Uit volle borst ”In een blauw geruite kiel” zingen

In de docentenkamer van de reformatorische Eben-Haëzerschool in Rhenen hangt een levensgrote foto van koning Willem-Alexander en Koningin Máxima. Een herinnering aan het bezoek van koningin Beatrix en de toenmalige kroonprins en zijn vrouw aan Rhenen, in 2012. Op andere plekken in de school zijn gekalligrafeerde teksten van het Wilhelmus te vinden.
Leerkracht Adrie van Manen is met groep 8 druk bezig met de voorbereidingen voor vrijdag 21 april, de dag van de Koningsspelen. „Het programma is elk jaar in grote lijnen hetzelfde. Na de spelen komen we met alle leerlingen, leerkrachten, ouders en andere belangstellenden bij elkaar op het schoolplein. We zingen dan vier coupletten van het Wilhelmus en hijsen de vlag in top. Daarna volgt een programma met Oranjeliederen, waarbij kinderen met muziekinstrumenten mogen meedoen. We zingen Valeriusliederen, ”In een blauw geruite kiel”, ”Rood wit en blauw zijn de kleuren van de vlag” en ook het geactualiseerde Oranjelied ”Leven in een land van vrede”, een gebed voor de koning en de koningin dat we in 2013 zongen ter gelegenheid van de troonswisseling. Als extra onderdeel zingen we ook nog de ”Rhenen-rijm”, een volkslied dat door een collega is gemaakt.”

Historisch besef
Van Manen hecht veel waarde aan de Oranjeliederen. „We hebben in ons land niet zo heel veel meer wat ons samenbindt. Het vaderlandse lied is een van de weinige dingen die we met alle andere Nederlanders delen. Onze nationale trots klink erin door. Bij de Dodenherdenking hier op de Gebbenberg zingt iedereen het Wilhelmus mee, of hij nu kerkelijk is of niet. En als reformatorische school zijn we best Oranjegezind, al staan we niet achter alles wat ons Koningshuis doet.”
Heel bewust worden op de Eben-Haëzerschool vier coupletten van het Wilhelmus ingestudeerd. „Naast de verzen 1 en 6 leren de kinderen ook vers 11, ”Als David moeste vluchten”, en vers 14, ”Oorlof mijn arme schapen”. Het zijn best pittige teksten, maar we vinden het belangrijk dat al onze leerlingen die kennen als ze van school af gaan. Ze komen in elke groep aan de orde en in de loop van de schoolperiode wordt er steeds meer over de inhoud uitgelegd. In groep 7 behandelen we de Tachtigjarige Oorlog en het ontstaan van het Wilhelmus. De kinderen gaan dan steeds beter de verbanden zien. Op die manier ontwikkelen ze historisch besef. Een leerling zei eens heel mooi: Het Wilhelmus is geschiedenis en geschiedenis volgt op Bijbelse geschiedenis. We kunnen een voorbeeld nemen aan mensen uit het verleden. Een man als Michiel de Ruyter heeft met zijn eenvoud en godsvreze veel voor ons land betekend.”

„Mooie melodie”
Voor de kinderen uit groep 8 is het de laatste keer dat ze aan het Oranjeprogramma op school meedoen. Hetty (12) vindt het jammer dat er op het voorgezet onderwijs niet zo’n ceremonie wordt gehouden. „Maar ik ga volgend jaar zeker kijken bij het plein van de Eben-Haëzerschool.”
Bart (12) houdt erg van zingen. „Ik weet nog dat ik in groep 5 dacht: volgend jaar mag ik de canon ”Wij zingen vrolijk” meezingen.” Vooral ”Mijn Schild ende Betrouwen” uit het Wilhelmus vindt hij mooi. „Sommige kinderen vinden de teksten van de liederen wat oud en moeilijk, maar het is wel belangrijk om ze te kennen.”
Hetty: „We zingen ze in elke groep en dan zijn ze op het laatst niet heel lastig meer.” Anne (11): „Door de verhalen die er in de klas omheen worden verteld, snappen we wel waar de liederen over gaan.” Bart: „Elk jaar hoor je iets meer en zo wordt het verhaal steeds completer.”
Het favoriete lied van Janneke (12) is ”Gelukkig is het land”, omdat het zo’n mooie melodie heeft. „En de inhoud is christelijk.” Hannah (11) vindt ”In een blauw geruite kiel” heel grappig. „Maar die mogen we niet meer meezingen, dat doen alleen de groepen 3, 4 en 5. ”Merk toch hoe sterk” heeft een mooie melodie; alle kinderen zingen dan heel goed mee.”
Hetty: „Ik hoop dat het dit jaar droog is met de Koningsspelen. Vorig jaar regende het erg en moesten we het programma binnen doen. Maar daar is de ruimte eigenlijk niet groot genoeg voor.”

Vernoemd
Op de Admiraal de Ruyterschool in Krimpen aan den IJssel oefent juf Annelies Janssen met groep 3a voor het Oranjefeest. Op de dag van de Koningsspelen gaan de kinderen bij de vlag op het plein zingen. Een commissie van ouders en leerkrachten heeft de activiteiten bedacht en de liederen uitgezocht. „Het met elkaar zingen van Oranjeliederen versterkt het saamhorigheidsgevoel. De teksten sluiten ook goed aan bij het oude ideaal van ”God, Nederland en Oranje”. Voor groep 3 zijn de liederen soms best pittig, ze begrijpen nog lang niet alles. Ik probeer wel wat uitleg te geven, maar als je in een muziekles te veel praat, haken de kinderen af.”
De kinderen van groep 3a doen enthousiast mee tijdens de zangles. Het eerste couplet van het Wilhelmus zit er al goed in. De kinderen zingen het staande, ze mogen zelf een plek uitzoeken waar ze zich fijn voelen. ”In een blauw geruite kiel” wordt ook uit volle borst meegezongen, maar dat kan ook niet anders op een school die naar “Hollands admiraal” is vernoemd. Als er instrumenten (trommels, bekkens, triangels) bij komen, is het feest compleet.
Soms legt de juf een woord uit. Het lied ”Waar de blanke top der duinen” is nieuw voor de kinderen. „Wat is ”schitteren”? wil de juf weten. Jonathan: „Dat het glinstert in de zon.” „Ja, kijk maar even naar buiten, naar de auto’s waar de zon op schijnt. Die schitteren ook.”
Om hen bij het zingen op weg te helpen, speelt de Annelies Janssen een video van een mannenkoor af op het digibord; de zang is ondertiteld, zodat de kinderen kunnen meelezen. Het refrein ”’k Heb u lief, mijn Nederland” hebben ze gauw te pakken. De juf waardeert het: „In de tekst staat dat er wordt gejuicht en dat doen jullie heel goed.”

Oranjegevoel
Annelies Janssen vindt het Wilhelmus een van de mooiste Oranjeliederen. „Het bestaat al zo lang en het verbindt ons met ons voorgeslacht. Het is ontstaan in een tijd dat mensen nog heilig geloofden in wat in dit lied wordt beleden. Het is jammer dat sommige mensen ons volkslied niet meer meezingen bij een aubade. Als we het op school niet meer aanleren, dan houdt het gauw op, ben ik bang. Maar ik vind wel dat het Wilhelmus mooi gezongen moet worden, niet zo schreeuwerig.”
Recent bracht het koningspaar nog een bezoek aan de regio Krimpen aan den IJssel. De kinderen kregen toen een ochtend vrijaf. „Het Oranjegevoel leeft hier sterk”, zegt de juf. Als ze het koningspaar met haar klas had mogen toezingen, zou ze niet voor het Wilhelmus of ”Gelukkig is het land” hebben gekozen. „Bij zo’n gelegenheid moet je hun iets toewensen. Misschien hadden we dan wel een nieuw lied gemaakt.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen