KLEINE KRONIEK

D-day - een veel gebruikt beeld

Vaak wordt in preken het beeld van D-day en V-day gebruikt. In het verloop van de tweede wereldoorlog geldt 6 juni 1944 (D-day, decision-day, dag van de beslissing) als beslissende markering van de overwinning van de geallieerden. Toen de westerse troepen vaste voet hadden gekregen in Normandië, was de oorlog voor de Duitsers in principe verloren.

Het was de Zwitserse theoloog Oscar Cullmann die het beeld van D-day voor het eerst gebruikte in theologisch verband. In zijn vlak na de oorlog verschenen boek over Christus en de tijd legt Cullmann verband tussen de beslissende overwinning van Christus door kruis en opstanding én de grote wending in de tweede wereldoorlog.

In Centraal Weekblad van 3 juni schrijft dr. J. A. Montsma hierover:

„Op Pasen viert de kerk dat de macht van de dood gebroken is en op Hemelvaartsdag wordt dat nog eens onderstreept door het belijden dat aan de opgestane Heer alle macht is gegeven in hemel en op aarde. Maar wat moeten we met die grote woorden en gezangen in onze dagelijkse ervaringswereld? Precies op dat punt viel dan de verwijzing naar D-day omdat die zo nauwkeurig ons leven tussen het „reeds" en het „nog niet" treft. In Normandië is de beslissende slag al geleverd en in die zin is de overwinning al behaald; aan de goede afloop kan niet meer getwijfeld worden. Maar tegelijk zitten we hier nog in bezet gebied en maakt de vijand nog de dienst uit. Dat is een werkelijkheid die zich niet laat ontkennen - de realiteit van deportaties en represailles, van honger en winter. Maar toch, D-day ligt achter ons en de dag van de bevrijding nadert.

Deze verwijzing naar D-day heeft iets overtuigends en zal dat zeker hebben in de herinnering van degenen die het laatste oorlogsjaar hebben ondervonden. Men kon, ondanks de donkerheid van dat jaar, geloven in de overwinning en daarom ook de macht van de bezetter zien als een eigenlijk al gebrokene. Toch is het de vraag of het voorbeeld van D-day nog bruikbaar is voor de grote vragen waar het geloof vandaag mee zit. Het is niet zozeer dat het beeld na vijftig jaar toch wat minder sprekend wordt, maar meer dat het te simpel is.”

Montsma wijst op de kritiek die dr. G. C. Berkouwer in 1961 heeft geuit op het beeld van D-day.

„De aarzelingen komen uiteraard samen in de grote vraag of de door D-day gewekte zekerheid aangaande de overwinning niet van een totaal andere orde is dan de zekerheid dat Christus de machten van dood en duisternis overwonnen heeft. In het geval van D-day en zijn vervolg ging het om de evidente manifestatie van overmacht, die inderdaad de eindoverwinning op afzienbare termijn aankondigde. Dit punt kunnen we ook omkeren. Stel, dat na D-day de strijd nog eens jaren was doorgegaan - zouden we dan ook nog gezegd hebben dat op D-day de beshssing gevallen was? Uiteraard niet, want naarmate de eindoverwinning uitblijft, verHest D-day zijn beslissende betekenis. Precies deze overweging ondergraaft het punt waar 't Cullmann om ging: de opstanding van Christus als de D-day van het Nieuwe Testament. Juist de vergelijking met de historische D-day doet de geïrriteerde vraag rijzen wat Pasen dan wel aan onze geschiedenis veranderd heeft. Natuurlijk, men kan erop wijzen dat Pasen zich over Pinksteren heen voortzet in de verkondiging van het evangelie, de adembenemende beweging die begint ergens in een bovenzaal in Jeruzalem en die niet door geweld, maar door geest en kracht in de loop van enkele eeuwen het midden van het Romeinse Rijk inneemt. Maar hoe indrukwekkend ook, het blijft een beweging die aan alle kanten in de schaduw staat van de ongebroken machten van dood en duisternis. Wat blijft er dan over van de proclamatie dat op Pasen de strijd beslist is? Wat blijft er, over van het woord van de verhoogde Jezus dat Hem gegeven is alle macht in hemel en op de aarde?

„Nog niet”

Onder de druk van deze vragen stellen velen het geloof veel meer in het teken van het , , nog niet" dan van het , , reeds". D-day ligt nog vóór ons, moet je dan zeggen. Deze benadering vinden we bijvoorbeeld terug in de verschuiving van geloven naar hopen. Deze verschuiving houdt niet alleen in dat de werkelijkheid van Gods heil principieel wordt opgevat als iets wat nog moet komen; zij houdt ook in dat men van dat heil en zijn realisering minder zeker is. Anders dan bij iemand als Paulus met zijn zo verzekerde hoop is hopen vandaag veelal een getemperde manier van geloven. Die hele grote woorden rond Pasen en Hemelvaart - je zou je er toch ook aan vertillen. Vermoedelijk laat zich tegen deze achtergrond ook verklaren waarom velen vandaag beter met het Oude dan met het Nieuwe Testament uit de voeten kunnen. Naar mijn mening heeft ook dat alles te maken met de vraag wat er nu eigenlijk veranderd is door de in het Nieuwe Testament zo nadrukkelijk geproclameerde komst van de Messias. Die komst kan men maar beter nog vóór zich hebben, gezien de toestand van onze wereld.

Toch beslissend

Het zal duidelijk zijn, dat er op de genoemde vragen en overwegingen geen pasklaar antwoord te geven is. Toch zou ik wel vast willen houden dat het Nieuwe Testament uitgaat van een in alle verborgenheid toch beslissende wending in onze geschiedenis. Dat de zo met God en mensen verbonden Jezus door God uit de dood is opgewekt en zo QQ^ naar persoon en werk door God is gerechtvaardigd, ontsluit een nieuwe ruimte voor vertrouvven, hoop en liefde. Op de kaart van de wereldgeschiedenis is de weg van Jezus maar een smal spoor. Maar het is wèl het spoor waaraan God zich, als de op menselijkheid bedachte, verbonden heeft, en zo reikt het spoor van Jezus dieper en verder dan welk ander spoor ook. Dus toch iets van D-day, maar dan wel aangevuld met de vraag hoe actief het verzet is in (nog) bezet gebied.”

Montsma wil dus vasthouden aan , , een in alle verborgenheid toch beslissende wending in onze geschiedenis". Ik zeg hem dat graag na. Immers, }ief kruis was openbaar, maar de Opgestane vertoonde Zich alleen aan de gelovigen. Jezus' overwinning blijft staan in het teken van het kruis, dat wil zeggen onder de schijn van het tegendeel en als een lichtflits temidden van de duisternis van een gebroken wereld, een diep geschonden schepping en verwonde mensheid. Geloven in Jezus' overwinnifig i^n alleen maar nochtans - karakter hebben. Ook hier geldt: je kunt alleen maar geloven met een schreeuw tegen alle vertwijfeling in!

J.H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen