Een Dordtse stem

KLEINE KRONIEK

door P Vermeer, Epe

M j'' EN Dordtse stem is de titel van een biji J drage van de hand van de hervormde emeritus predikant ds. L.J. Geluk te Rotterdam aan het blad „ Ecclesia" (Orgaan van de Stichting Vrienden van Dr. H.F. Kohlbrugge) van 7 december jl. Hij gaat in op een brief welke de centrale kerkenraad van Dordrecht naar het moderamen van de hervormde synode zond in verband met het SoW-proces. Ook geeft hij in dit verband wat gedachten weer over de naam van de beoogde nieuwe kerk en wat naar zijn mening nog meer aan de hand is in het SoWproces. We geven u zijn belangwekkend artikel in z 'n geheel door

Een noodkreet

In zijn vergadering van 28 oktober jl. nam de centrale kerkenraad van de Hervormde Gemeente te Dordrecht het besluit aan het moderamen en aan de leden van de Generale Synode een brief te schrijven over de voorgenomen fusie van de drie SoW-kerken.

Dit besluit kwam niet tot stand bij meerderheid van stemmen, het werd unaniem genomen. Dit zegt nogal wat, niet alleen omdat de gemeente in Dordrecht meerdere modaliteiten kent, maar ook een wijkgemeente die geheel samen-op-weg is, terwijl een andere wijkgemeente samenwerking kent met de plaatselijke Gereformeerde Kerk. Toch werd het besluit unaniem genomen. Ja, het is zelfs zo dat nog niet veel jaren geleden voor veel geld een plan werd opgesteld om tot een volledige SoW-integratie te komen, dit plan ook aanvankelijk werd doorgevoerd, maar op een mislukking is uitgelopen. Men heeft dus ter plaatse de nodige ervaring opgedaan. Om de Hervormde kerk in haar geheel te waarschuwen tegen een snel doorvoeren van de plannen die beraamd zijn schreef de Centrale Kerkenraad een brief, die ook in het kerkblad werd geplaatst. De brief luidt als volgt:

Geachte broeders en zusters, Met grote verontrusting vernemen wij de vele berichten die momenteel door kerk en wereld gaan over de ontwikkelingen inzake Samen-op-Weg. De voorgenomen fusie van kerken, die naar het inzicht van de synode begin 2004 zijn beslag moet krijgen, veroorzaakt nu al een zodanige scheiding der geesten, dat wij ernstig betwijfelen of deze de kerk en Gods Koninkrijk zal dienen.

Alle geluiden ter rechterzijde in de Hervormde kerk zijn bekend. Steeds luider klinkt nu ook het protest in de Gereformeerde Kerken. Om van de gevoelens in vele kleine Lutherse gemeenten nog maar te zwijgen. . , 1, ..„y

Wanneer de voorgenomen fusie van kerken op deze wijze wordt doorgezet, kan dit, denken wij, per saldo wel eens een volstrekt ander resultaat geven dan beoogd. In plaats van één kerk die een positief getuigenis naar binnen en naar buiten af zou geven, vrezen wij een strijd en een verwarring die als antireclame voor de kerk en voor het evangelie van Christus zal dienen. Wanneer straks de gefuseerde kerk met meerdere kleine afgesplitste kerken in aantal het huidige getal van drie evenaart of overtreft, is er niets gewonnen en zijn er alleen verliezers.

Wij hoeven geen publieke sprekers of schrijvers van dit moment als getuigen op te voeren. Hun geluiden zijn u genoegzaam bekend. Wij spreken in deze voor onszelf; een centrale kerkenraad van een gemeente waarin vele stromingen binnen onze kerk worden teruggevonden. Hervormd Dordrecht kent gereformeerde-bonds wijken, confessionele en middenorthodoxe wijken, SoW- en meer evangelisch georiënteerde wijken. In de CK-vergadering eind oktober constateerden wij in deze verscheidenheid een grote unanimiteit. Dit eensgezinde geluid leggen wij met kracht en klem als een noodkreet bij u neer: houd halt op deze heilloze weg, en onderzoek alsnog, of opnieuw, de mogelijke alternatieven om de samenwerking tussen onze drie kerken te bestendigen en van onderop verder te laten groeien. Om dit laatste te bevorderen moet naar ons inzicht ook de voorgestelde top-down (beheersjstructuur nog eens kritisch bekeken worden.

Gaarne zouden leden van onze kerkenraad hierover persoonlijk met u spreken. Wij zien de uitnodiging voor een dergelijk gesprek op korte termijn dan ook graag tegemoet.

U wijsheid wensend in alle arbeid, met broederlijke groet, K. van der Knijjf, voorzitter A.H. de Meer, scriba a.i.

De noodkreet gehoord?

Deze noodkreet staat niet op zichzelf. Verzet leeft in brede kring, ter rechterzijde, maar ook elders. Ik denk aan een ontboezeming onlangs van ds. M. van den Bosch, oud-lid van het breed moderamen van de synode en aan het pleit van de gereformeerde hoogleraren Dekker en Heitink. Verzet en diepe zorg leeft bij kerkelijke organisaties, in gemeenten en in bredere ambtelijke vergaderingen dan de kerkenraad. Mij is bijv. bekend dat de kerkprovincie Friesland verzet tegen de gang van zaken heeft aangetekend.

Daar heeft men gewezen op de vrees dat de slagvaardigheid ter plaatse en in de regio's zal worden beknot door de beoogde centralisatie. De kerkprovincies Gelderland (met haar grootste aantal Hervormde gemeenten) en Zuid-Holland (met haar grootste aantal Hervormden) hebben eveneens protest aangetekend. En zonder twijfel liggen bij de synode en haar organen nog meer bezwaren en protesten. Want de onrust is breed, bij voorstanders én tegenstanders van SoW. Maar of de bezwaren en protesten iets uitrichten, of de noodkreet uit Dordt en uit andere windrichtingen wordt gehoord - dat is onwaarschijnlijk. Inmiddels lijkt bewezen dat de kleine coterie die de macht in de kerk in handen heeft doof is voor noodkreten en blind voor de werkelijkheid. Zij denkt de plannen uit en wordt als professioneel gezien. Zij houdt de synode voor: het kan niet anders dan zó. Zij duwt via commissies en rapporten, door middel van uitgekiende plannen, met behulp van dreigementen of zoetgevooisde woorden de synode en de kerk een richting in, die een zeer groot deel van het trouwst meelevende kerkvolk niet wil. Zij weet dit, maar ideologisch verblind zet zij door. Men schroomt niet met een beroep op de leiding van de Heilige Geest ongeestelijke plannen door te drukken.

De „top" (wat erg dat in een presbyteriale kerk daarvan gesproken kan worden!) weigert werkelijk te luisteren naar het grondvlak. Goedwillenden in en rond de „top" staan machteloos. Er zijn immers afgevaardigden voor een korte tijd, die het spel niet snel leren. En er zijn de lang-blijvers, die het spel beheersen en spelen. Neen, namen wor- den hier met genoemd. Ik twijfel er met aan of later zullen zij te lezen zijn, in boeken die de geschiedenis van de vaderlandse kerk in de huidige fase van haar bestaan beschrijven. Of zij dan met ere genoemd zullen worden? De verwarring is nu al zo groot. Dadelijk zal zij nog veel groter zijn. De kerk staat een tijd te wachten nog onzaliger dan nu.

De naam

De naam is nu gekozen. De trio-synode heeft besloten. Men is terug bij de aanvankelijk bedachte naam, met dit verschil dat het woord „Verenigde" is vervallen. „Protestantse Kerk in Nederland". Met verve is deze keus verdedigd. De synodeafgevaardigden gingen in grote meerderheid mee. Ja, wat moet men ook anders bedenken voor deze door mensen gemaakte vereniging? De aangedragen alternatieven waren niet overtuigend en gemakkelijk hanteerbaar. „Hervormd" in de naam mag niet, naar wordt gezegd, niet van Lutheranen. „Gereformeerd" - dat ligt weer moeilijk bij Hervormden én Lutheranen. „Protestants" - het woord heeft een lange historie. Door geen kerk in Nederland, in Frankrijk, in Duitsland, in Zwitserland werd het echter in haar naam gebruikt. Daarvoor was het woord te algemeen. Het was en is: Gereformeerd, Hervormd, Reformée, Reformiert, steeds om aan te geven: wij zijn geen nieuwe kerk, maar de aloude kerk, die werd gezuiverd. Zoals in de Nieuwe Kerk van Amsterdam, na de alteratie, werd betuigd:

„'t Misbruyck in Godes Kerk allengskens ingebracht, is hier weer afgedaen in 't jaar zeventich acht." En als waarschuwing voor de toekomst: „Men moet om Godes dienst en kennis rein te houwen. Op 's Woorts grond nu voortaen geen menschen instel bouwen."

De nu gekozen naam doet denken aan de „Protestanten Bond" en aan „Protestants Nederland". Moeten de vertrouwde namen en begrippen „Gereformeerd", „Luthers" en „Hervormd" verdwijnen? Hoe moet het met de talloos vele samengestelde namen waar protestants in voorkomt, zoals „Protestants Interkerkelijk Thuisfront", „Protestants Christelijke scholen", „Protestants Christelijke Ouderenbond", „Protestants Christelijke Tehuizen", en vele andere? Dat is dan weer anders protestants dan de nieuwe kerk protestants is. Het is een domme naam, die tegenwoordig alleen maar zegt: christelijk, maar niet-rooms-katholiek.

Meer dan SoW alleen

Ondertussen speelt niet alleen het SoW-proces in de kerken. Tegelijkertijd wordt met vaste hand het rapport Mensen en structuren doorgevoerd. In een door hem gehouden lezing wees prof. dr. W. Ba'lke erop dat er gelijktijdig twee geheel tegenstrijdige bewegingen gaande zijn. De kerkelijke structuur wordt omgebogen van een presbyteriale naar een congregationalistische. Dat wil zeggen: een veelsoortigheid van elk-watwils-gemeenten. De kerk moet immers pluralistisch zijn! Naast het synodale moderamen dat zich veel bevoegdheden toeeigent (denk aan het proces tegen Driesum) komt een strenge top-down structuur: het Landelijk Diensten Centrum (LDC) met een aantal Regionale Diensten Centra (RDC's). De titel directeur is gereserveerd voor de topman of - vrouw van het LDC. De directeuren van de RDC's zijn slechts „hoofd". Naast de ambtelijke vergaderingen een strenge structuur van functionarissen en ambtenaren waaraan ambtsdragers en gemeenten onderworpen zijn. Dit als gevolg van de voorstellen die de KPMG, een geheel seculier bedrijf, voor de kerk heeft uitgedacht. Alle protesten die destijds tegen deze gang van zaken hebben geklonken, zijn vruchteloos gebleken.

Nu wordt de kerk opgetuigd met een structuur die haar als zij geen religieus genootschap, maar kerk van Christus is volstrekt wezensvreemd is. Mij komt het voor dat wat de kerk nu te wachten staat erger is dan het harnas van 1816. De weinige kerkelijke „ambtenaren" die er in de tijd van de Algemeene Reglementen (van 1816 tot 1951) waren, stonden onder de kerkelijke besturen waarvan de leden tenminste alle nog ambtsdragers en oud-ambtsdragers waren. Het is me niet bekend dat het nu een vereiste is voor een kerkelijke „ambtenaar", dus voor een werkkring op een „dienstencentrum", dat hij/zij een meelevend lidmaat van een kerk is. Wanneer dit wel zo is zal ik het graag vernemen. Besloten werd ook een commissie in het leven te roepen die met de bezwaarden tegen SoW moet spreken. Dit lijkt een pastorale maatregel. Maar professor Balke sprak in dit verband niet ten onrechte van „een massage-club om de onderwerping aan de bevelsstructuur te bewerkstelligen" en van een „karikatuur van wezenlijk pastoraat".

Hoe zouden kerkelijke denkers als dr. O. Noordmans en dr. K.H.E. Gravemeijer, als prof. dr. Paul Scholten, prof. dr. A.A. van Ruler en prof. dr. G.P. van Itterzon - om maar enkel deze namen te noemen - getoornd hebben tegen wat nu gaande is. Wanneer de ramp van SoW dadelijk voltrokken is, kan een volgende generatie van kerkelijk denkende theologen en juristen - zo die er dan nog zullen zijn - weer aan de slag met zoiets als „Kerkherstel" opdat het kerkgenootschap dat thans in de maak is worde bevrijd van de structuren die thans daaraan en aan de Gemeente worden opgelegd."

We hopen dat dit artikel velen aan het denken zal zetten. De (verdubbelde) hervormde synode heeft inmiddels de nieuwe kerkorde in engere zin inclusief de naam PKN aanvaard. Nu alleen het verenigingsbesluit nog en de laatste hobbel is door de voorstanders van het SoW-proces genomen. We weten het: alleen de Heere kan hier nog een wending geven, iets waarnaar de gereformeerde belijders binnen de Ned. Herv. Kerk hopend en biddend uitzien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen