Toelichting op de kerkorde CXLIX

Artikel 32 van de Kerkorde met het opschrift Handelingen luidt: De handelingen van alle vergaderingen zullen met aanroeping van de Naam Gods begonnen en met dankzegging besloten worden.
Calvijn schreef in zijn Institutie, IV, 9, 1: „Nu is dit Christus' recht, dat Hij de president en overste is in alle conciliën, en dat Hij in die waardigheid geen mens heeft tot Zijn metgezel. En ik zeg, dat Hij alsdan eerst de president is, wanneer Hij de ganse vergadering door Zijn Woord en Geest regeert". Dit standpunt van Calvijn is volkomen in overeenstemming met Gods Woord, dat ons zegt, dat Christus de Koning van Zijn Kerk is. In navolging van de Hervormer van Genève hebben de Gereformeerden van de verschillende landen altoos dit Koningschap van Christus beleden. Van die belijdenis is ook artikel 32 van de Kerkorde vrucht.
Het gaat in dit artikel niet over de vergaderingen der gemeente maar over die van de ambtsdragers in kerkeraden, classen en synoden. Groot is daarbij het gevaar, dat zij het Koningschap van Christus over Zijn Kerk uit het oog verliezen en zich aanstellen alsof zij van zich zelf autoriteit over de Kerk bezitten. Altoos hebben zij te bedenken, dat Christus Koning is en dat zij als ambtsdragers Zijn dienaren zijn en dat zij in hun arbeid niet slechts van Zijn zegen afhankelijk zijn doch ook en vooral aan Zijn wil gebonden. En daarom hebben de kerken bepaald, dat de handelingen van alle vergaderingen begonnen moeten worden met aanroeping van de Naam Gods en met dankzegging moeten gesloten worden. Hierin wordt het Koningschap van Christus erkend en geëerd en spreekt men uit, dat men in Zijn Naam beraadslaagt en besluit en niet in eigen naam en op eigen gezag, waarbij men terecht van de gedachte uitgaat, dat Christus slechts dan met Zijn zegen als Koning in het midden is, wanneer men zich door Zijn Woord en Geest laat leiden. Vanaf de synode van 1581 staat deze bepaling in de Kerkorde.
In verband met deze zaak wijzen we op de formulier-gebeden voor de kerkelijke vergaderingen, zoals die in onze liturgie voor komen. Het zijn:
1. een gebed vóór de handeling des kerkeraads;
2. een gebed na de handeling des kerkeraads;
3. een gebed vóór de vergadering der diakenen.
Ten onrechte draagt het eerste de titel van gebed voor de handeling des kerkeraads - het is ook bedoeld voor de vergaderingen van classen en synoden. Het tweede eveneens. Ze zijn opgesteld op last van de Zeeuwse Synode, welke in 1610 te Veere is gehouden. Zij wilde, dat overal in Zeeland dezelfde gebedsformulieren gebruikt zouden worden, want zij bepaalde:
Men zal door geheel Zeeland eenderley formulieren int bidden gebruycken, niet alleene in de predicatien maer oock in alle kerckelycke byeencompsten der kerckenraden, classen ende synoden, doch evenwel wort de vryheyt toegelaten om in gevalle van bysonderen noot denzelven int gemeene formulier in te voegen, mids dat zulcs geschiede door eene gelycke ende eenparige forme, met advys ende goetvinden des kerckenraeds gestelt.
En verder: Insgelycs om te meer gelyckheyt in alle kerkelycke zaecken te treffen zullen gemeyne formulieren ghestelt worden der gebeden, te ghebruycken in de byeencompsten der kerckenraden, classen ende synoden, Reitsma en v. Veen, Acta d. prov. en part. synoden, V, blz. 99, 104.
Het derde gebed, nl. een gebed vóór de vergadering der diakenen, behoort eigenlijk niet eens tot onze liturgie. De opsteller is onbekend. Na de Synode van Dordt, 1618/19, is het „eigenmachtig door den een of anderen drukker er bijgevoegd", P. Biesterveld, Het Gereformeerde Kerkboek, blz. 178.
De gedachte om het gebruik van formulier-gebeden verplicht te stellen leefde in de eerste tijden na de Reformatie sterker dan later. Het Convent van Wezel, 1568, liet de Dienaar vrij een gebed uit te spreken óf naar de ingeving des Geestes óf indien hij wil, door het formulier van de kerk van Genève of van enige andere kerk zich voor te stellen. Cap. II, 27. Maar de Synode van Dordt, 1574, bepaalde: Alle Dienaren sullen eenerleij forme van opentlicke Kerckghebeden ghebruijcken, doch datse cortelick ende wijsselick daer inne voeghen dat de teghenwoordighe noodt eijsschen sal, als voor speciale personen der Ouerheijden, voor eenighe crancken etc, art. 42.
Latere synoden stelden het gebruik van de formuliergebeden niet verplicht, behalve dan voor de gebeden in de formulieren voor de bediening van de Heilige Doop en het Heilige Avondmaal, enz. Zelfs rees er in later tijd veel verzet tegen het gebruik van formuliergebeden. In onze dagen worden de formulier-gebeden voor de handelingen der kerkelijke vergaderingen en in de samenkomsten der gemeente niet of althans bijna niet meer gebruikt. Toch valt er veel uit te leren en kan het allen ambtsdragers aanbevolen worden deze formulier-gebeden eens te lezen. De gebeden, die voorkomen in de formulieren voor de bediening van Doop en Avondmaal, bevestiging van ambtsdragers, van huwelijken enz. dienen wel gebruikt te worden, zoals later D.V. nog zal blijken. Een volgende maal willen we nog iets zeggen over het gebed in de consistorie voor de aanvang van de dienst en over de dankzegging na de dienst.

Apeldoorn, J. Hovius.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen