Dasberg: School voedt te weinig op

Dat zei de pedagoge prof. dr. Lea Dasberg gistermiddag op een persconferentie in Utrecht, 's Morgens sprak Dasberg voor ongeveer duizend aanwezigen de lezing "Meelopers of dwarsliggers" uit, die door liet dagblad Trouw was georganiseerd als onderdeel van de Nationale Onderwijs Tentoonstelling.

Opvoeders staan voor „de goocheltoer" kinderen wegwijs te maken en in te voeren in de bestaande maatschappij en hen tegelijkertijd te leren kritisch daarmee om te gaan. In de opvoeding in normen en waarden moeten docenten een sterke rol vervullen. De ideeën van de ministers Ritzen (Onderwijs) en Hirsch Ballin (Justitie) voor onderwijs in normen en waarden zijn toe te juichen. Volgens Dasberg hebben pedagogen zich te lang afzijdig gehouden van het bijbrengen van normen en waarden. Hun vrees voor de negatieve kanten van gehoorzaamheid was begrijpelijk maar niet terecht, en zo langzamerhand zelfs ronduit schadelijk.

Dasberg was van 1980 tot 1987 hoogleraar aan de subfaculteit opvoedkunde van de Universiteit van Amsterdam. Even voor die aanstelling had ze haar belangrijkste werk gepubliceerd: "Grootbrengen door kleinhouden als historisch verschijnsel". Sinds 1985 woont Lea Dasberg in Israël, waar ze onder andere werkt aan scholingsprojecten voor Palestijnse en joodse kinderen samen.

Taak

Scholen verschuilen zich volgens Dasberg achter allerlei argumenten om de opvoeding te omzeilen. Leraren zeggen dat het de taak van de ouders is, of dat wij in een pluriforme samenleving onze normen niet kunnen opleggen, of dat het bijbrengen van normen en waarden maar tot gedisciplineerde kinderen leidt die niet zelf nadenken.

Dasberg wijst dat af. Alle leraren hebben juist een belangrijke taak in die opvoeding. In principe is elke les geschikt om morele onderwerpen aan de orde te stellen. Het gaat er immers niet om dat leerlingen „een zak met normen" krijgen aangedragen en die uit hun hoofd moeten leren. Het gaat erom dat leerlingen zelf, in een discussie met elkaar en de leraar, leren hun positie te bepalen in dilemma's. De leraar kan dat doen door literaire teksten te bespreken waarin deze dilemma's aan de orde komen of door rechterlijke uitspraken te bespreken en te laten zien dat handelingen zelden helemaal goed of slecht zijn. „De docent als eerste onder zijns gelijken", volgens Dasberg. „Hij moet de leerlingen niet zien als prooi, maar als partner".

Eigen wil

Belangrijkste manier om kinderen op te voeden is, zo vindt Dasberg, het ontwikkelen van de eigen wil. Het gaat er niet om of het kind precies weet wat goed en kwaad is, maar dat het zelf op het kritieke moment wil en kan kiezen uit de verschillende mogelijkheden. Aan het slot van haar lezing zei Dasberg: „Wij opvoeders hebben alleen maar te laten zien uit welke vruchten gekozen kan worden en wat de gevaren zijn, maar uiteindelijk eet elk zijn eigen appel van de boom van de kennis van goed en kwaad. De leerling wint daarmee een geweten dat hem als kompas zal dienen bij het verlaten van het paradijs van zijn jeugd en het betreden van de aarde van zijn zelfverantwoordelijke volwassenheid". 

Voorwaarde is wel dat de school, en de individuele leraren, steeds expliciet laten zien welke normen en waarden zij zelf aanhangen. „De leerkracht moet zeggen waar hij staat". Op een vraag vanuit de zaal zei Dasberg. dat er een absolute moraal bestaat voor iedereen. Later tijdens het persgesprek verklaarde de pedagoge desgevraagd dat zij haar moraal baseert op het jodendom.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen