Iets over Walen en Hugenoten (II)

Een van de ruim 60 Waalse kerkgemeenten was die van Aardenburg. Daar werd in 1686 de jonge balling De Salve predikant. Enige jaren later - ons land was in oorlog met Frankrijk - zagen De Salve en zijn collega Malzac uit Rotterdam, tijdens een buitenwandeling, het lijk van een pas gefusilleerde Franse spion. Malzac die een vurige geloofsijver had, riep uit: „Als een man zonder bijzondere roeping zijn leven gegeven heeft voor zijn koning, dan moeten Dienaren des Woords zeker bereid zijn om hun leven te geven voor de ere Gods". Na enige tijd van nadenken besloten de beide predikanten terug te gaan naar Frankrijk, waar zoveel schapen zonder herder waren (Matth. 9 : 36). Daarmee gaven zij gehoor aan de oproep tot terugkeer van de advocaat- predikant Brousson. Zelf gaf hij het voorbeeld. Met twee tussenpozen werkte hij 6 jaar in Frankrijk als rondreizend predikant. In 1698 vond hij de dood in Montpellier als geloofsmartelaar.

In het Notulenboek van de Waalse kerkeraad van Aardenburg '"'•) lezen wij deze aantekening, gedateerd 7 december 1689: Het kerkbestuur heeft besloten broeder De Salve toe te staan „zijn gemeente voor enige tijd te verlaten om enkele belangrijke zaken te gaan regelen". Dit besluit is nog door De Salve zelf opgetekend. Onder de datum 20 september 1702 wordt vermeld, dat men „in geen 14 (moet zijn 13) jaar bericht van hem (De Salve) heeft gehad, wat een sterk bewijs is dat hij niet meer in leven is". Welk drama heeft zich afgespeeld tussen die twee aantekeningen in het oude Notulenboek? Er bestond een organisatie van verklikkers die het doen en laten van de réfugiés, zowel in als buiten Frankrijk, moesten nagaan en rapporteren. Reeds na overschrijding van de Franse grens werd De Salve gearresteerd en overgebracht naar de - nog bestaande - donjon van Vincesses bij Parijs (12 januari 1690). Na enige maanden in de beruchte torengevangenis werd hij op transport gesteld naar het eiland Sainte-Marguerite in de Middellandse zee, ruim 1 kilometer voor de kust bij Cannes. Op 20 maart 1690 kwam De Salve in een van de sombere cellen met dikke muren en kleine tralievensters van het, thans als toeristische bezienswaardigheid ingerichte, Fort Royal. Hij zou er blijven tot zijn dood, nadat hij als gevolg van de eenzame opsluiting en de slechte behandeling reeds in 1693 zijn verstand verloren had.

Malzac heeft meer geluk gehad. Hij kon 13 maan^ en uit handen van de politiedienaren van Lodewijk XIV blijven, totdat hij door verraad gegrepen werd. Hij heeft 20.000 Protestanten kunnen „vertroosten" door het houden van kleinere of grotere bijeenkomsten. Ook Malzac kwam uiteindelijk in een van de kerkerholen op het eiland Sainte-Marguerite terecht. Zes predikanten in totaal hebben er met hun vrijheid moeten boeten voor trouw aan hun roeping. Slechts een hunner, Mathurin, kwam na 25 jaar opsluiting vrij door bemiddeling van de Staten-Generaal tijdens de vredesonderhandelingen in Utrecht (1713).

Bekend ils nog een politieke gevangene geworden: de Man met het IJzeren Masker. Hij was misschien de Italiaanse verrader Mattioli, die door Franse soldaten in Italië was gepakt en ontvoerd. Om herkenning te voorkomen moest deze gevangene een fluwelen masker dragen.

In 1950 is in het Fort Royal het „Memorial Huguenot" ingewijd. Twee aan elkaar grenzende cellen zijn, mede met steun van de Waalse gemeenten, ingericht als een plaats van vrome herinnering. Men ziet er o.a. een levensgroot beeld van de Deense kunstenaar Vigo Jarl. Het stelt een biddende predikant voor, een van de 6 wier namen in een plaat gegrift zijn. Zes mannen die God meer gehoorzaamd hebben dan de mensen (Hand. 5 : 2 ).

*) Het Notulenboek van de voormalige "Waalse kerk te Aardenburg bevindt zich met vele duizenden andere archivalia, theologische en historische werken, schilderijen, prenten, penningen en tijdschriften in de Bibliothèque Wallonne. De Waalse Bibliotheek is gevestigd in het Hospice Wallon, Veluwelaan 19, Amsterdam-1010. De B.W. met haar kostbare verzamelingen betreffende Walen en Hugenoten - van de 16e tot de 20ste eeuw - is toegankelijk voor het publiek iedere dinsdag van 10-17 uur

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen