WEGEN VAN DE DUISTERNIS

DE ‘OVERSTE VAN DEZE WERELD’

De Here Jezus heeft de satan een paar keer met de onthullende titel ‘overste van deze wereld’ aangeduid (Joh. 12:31; 14:30; 16:11). ‘Deze wereld’ slaat op de wereld zoals die door de zonde ontredderd is en onder Gods toorn verkeert. Een ‘overste’ is – net als in de krijgsmacht – een hoge machthebber, maar niet de hoogste. Anderen zijn hoger. Maar een vorst is hij wel! Te bedenken is dat de satan zich deze positie alleen via de zonde van de mens heeft kunnen toe-eigenen. De mens had, als Gods rentmeester, koninklijke status ontvangen (Gen. 1:26-28). De zondeval maakte de mens ongeschikt en onbevoegd om die functie te vervullen. Satan heeft zijn kans gegrepen om die lacune te vullen. Zo ligt de relatie tussen onze schuld en de macht van de boze!

Wanneer Jezus zegt, dat de overste van deze wereld buiten geworpen zal worden (Joh. 12:31), staat dat in het kader van Jezus’ gang naar het kruis ter verzoening van de zonde (Joh. 12:33; vgl. Kol. 2:14-15). Het offer van de Here Jezus voor de schuld der wereld zal de overste van deze wereld weer van zijn – gestolen – macht beroven. Dat is een belangrijk pastoraal gegeven als we met de invloed van de duisternis te maken hebben! Waar de schuld van de mens is verzoend is de macht van de boze gebroken. Bevrijding zal er daarom niet komen zonder schuld belijden en vergeving ontvangen om Christus’ wil!

Hoe centraal staat de verzoening van de schuld in het Evangelie! De overwinning over satan en dood is de overwinning van het Lam!

MACHT EN AANBIDDING

Satan heeft de mens verleid met het motief ‘als God willen zijn’ (Gen. 3:5). Hij verried daarmee zijn eigen beweegreden. Als God willen zijn - opgeblazenheid noemt Paulus dat, 1Tim. 3:6 – zelf een troon willen, zelf verering ontvangen. Op het hoogtepunt van zijn machtsontplooiing op aarde bereikt hij zijn doel: de aanbidding van de draak (Openb. 13:4). Satan is wel de tegenstander van God, maar hij is niet tegen religie! Integendeel. Religie, de dienst van een menigte goden is bij uitstek zijn wereld. Gods Woord wijst diverse keren op de aanwezigheid van boze geesten, demonen, in de dienst van afgoden (zie Deut. 32:16-17; Psalm 106:36-38; Zach. 13:2; 1Kor. 10:20-21). Precies in de dienst van afgoden verkrijgt de boze zijn verering. En tegelijk geeft hem dat een ingang om zijn duistere machtsgebied te vergroten. Dikwijls lezen wij hoe alles wat wij ‘occult’ noemen verweven is met de dienst van afgoden. In Jesaja 46 worden de goden van Babel aan de kaak gesteld, en - in Jesaja 47:9,12,13 - hun werken: toverijen, bezweringen, astrologie. Afgoderij, toverij en waarzeggerij horen we in één adem (2Kon.21:3-6; 23:24 etc. etc.). Ook astrologische sterrenbeelden staan in dat kader (2Kon. 23:5): dat van de macht van de duisternis.

Zonden op deze terreinen, en meest van al de praktijken van het spiritisme – raadplegen van de geesten van doden, glaasje draaien e.d. – worden in Gods wetten met de zwaarste straf beboet, de doodstraf (Ex. 22:18; Lev. 19:26, 31; 20:6,27).

Het middel waarmee de boze probeert mensen in zijn spoor te trekken is altijd de leugen. Zo was het al in het paradijs. Hij belooft kennis, vrijheid, geluk, maar hij geeft dwaasheid, slavernij, ellende. Niet voor niets heet hij de vader van de leugen (Joh. 8:44). Hij liegt altijd. En dat hij van het begin af moordenaar is, is ook duidelijk (idem). Wonderlijk hoe de ultieme vorm van godsdienstig fanatisme in onze tijd, de Islamitische Staat, een spoor van moord en vernieling trekt. De duistere macht erachter laat zich herkennen. De god die daar voortdurend geprezen wordt is niet de God en Vader van onze Here Jezus Christus.

God is licht en in Hem is in het geheel geen duisternis (1 Joh. 1:5). Die wetenschap helpt ons om te onderscheiden wat ook in onze westerse cultuur zo subtiel naar ons toekomt, maar waarin toch de duisternis zich een plaats claimt. En daarmee verering van mensen zoekt.

VERLICHTING OF VERDUISTERING?

Het valt op hoeveel Boeddhabeelden overal opduiken! In winkels hoort zo’n afbeelding van Boeddha soms tot de vaste inventaris. Veel moderne mensen zien het als een welkome spirituele aanvulling van hun interieur. Dat verraadt natuurlijk iets. Oosterse spiritualiteit suggereert dat daarmee rust en evenwicht in de opgejaagde westerse samenleving gebracht kan worden. Het zenboeddhisme, de in Japan ontwikkelde vorm van het boeddhisme als weg van verlichting, spreekt velen aan. Wie zich met zenmeditatie bezighoudt is al gauw een voortrekker in het culturele en geestelijke landschap van vandaag. En wie openlijk uitkomt voor het geloof in Jezus Christus loopt achter. Je raakt ook bijna niet in gesprek met wie zo’n ‘moderne’ weg is gegaan. De keus is die kant op gemaakt, en een christen wordt niet echt gehoord.

De vormen en stadia van yoga, uit het hindoeïsme afkomstig, zijn wegen van verlichting die ook paranormale krachten en bovennatuurlijke kennis binnen het bereik van mensen brengen - precies die dingen die in Gods Woord verboden zijn als wegen van de duisternis. Gaat het om verlichting of verduistering…?

Wanneer christenen zich op dat spoor bewegen is het gevolg al te vaak herkenbaar. De tegenzin in het Evangelie van het kruis is makkelijk te vinden. Iemand zei een keer tegen mij: ‘het kan best dat u moet preken over de Here Jezus en over verzoening en het kruis, maar ik word er alleen maar boos van.’ Ik nam ook waar dat die persoon beslist niet kon luisteren naar het Woord van God. Pas later zag ik de verbinding met occulte invloeden daarachter.

De denkwereld van veel van de oosterse invloeden gebruikt vaak het woord evenwicht. We moeten in evenwicht zijn met de diverse kosmische invloeden en krachten. In de wereld van India gaat het dan over prana, in de Chinese wereld, uit bijvoorbeeld de gedachten achter de acupunctuur, is het chi. Bekend is het yin-yang symbool. Een cirkel met een witte helft en een zwarte, gescheiden door een s-vormige lijn. In de vlag van Zuid-Korea vind je dit symbool. Opmerkelijk is dat het zwarte deel een wit plekje heeft, en het witte deel een zwarte plek. Je ziet het evenwicht tussen negatieve en positieve krachten in de kosmos, tussen goed en kwaad. Maar het kwaad is ook nog een beetje goed, en het goede ook nog een beetje kwaad! Als wij van God belijden: ‘in Hem is in het geheel geen duisternis’, dan zeggen we iets dat in deze spirituele werelden wordt tegengesproken. De radicale veroordeling van de zonde is daar dan ook onaanvaardbaar.

Het denken dat hier te vinden is, staat haaks op het geloof in Gods Woord en Gods Zoon. Hoe blijkt in pastorale contacten met mensen onder dergelijke invloeden de zogenaamde verlichting juist onrust en soms angsten te hebben gebracht. Hoe nodig zal het zijn van zulke invloeden en van de hele weg die iemand is gegaan gereinigd te worden, door het belijden van schuld tegenover de Here. De initiatie van bepaalde stadia van yoga, en van transcendente meditatie bijvoorbeeld bevat vaak het brengen van offers aan goden en geesten in het hindoeïsme, en het ontvangen van een mantra, een spreuk die in de meditatie gebruikt wordt, en die in feite de aanbidding van een hindoegod is, van een boze geest dus.

NOG EEN PAAR VOORBEELDEN

In het Westen lijkt Reiki, als hulp bij lichamelijke en geestelijke nood, behoorlijk invloedrijk. Een Reiki behandelaar draagt via de handen energie over die lichaam en geest in evenwicht brengen. Krachten uit een bron van levensenergie worden overgedragen. De behandelaar heeft de beschikking daarover gekregen via een ‘inwijding’. Die heeft hem of haar tot een kanaal gemaakt vanuit de oorspronkelijke bron naar onze dimensie. Die energiebron bewerkt dat bij een ‘patiënt’ zijn/haar eigen diepte gestimuleerd wordt, zodat hij/zij in feite zichzelf geneest. Verwant aan Reiki is Shamballa 1024. Daarbij worden in de inwijding van de genezer nog hogere energielichamen geactiveerd. Daar speelt telepathie dan ook een rol. De godsdienstige, occulte herkomst is met de handen te tasten.

Ook op mindfulness wil ik wijzen. In het bedrijfsleven, zelfs in ziekenhuizen maakt het soms deel uit van een dwingend opgelegd traject. De wortels ervan in boed-dhistische meditatie worden in de literatuur – zie, net als voor Reiki, het internet! – ruimschoots erkend. Woorden als ‘aandachttraining’ of ‘bewustwordingstraining’ maken helaas niet ieder christen argwanend. Meditatie speelt een nadrukkelijke rol, waaronder de ‘lotushouding’, als oefening in openheid voor de krachten van de kosmos, herkenbaar is. Beoogd wordt ‘contact te maken met onze potentie om onafhankelijk gelukkig te zijn’, en ‘onszelf te overstijgen en zo één te worden met het leven zelf’.

Zijn er veel woorden nodig om duidelijk te maken dat dit zich niet verdraagt met het geloof in Jezus Christus en de ootmoedige overgave aan Hem, onze Heiland? En dat de herkomst uit de duisternis een mens grote schade doet, aan lichaam en ziel?

Dr. J.W. Maris (1941) was tot zijn emeritaat in 2008 hoogleraar systematische theologie aan de TUA

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen