Prinses Juliana 1909-2004

Zaterdagmorgen 20 maart even na 9.00 hoorde ik het bericht: prinses Juliana is gestorven bijna 95 jaar oud. M'n eerste reactie: ook zij! Als je zelf de leeftijd der zeer sterken hebt overschreden en het laatste jaar herhaaldelijk met de dood van nabij bent geconfronteerd leeft het bij je: het is de mens gezet eenmaal te sterven. Dominee of generaal, prinses of bedelaar - sterven moeten we allemaal.
Persoonlijk heb ik prinses Juliana - anders dan haar moeder en dochter - nooit ontmoet; wel verschillende keren van nabij gezien. Levendig herinner ik mij nog de dag van haar kroning in 1948. We waren die dag uitgenodigd bij de familie A.L. de Bruyne - goede relatie dank zij het jeugdwerk in die jaren - in Amsterdam.
Uiteraard hadden we geen plaats in de kerk, maar we maakten de rijtoer van de nieuwe koningin en de feestende hoofdstad wel mee en dat blijft je na meer dan een halve eeuw bij.

Koningin
Het was de naoorlogse tijd. Nederland was bezig zich te herstellen van de zware jaren van bezetting en oorlogsleed; tijd van wederopbouw; hang naar vernieuwing; het moet anders - dat was de mentaliteit.
In dat klimaat begon Juliana haar regering. Ze was een andere figuur dan haar moeder en ze verstond de tijd, waarin ze moest regeren. Ze ontwikkelde zich tot een vorstin, die dicht bij het volk stond - bewogen, hartelijk, moederlijk, eenvoudig. Ze heeft het koningshuis en het koningschap dicht bij ons volk gebracht. Hartelijk was haar medeleven in dagen van nood. Ze was nog geen vijf jaar aan het bewind toen Zuid-Nederland getroffen werd door de ramp van 31 januari op 1 februari, 51 jaar geleden. Toen het op precies diezelfde datum weer zo stormde hebben velen in het Zeeuwse hun hart vastgehouden en kwamen er herinneringen boven, zoals ik die zondagmorgen merkte in de Thoolse consistorie.
Koningin Juliana kwam, zag en stal veler hart - een moeder des vaderlands. Door deze instelling heeft zij veler sympathie verworven en wordt haar heengaan als een verlies beschouwd - afsluiting van een tijdperk. In zekere zin is dat waar.
Zij stelde grote prijs op waarheid in de omgang. Daarom had ze het wel eens moeilijk met allerlei regels en formaliteiten. Diverse ministers hebben dat geweten. Meer dan eens stond ze aan de grens van haar koninklijke bevoegdheden.
Het was niets voor haar als mensen in haar nabijheid niet voor de waarheid durfden uitkomen of haar niet durfden tegenspreken; ja zeiden terwijl het nee moest zijn.
Daarmee kon ik j.l. zondagmorgen beginnen en de Harderwijkse gemeente wijzen op de lijdende, geboeide Heiland, Die Koning is in het rijk van de waarheid en geboren en gekomen is in deze wereld om van de waarheid getuigenis te geven.

Markante vrouw
Koningin Juliana was een markante vrouw, die in vele opzichten haar eigen weg wilde gaan en gegaan is. Bij verschillende gelegenheden bleek dat ze persoonlijke beslissingen nam, die niet altijd door haar omgeving gewaardeerd werden. Haar leven is niet altijd gemakkelijk geweest. Achter paleisdeuren kan zich in de privé-sfeer heel wat afspelen. Als daar iets van naar buiten sijpelt wordt dat vaak opgeblazen. Hoge bomen vangen veel wind. En dat heeft Koningin Juliana ook ondervonden. De oogziekte van haar dochter Christina heeft haar veel verdriet gegeven. In die periode nam ze de toevlucht tot een alternatieve geneeswijze. De contacten met Greet Hofmans waren in die dagen "hot news" en waren aanleiding tot de instelling van een commissie van wijze mannen. Met niet altijd oprechte gretigheid werd over deze zaak geschreven en gesproken in de media.
Wat in haar optreden altijd zeer te waarderen blijft is het feit dat ze achter haar man. Prins Bernhard, stond en bleef staan. Niets menselijks is ook een koninklijk echtpaar vreemd. Maar Juliana hield haar huwelijk hoog tot een voorbeeld voor velen. Juist vanwege haar bij uitstek menselijke presentatie heeft ze veler sympathie verworven en wordt haar heengaan betreurd, ook als is het al meer dan twintig jaar geleden dat ze afstand deed van de regering en ze de laatste jaren in de beslotenheid van het paleis Soestdijk leefde.

Godsdienst
Juliana was genoemd naar de vrome moeder van Willem de Zwijger, Juliana van Stolberg. Als reformatorische christen zou je gehoopt en gewild hebben dat iets van dat geloof ook in haar leven openbaar zou worden. Dat was niet het geval. In godsdienstig opzicht was zij zeker een protestantse gelovige, lid van de Hervormde Kerk in welke kerk ze getrouwd was en haar dochters gedoopt zijn. Maar ze was anders dan haar moeder. Prinses Wilhelmina, die ooit de Apeldoornse dominees op de thee nodigde en die belangstelling had voor het optreden van een Spaanse predikant, die ze in de Barnabaskerk in Apeldoorn persé wilde beluisteren.
De kersttoespraken die koningin Juliana hield straalden niet een gefundeerde positieve overtuiging uit. Zij riep in allerlei toonaarden op tot betoning van medemenselijkheid in een wereld, waar veel ellende is en veel mensen nauwelijks een leefbaar leven leidden. Niettemin deed het altijd goed wanneer ze verwees naar de grote gebeurtenis van Christus' geboorte. Dat te zeggen in een tijd, waarin het christelijke geloof in Nederland devalueerde, stemde tot dankbaarheid.
Onder de Oranjevorstinnen neemt zij een eigen, gewaardeerde plaats in en daarom zal haar naam met ere blijven genoemd. Trooste de Koning der koningen de koninklijke familie die na de dood van prins Claus opnieuw de gang naar Delft moet maken. Geslachten gaan en geslachten komen. Moge elk nieuw Oranjegeslacht Gods trouw ervaren en leven uit het geloof, dat het geheim was van "de Vader der vaderlands": Ik heb met de Potentaat aller potentaten een vast verbond gemaakt.

J.H. Velema
(Ds. J.H. Velema (86) is emerituspredikant van Nunspeet)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen