Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

AANZETTEN VOOR EEN ETHIEK

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

AANZETTEN VOOR EEN ETHIEK

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het werk van de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Het mag bekend zijn welke plaats Bonhoeffer innam: door zijn houding van actief verzet tegen de nazi’s werd hij uiteindelijk kort voor het einde van de Tweede Wereldoorlog opgehangen.

Een van zijn bekendste werken is de Ethik. De eerste Nederlandse vertaling daarvan is dit jaar uitgekomen, door de inzet van dr. G.C. den Hertog en dr. W. Veen. In hun inleiding merken zij op dat dit het laatste theologische project was dat Bonhoeffer onder handen had en waarvan hij zelf dacht dat het zijn levenswerk zou worden. Het zou de voltooiing moeten zijn van zijn bekende boek ‘Navolging’ uit 1937.

De Broederraad van de Oud-Pruisische Belijdende Kerk vroeg Bonhoeffer om de Duitse kerk en de samenleving te dienen met een ethiek die van belang zou zijn voor de houding van de kerk in het Derde Rijk. Helaas heeft Bonhoeffer zijn werk niet kunnen voltooien.

Na de oorlog verscheen er in Duitsland een uitgave die bestond uit een aantal hoofdstukken die in meer of minder afgeronde vorm gereed waren. Verder waren er kladnotities en brieven waarin Bonhoeffer over zijn Ethik schrijft.

De Nederlandse uitgave is niet bedoeld als integrale vertaling van de huidige editie van Bonhoeffers Ethik. Opgenomen zijn de teksten waarvan vaststaat dat Bonhoeffer ze voor zijn ethiek bedoeld heeft, met daarbij enkele teksten over ethische vragen uit de periode van 1940 tot 1943.

De inleiders geven aan dat de titel ‘Aanzetten voor een ethiek’ gekozen is om twee redenen. In de eerste plaats omdat Bonhoeffers Ethik onvoltooid moest blijven. Maar in de tweede plaats ook omdat hijzelf zijn ethiek nooit bedoeld heeft als een kant-en-klaar ontwerp waarin vragen beantwoord worden. De lezer moet er zelf mee aan de slag.

Om meerdere redenen is het lezen van dit boek een spannend gebeuren.

Ten eerste omdat je voortdurend ‘de geur van het veld’ proeft: allerlei passages leggen er getuigenis van af hoe Bonhoeffer vanuit Bijbels oogpunt aankeek tegen de ideologie van het nazisme, overigens zonder dat altijd expliciet te noemen. Dit is bepaald geen ivoren-toren-ethiek. Uiteindelijk heeft de schrijver er met zijn leven voor betaald.

Ten tweede is dit niet een boek dat je rustig op een achternamiddag kunt lezen. Het bevat diepe gedachten, waarbij opgemerkt moet worden dat het niet overal even makkelijk is om Bonhoeffer in zijn gedachtevlucht te volgen.

Ten derde spant en scherpt dit boek de aandacht, omdat het prikkelt, ook tegenspraak oproept en uitdaagt tot verder nadenken. Ook in dit opzicht doet de titel recht aan de inhoud. Op zijn minst roept de massieve benadering van de wereld als ‘verzoend door Christus’ vragen op. We herkennen hierin de onmiskenbare invloed van Karl Barth.

Ook zou men willen weten hoe Bonhoeffer concreet de Tien Geboden zou hebben uitgelegd en toegespitst. Er zijn bladzijden waarbij je denkt: komt de wet als leefregel van de dankbaarheid niet te kort? Maar daar staan dan weer andere bladzijden tegenover, die werkelijk helpen om in een steeds wisselende cultuur de Bijbelse constanten vast te houden.

Bijzonder indrukwekkend is het hoofdstuk over ‘Erfenis en verval’: een historische èn profetische doorlichting van de geschiedenis van het Westen. Met daarin de onvergetelijke zin: ‘Een verwijdering van de Joden uit het Avondland moet tot verwijdering van Christus leiden, want Jezus Christus was een Jood’. Waarvan acte!

n.a.v. Dietrich Bonhoeffer, Aanzetten voor een ethiek. Samengesteld, vertaald en ingeleid door Gerard den Hertog en Wilken Veen. Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 2012, 334 blz., € 32,50.

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 oktober 2012

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's

AANZETTEN VOOR EEN ETHIEK

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 oktober 2012

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's