Interne verdeeldheid teistert klein rechts

Kerk en politiek zijn voor de bewoners van de lage landen kennelijk bij uitstek terreinen die uitnodigen tot hevige schermutselingen. Geen godsdienstige denominatie of ze kent wel en richtingenstrijd en geen politieke partij, hoe minuscuul ook, of er heerst verdeeldheid. Ook klein rechts ontkomt er niet aan. Zelfs het GPV, naar buiten toe toch jarenlang een toonbeeld van pais en vree, vertoont sinds enige tijd de nodige scheuren en barsten.

Diepe wortels
Vorig jaar had de eensgezindheid in het GPV al een geduchte knauw gekregen toen tien van de eenentwintig leden van de Generale Verbondsraad het besluit om bij de Europese verkiezingen één lijst te vormen met SGP en RPF niet door de keel konden krijgen en en bloc opstapten. Kon de schade ogenschijnlijk beperkt blijven, enkele weken geleden kwam aan het licht dat de verontrusting over de koers van de partij diep wortel had geschoten. De oproep van een intussen gevormd comité dreef veertien dagen terug een duizendkoppige menigte van bezwaarde vrijgemaakten richting Zwolle om daar prof. J. Kamphuis te horen uitvaren over mogelijke aantasting van de aloude beginselen. ,,Lijstineenschuiving van het SGP met partijen als RPF en SGP zet een rem op het kerkvergaderend werk van Christus'', fulmineerde de Kamper hoogleraar. Daarmee reikte Kamphuis munitie aan die de komende discussie binnen het GPV zonder twijfel een grimmig karakter zal geven.

Schoteffect
„Veel oud-gedienden haken af en hebben de laatste tijd als lid van het GPV bedankt", zegt dr. W. G. de Vries over de directe aanleiding tot het uitroepen van de massa-meeting in Zwolle. ,,Ons bereikten steeds meer signalen dat het niet goed gaat met de partij.'' Dr. De Vries is predikant in Zwolle en een schoonzoon van de vroegere voorman der vrijgemaakten, prof. dr. K. Schilder. Met enkele mensen uit zijn omgeving vormde hij een comité om de verontrusting over de koers van het GPV te bundelen. ,,Het comité is spontaan tot stand gekomen maar is niet bedoeld als tegenhanger van de partij. We zijn op dit moment zeker niet van plan om als comité te blijven fungeren. We wilden een schot voor de boeg geven om een schokeffect te weeg te brengen. De notitie van het GPV-bestuur over lijstineenschuiving moet van tafel.''

RPF-stickers
Wat dr. De Vries en de zijnen ten diepste drijft, is het GPV te binden aan de grondslag, zoals die bij de oprichting in 1948 is geformuleerd. De gedachte dat de Vrijgemaakt-gereformeerde Kerken de enige ware zijn, speelt daarbij een centrale rol. De verontrusten binnen het GPV zijn bang dat een en ander bezig is te verwateren. ,,Wij zien scholieren uit onze kerken met stickers van de RPF op hun tassen", klaagt dr. De Vries. Hij vindt dat ronduit verbijsterend omdat naar zijn mening de RPF wordt gedomineerd door de Nederiands Gereformeerde Kerken, een afsplitsing van het vrijgemaakte kerkverband. ,,De Nederlands Gereformeerde kerken kennen een aantal vreselijke dwalingen. Maar een deel van onze jeugd ziet de verschillen helaas niet meer. Wij willen hen daar bewust van maken. Terug naar 1948, zo stellen wij." De Zwolse predikant wil er geen enkel misverstand over laten bestaan dat de positie van het enige GPVkamerlid, Schutte, zeer beslist niet in het geding is. ,, We steunen hem van harte. Maar we vinden dat het geluid dat hij laat horen wordt verzwakt als het GPV al te nauw met andere partijen gaat samenwerken. Liever een onverzwakte stem dan een verwatering door deel te nemen aan een grotere fractie. Het gaat om de aloude beginselen van de partij. Die willen we zo zuiver mogelijk houden.''

Groei
De bezorgdheid die opstijgt uit de woorden van de Zwolse predikant, doet in meer dan één opzicht denken aan de verontrusting die in de SGP wordt vertolkt door de Landelijke Stichting tot handhaving van de Staatkundig Gereformeerde beginselen. Ook deze bezwaarden vrezen een verslapping van de grondslag. Het voorzitterschap van de stichting is sinds 1982 in handen van ds. K. Veldman, hervormd predikant van het vlak bij Zwolle gelegen Staphorst. Hij zegt juist de laatste tijd een opvallende groei van de aanhang te kunnen bespeuren. Het aantal donateurs (een stichting kent geen leden) is sinds de troebelen rond de Europese verkiezingen in '84 van 1.000 toegenomen tot 1.500.,, Steeds meer SGP'ers hebben het gevoel dat toen een wissel is omgegaan. Wij zien de drang om het beginselprogram te wijzigen op het punt van het vrouwenkiesrecht daar niet losvan." Aan de andere kant wil ds. Veldman er geen geheim van maken dat er ook positieve ontwikkelingen in de partij zijn, zoals de aanwijzing van ir. Van der Vlies tot lijsttrekker bij de komende verkiezingen.,,Eén zwaluw maakt nog geen zomer maar het is voor ons zeker een hoopvol teken", laat de Staphorster predikant weten.

Brede beweging
De geruchten van de laatste tijd dat de stichting een eigen partij wil gaan vormen drukt ds. Veldman onmiddellijk de kop in. ,,Datisons streven zeker niet. Wel willen wij een brede beweging zijn. Met het oog daarop beraden wij ons op dit moment hoe we verder moeten. Waar wij voor staan is de theocratische gedachte die zich ten enenmale niet met de democratie, of eigenlijk: demoncratie, verdraagt. Die gedachte willen wij waar mogelijk uitdragen, dus niet alleen in de SGP maar ook daarbuiten. We hebben een boodschap voor het Nederlandse volk. De laatste tijd speelt bij ons de vraag hoe we daar gestalte aan kunnen geven."

RPF
Liggen de onderlinge verschilpunten binnen GPV en SGP vrij duidelijk, de interne vetes bij de RPF zijn heel wat lastiger te ontleden. Volgens sommigen gaat het in deze partij om een richtingenstrijd tussen evangelisch en reformatorisch, anderen menen dat de conflicten zich vooral toespitsen op personen en dan met name op de kamerieden Leerling en Wagenaar. We houden het erop dat de waarheid wel ongeveer in het midden zal liggen. In ieder geval zal deze jonge partij alle zeilen moeten bijzetten wil zij de fel opgelaaide binnenbrand nog kunnen blussen.

Elite
Hoe kijken buitenstaanders tegen het gewoel binnen de reformatorische flank van politiek Nederland aan? ,, Ach, niet direct vol leedvermaak", zegt drs. J. Hippe van het Documentatiecentrum Politieke Partijen Nederland. Hij slaat als medewerker van dit centrum, dat verbonden is aan de • universiteit van Groningen, al een aantal jaren de ontwikkelingen binnen de drie reformatorische partijen nauwlettend gade.,,Niet als betrokkene maar als geïnteresseerde", merkt hij voor alle duidelijkheid op. Volgens drs. Hippe is de verontrusting binnen GPV en SGP goed te verklaren. Op de verdeeldheid in de RPF heeft hij wat minder zicht. ,,Die partij is nog vrij jong en is naar mijn mening op zoek naar een eigen identiteit. Maar bij SGP en GPV ligt het wat duidelijker. De verontrusten in deze partijen willen terug naar de vaderen. Ik kan me de discussie daarover goed voorstellen. Je ziet toch dat in de beide partijen stemmen opgaan om standpunten te herijken. De invloed van academici wordt groter. Zowel in de SGP als het GPV is sprake van een intellectuele elite, die de zaken toch iets anders benadert. Bij het GPV is het kerkelijk vraagstuk een centraal punt en bij de SGP artikel 36. Dat zijn voor beide partijen wezenlijke zaken. Daarom kijk ik er niet van op dat daarover pittige discussies losbarsten, zij het dat het peil van de debatten niet altijd even hoog is", aldus drs. Hippe, die met die laatste toevoeging wel eens zeer treffend de vinger op de zeerste plek kon hebben gelegd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen