Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Tekenen van het Koninkrijk

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Tekenen van het Koninkrijk

Aar Peters: „De kerk is geroepen om daar waar de overheid gaten laat vallen, aanvullend bezig te zijn"

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Met het afstoten van zorgtaken door de staat is Aart Peters niet content. Naar zijn vaste overtuiging heeft ook de overheid de plicht om barmhartigheid te tonen. Positieve keerzijde van de ontwikkeling is dat de kerk haar diaconale taak weer kan concretiseren. „En dat niet alleen voor mensen van eigen kleur en eigen snit.

Met grote belangstelling nam Aart Peters kennis van De kerk gepasseerd, waarin dr. C.P. Polderman de erosie van het christelijk hulpbetoon tekent. Hoewel hij de conclusies van de auteur wat kort door de bocht vindt,
beschouwt de inwoner van Barneveld het boek als een aanwinst voor christelijk Nederland.
„De zorg van Polderman deel ik volledig. De christelijke gemeente is vaak sterk introvert. Het beleid is gericht op het behoud van wat we hebben. Ook in de kerk is het individualisme binnengedrongen. Daardoor wordt binnen de kerkgemeenschap onvoldoende omgezien naar elkaar, laat staan dat er bewogenheid is met hen die in de samenleving tussen wal en schip dreigen te vallen.
De gemeenteadviseur voor de hervormde kerkprovincie Gelderland weet waarover hij praat. Van 1984 tot 2002 was hij bij dezelfde werkgever diaconaal consulent. In die functie diende hij hervormde diaconieën van advies over alle mogelijke zaken, van het opzetten van een hulpdienst tot het beleggen van diaconaal vermogen. „Veel hervormde diaconieën hebben nogal wat geld, vaak in de vorm van onroerende goederen. Zijn ideeën over hedendaags diaconaat vatte hij samen in het boek Tot Uw dienst.

Schild
Anders dan Polderman ziet Peters de staat graag intensief betrokken bij de zorg voor hulpbehoevenden. „Bijbels gezien is de overheid geroepen om gerechtigheid te betrachten. Gerechtigheid is in het verband van de oudtestamentische wetgeving omzien naar de naaste, de vreemdeling herbergen, de zieke bezoeken. Daarin dienen koningen het volk voor te gaan. David heeft dat prachtig verwoord in psalm 72.
De geschiedenis van Mefiboseth is voor Peters een treffende illustratie van het praktizeren van deze psalm door David zelf. „Als hij informeert of er nog iemand van het huis van Saul is overgebleven, aan wie hij weldadigheid kan bewijzen, komt Ziba met Mefiboseth aan. Die wordt vervolgens door David in zijn waarde hersteld. Ik blijf dat een schitterend verhaal vinden.
Als koningen hun taak op dit terrein niet verstaan, worden ze door de profeten tot de orde geroepen. Hoewel de situatie in de nieuwtestamentische tijd niet helemaal is te vergelijken met die onder het Oude Testament, omdat bij Israël kerk en staat min of meer samenvielen, blijft de essentie van de wetgeving staan. De Heere Jezus is niet gekomen om de wet te ontbinden, maar om die te vervullen. Vanuit de Bijbel kan ook vandaag de overheid worden opgeroepen daadwerkelijk een schild voor de zwakken te zijn.

Ouderenzorg
Wettelijke regelingen om een sociaal minimum voor burgers te garanderen, beschouwt de auteur van Tot Uw dienst op zichzelf dan ook positief. „Het grote manco is geweest dat de overheid puur materieel heeft gedacht. De kerk had op het ontbreken van immateriële aandacht in moeten springen, maar dat is onvoldoende gebeurd. Ook de meeste diaconieën en gemeenteleden dachten bij diaconale hulp in de eerste plaats aan financiële ondersteuning.
Tegelijk wil de hervormd-gereformeerde gemeenteadviseur de positieve ontwikkelingen die er zijn geweest niet onder de tafel vegen. „Er had meer kunnen gebeuren, maar dat neemt niet weg dat goede initiatieven zijn ontplooid. Het diaconaat heeft zich geweldig ingezet voor het opzetten van maatschappelijke dienstverlening, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, psycho-sociale hulpverlening. Daar heeft Polderman te weinig oog voor.
Instellingen als het Gereformeerd Psychiatrisch Ziekenhuis en de Gereformeerde Landelijke Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg waren er zonder de inzet van diaconieën niet gekomen. Dat ze vervolgens zijn geïnstitutionaliseerd en geprofessionaliseerd is op zichzelf niet verkeerd. Zolang de bijbelse uitgangspunten maar overeind blijven staan, ook in de praktijk van de hulpverlening.

Belangeloze dienstbaarheid
Het stichten van nieuwe identiteitsgebonden instellingen was een direct gevolg van de ontkerstening van de maatschappij en de verschuivingen in het politieke veld. „Je merkt aan de uitgangspunten voor het sociale beleid dat we geen christelijke overheid meer hebben. Sociale zekerheid en hulpverlening vanuit de overheid zijn niet waardenvrij. De bestaande identiteitsgebonden instellingen werden gedwongen te fuseren, waardoor ze ook gingen veralgemeniseren.
Kenmerkend voor de paarse kabinetten was voor Peters dat zorg een zakelijk gebeuren werd. „De hulpbehoevende mens wordt niet meer als schepsel van God gezien. Het lijkt vooral om de regels en de organisatie te gaan. Daardoor is een verschraling opgetreden. Het aantal individuele hulpverleningen vanuit diaconieën is in de achterliggende jaren aanzienlijk toegenomen.
De kerk is geroepen om daar waar de overheid gaten laat vallen, aanvullend bezig te zijn en een voorbeeld van belangeloze dienstbaarheid te geven. En dat niet alleen voor mensen van eigen kleur en eigen snit, maar zonder aanzien des persoons. Ondanks het materialisme en individualisme dat de christelijke gemeente is binnengedrongen, zie je daar gelukkig mooie voorbeelden van. Naast het identiteitsgebonden reguliere hulpverleningswerk, zoals ouderenzorg en gehandicaptenzorg, zijn kerken begonnen met laagdrempelige opvanghuizen voor probleemjongeren, zwervers, asielzoekers, mensen met psycho-sociale problemen. Ook dat wordt door Polderman te veel over het hoofd gezien.

Samenwerking
In tegenstelling tot de auteur van De kerk gepasseerd wil Peters de kerk niet tot eerstverantwoordelijke voor het lenigen van noden in de samenleving maken. „Kerk en overheid hebben hiertoe beide een bijbelse plicht. Een diaken is geen maatschappelijk werker, ook geen bankdirecteur, maar ambtsdrager met een priesterlijke opdracht. Zijn eerste taak is het signaleren van nood, om vervolgens naar een oplossing te zoeken. In samenwerking met personen of instanties die daarvoor de deskundigheid hebben.
In Barneveld verkeren we in de gelukkige omstandigheid dat we nog een overwegend christelijke overheid hebben. Die onderhoudt goede contacten met de diaconieën. Nijpende situaties worden zo mogelijk in gezamenlijkheid aangepakt. Dat is voor mij de ideale situatie. Je helpt als diaconie mensen niet echt verder wanneer je structureel financiële gaten gaat vullen. Bovendien zijn het dan inkomsten die moeten worden opgegeven bij de overheid.
Als er schulden zijn, gaat het vaak om kredieten die uitstaan bij postorderbedrijven. Dat probleem moet je als diaconie zien op te lossen in samenspraak met het gezin, de sociale dienst van de gemeente, het postorderbedrijf en eventueel de kredietbank. Vervolgens kun je in samenwerking met het maatschappelijk werk proberen om mensen te leren hun geld op een goede wijze te besteden.

Armoede
Burgers die beweren dat in Nederland geen armoede voorkomt, hebben de hervormd-gereformeerde gemeenteadviseur niet aan hun kant. „Afgezet tegen situaties in Derde-Wereldlanden is die bewering juist, maar je moet nooit vergeten dat armoede een relatief begrip is. Bepalend is of we aan het maatschappelijk verkeer kunnen deelnemen. Voor mensen die langdurig in de bijstand zitten, is dat vaak niet het geval.
Om binnen de kerkelijke gemeente dit euvel tijdig te signaleren, is het volgens Peters gewenst dat diakenen betrokken worden bij het reguliere huisbezoek. „Je kunt wel zeggen dat de ouderlingen ook de materiële en sociale noden binnen gezinnen moeten rapporteren, maar in de praktijk werkt dat niet. Een ouderling gaat op pad met de bedoeling een geestelijk gesprek met mensen te voeren. Omgekeerd zijn diakenen vaak organisatoren, vergadermensen, zeker in de Hervormde Kerk. Het zou goed zijn als ze meer in rechtstreeks contact met mensen kwamen.

Hospice
De kapitalen waarover hervormde diaconieën soms beschikken, verklaart de gewezen diaconaal consulent voor een belangrijk deel uit de historie. „Het diaconaat van de Hervormde Kerk heeft altijd rechtspersoonlijkheid gehad. Legaten aan de kerk kwamen daardoor vaak bij de diaconie terecht. Vandaar dat nu soms de discussie speelt of dat geld werkelijk voor diaconale doelen is gegeven, of meer voor de opbouw van de gemeente.
Duidelijk is voor Peters dat er voldoende mogelijkheden zijn om het geld zinvol te besteden. Zeker nu zorg een economisch product is geworden. „Hoewel een tweedeling in de zorg wordt ontkend, voorzie ik die wel degelijk. De eerste verschijnselen kun je al bespeuren. Ben je als particulier goed verzekerd, dan word je zo nodig in Spanje geopereerd. Ik zie nog niet zo snel gebeuren dat die service aan een bijstandsmoeder wordt aangeboden. Een buitengewoon nuttige aanwending van diaconaal kapitaal lijkt mij de opzet van hospice-voorzieningen. De behoefte daaraan zal door de vergrijzing alleen maar toenemen.
Om ouderen en uitkeringsgerechtigden te helpen in hun zoektocht door het woud van regels, bepleit de auteur van Tot Uw dienst het instellen van een diaconaal spreekuur. „Waar mensen naartoe kunnen komen voor informatie en praktische zaken als het invullen van een belastingformulier, een ziekenfondsbiljet, papieren voor de wao, de aow, huursubsidie, noem maar op.

Spanningsveld
Het kan tegelijk de weg zijn waarlangs hen op de hogere zaken in het leven wordt gewezen. „Ik weet dat er mensen zijn die vinden dat je diaconaat en pastoraat zorgvuldig gescheiden moet houden, maar ik kan me nog steeds vinden in de passage uit het klassieke bevestigingsformulier dat de diaken ook geroepen is om mensen met troostrijke redenen te ondersteunen. Materiële nood, psycho-sociale nood en geestelijke nood grijpen vaak zo in elkaar, dat je ze niet kunt scheiden.
Het omzien naar de ander is door Jezus geplaatst in het kader van de komst van Zijn Koninkrijk. Daarvan richtte hij tekenen op door mensen te helen, zieken te genezen, zondaars tot bekering te roepen. Daartoe is ook de christelijke gemeente geroepen. Zeker in deze tijd van ontkerstening kan het diaconaat een middel zijn om mensen weer te winnen voor de kerk. Paulus schrijft aan de gemeente van Korinthe dat aan ieder gaven zijn gegeven tot welzijn van allen. Als hij in Romeinen 12 de gemeente oproept die te besteden, noemt hij niet minder dan drie diaconale gaven. Het beoefenen daarvan is tegelijk tot opbouw van het persoonlijk geloof.
Deze bijbelgedeelten laten zien dat we de hele samenleving op het oog dienen te hebben. Aan de andere kant moeten we het tekenkarakter van het christelijk dienstbetoon niet uit het oog verliezen. Niet allen werden door de Heere Jezus genezen. Hier maakte hij iemand beter, daar wierp hij bij iemand duivelen uit. Anderen bleven ziek, bleven bezeten. Daaruit blijkt de gebrokenheid van de schepping in deze bedeling. De christelijke, diaconale gemeente staat in dat spanningsveld tussen ideaal en werkelijkheid. In het uitzien naar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarop gerechtigheid wonen zal.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 26 februari 2003

Terdege | 92 Pagina's

Tekenen van het Koninkrijk

Bekijk de hele uitgave van woensdag 26 februari 2003

Terdege | 92 Pagina's