vrezen dat God de Heere wel eens zou kunnen komen met weergaloze rampen, omdat Hij tot het uiterste is gebracht en aan het eind is van Zijn geduld. Dat spreekt voor zichzelf, al moeten wij ons wel hoeden voor een gemakkelijke rechtvaardiging van wat zou kunnen gebeuren. Wie kan Gods hoog besluit ooit keren? Dat is waar. Maar ook al gebeuren de dingen gelijk besloten is, klemmend blijft de waarschuwing: Wee de mens door wie! „Het zou kunnen zijn dat het Gods voornemen is om het atoomwapen (nu of straks) te gebruiken voor de komst door het gericht heen van het eeuwig vrede-rijk, een hemel-aarde waar gerechtigheid woont." Terecht liet Ds. Keizer de woorden „zou kunnen zijn" schuin drukken. Wij zitten niet in Gods Raad. Wij weten niet van de dag en de ure waarop de aangekondigde oordelen zich zullen voltrekken. Wel moeten wij nauwlettend acht geven op de tekenen der tijden. Maar zolang wij kunnen en dan met geoorloofde middelen mogen wij ons inzetten om een uitbarsting van geweld te voorkomen, mits wij niet over de schreef gaan en ons verzetten tegen de rechtvaardige vergelding, zodat wij „bevonden worden tegen God te strijden".

Ik wil besluiten met enkele opmerkingen die tot verder nadenken kunnen prikkelen. De schrijver zal gelijk hebben, wanneer hij veronderstelt dat het doemdenken voorvoelt dat de „eindtijd" is ingetreden. Immers de duivel woedt hevig, wanneer hij weet dat de tijd, die hem is toegemeten, erg kort is geworden. Dat betekent evenwel tevens dat de satan de eventuele heilzame uitwerking die van zo'n voorvoelen zou kunnen uitgaan, ombuigt te eigen bate.

Reeds kwam ter sprake de mogelijkheid dat mensen in paniek geraken door het doemdenken en zodoende het rustgevende uitzicht op de uiteindelijke heilsbedoelingen verliezen of niet verkrijgen. Ook is nog mogelijk dat mensen zich daarmee troosten zonder dat zij daarop gefundeerd recht hebben. Op de manier van vrede, vrede geen gevaar. Te denken hierbij is ook aan het verschijnsel van wat een sterfbedbekering heet. De oproep tot nauwgezet zelfonderzoek is in dezen zeer gepast. Doorzoekt uzelve zeer nauw, aldus de profeet. Daarbij valt ook te denken aan het lichtvaardig optimisme, waarvoor eveneens de profeet aandacht vraagt, met dien verstande dat sommige gelovigen er simpel van uitgaan dat de dag van het oordeel voor de goddelozen enkel verschrikking zal opleveren en voor de vromen, waartoe zij zichzelf rekenen, enkel een aanleiding tot nog al vleselijk gekleurde vreugde. Die dag zal duisternis zijn en geen licht, zegt de Bijbel, inderdaad wie zal leven wanneer deze dingen beginnen te geschieden? Het betreft gebeurtenissen die geen oog heeft gezien en geen oor heeft gehoord en in geen mensenhart zijn opgeklommen.

Doemdenken. Niemand ontvalle het hart. Wij kunnen in dat onontbeerlijk zelfonderzoek in die mate geconcentreerd raken, verstrikt en verward dat wij er niet uitkomen. Ook dat is een manier, die in het laatste der dagen uitverkorenen funest zou kunnen worden. Men draait in een cirkel in eigen gedachten rond. Ik denk aan mijn schooljongensjaren, toen ik dikwijls paarden eindeloos zag rondlopen rond een karnton. De blik blijft gevangen in onszelf en in alles wat louter van onszelf is. Men zou moeten nagaan of dat niet bij zeer velen het geval is. De ziel raakt neergebogen en wie kan dan opheffen? Een vlinder die de aan de modder verkleefde vleugels krampachtig lichtjes op en neer beweegt. Nodig is een onweerstaanbare trekking.

De Bijbel doet dit op onnavolgbare en verrassende wijze. Het gaat over de barensweeën van de eindtijd. Alle aanleiding tot wanhoopsdenken. Tot doemdenken. Vooral als iemand niets heeft dan zichzelf en dan wat van hemzelf is. Daar zegt het profetische Woord: Wanneer deze dingen beginnen te geschieden. Beginnen te geschieden...inderdaad. Wat te doen? Het gezicht tegen de aarde in het stof drukken? Nee, beslist niet. Zo heft uwe hoofden op in de wetenschap dat uw verlossing nabij is. Juist het tegenovergestelde doen van wat voor de hand ligt. Het formulier doet ditzelfde. „Maar dit wordt ons niet voorgehouden om de verslagen harten kleinmoedig te maken." Een trekking en een wending. Heft uw hoofden omhoog.. De doemdenker moet doordenken, zegt de brochure. Denken is eigenlijk nog zo menselijk. Het gaat niet slechts om doordenken, maar om de noodzaak - als wel eens gezegd - : leren zich daar doorheen te geloven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen