Denken aan en over Israël (II)

Jeruzalem
Wie Israël zegt, zegt tegelijk Jeruzalem, de oude hoofdstad van dit kleine land, liggend aan de Middellandse Zee. Een unieke stad omgeven door bergen, zoals reeds in Psalm 125 te lezen staat. Er zijn veel grotere en indrukwekkender steden dan Jeruzalem. Londen, New York en Parijs roepen allerlei gedachten op aan handel, economie, kunst en cultuur, maar Jeruzalem is een stad van andere orde waarbij geen stad ter wereld vergeleken kan worden. Iemand heeft lyrisch gezegd: Jeruzalem is een gedachte uit de Geest van God, gekristalliseerd in steen en geschiedenis.
Tegelijk is Jeruzalem de stad waarin de verdeeldheid voor iedere bezoeker te tasten is. Het is een stad van twee werelden in twee opzichten.
Allereerst is Jeruzalem, gelegen op de breuklijn van west en oost, een zowel westerse als oosterse stad. Westers is deze stad als je let op het verkeer, de bouw van vele moderne huizen, de stedebouwkundige ontwikkeling en tegelijk draagt deze stad een volop oosters karakter. Binnen een paar minuten ben je uit de moderne stadswijken in de oude binnenstad met z'n nauwe straatjes waar je als gezelschap spoedig elkaar kwijt kunt raken, als je niet voldoende voorzorgsmaatregelen neemt. Op oosterse wijze wordt hier handel gedreven. En je waant je voor je gevoel in een andere wereld dan een paar minuten geleden. Er zijn weinig steden die zo'n tweeslachtig karakter dragen als deze stad, die een geschiedenis van duizenden jaren telt. Melchizedek was reeds koning van Salem en die naam wijst heen naar Jeruzalem. Jeruzalem is zowel een stad vol historie als een stad vol bruisend modern leven. De wereld van het verleden is op te merken in allerlei oude gebouwen en kerken; de wereld van het heden in het moderne parlementsgebouw, de Knesset.
Behalve een stad van twee werelden is Jeruzalem een stad van drie godsdiensten. Het is een oude joodse stad; hoofdstad van het rijk van Juda, het stempel dragend van de regering van koning David. Het is de stad waar het christendom in feite is ontstaan. Hier stierf Christus, werd Hij begraven en stond Hij op. Hier werd de Heilige Geest uitgestort en vanuit deze stad ging het Evangelie de wereld over „beginnende van Jeruzalem". En in deze stad heeft de islam zich gevestigd: derde heilige stad van deze wereldgodsdienst. Uitgerekend op de Tempelberg staat de Omar-moskee - een doorn in het oog van elke rechtgeaarde jood.
Het feit dat drie godsdiensten in deze stad gesetteld zijn en daar hun eigen heilige plaatsen hebben onderstreept de verdeeldheid, die Jeruzalem kenmerkt en die deze stad tot een uiterst merkwaardige stad maakt in heel de wereld. Want waar ter wereld heeft de godsdienst zo'n plaats als hier?

Politiek
Een volgend element van verdeeldheid merkt iedere waarnemer op op politiek gebied. 17 mei worden de verkiezingen gehouden en hoewel het aantal stemgerechtigden kleiner is dan in ons land zijn er niet minder dan 30 partijen, die aan de verkiezingen deelnemen. Het aantal premier-kandidaten is zes - ongekend veel. Uit alles blijkt dat dit volk innerlijk verdeeld is. In de enorme spanning tussen Israël als volk en de Palestijnen was een regering van nationale eenheid eis. In crisistijden moeten de handen ineen worden geslagen.
Maar dit volk blijkt het radicaal oneens te zijn over de te volgen koers. Wat staat voorop: vrede of veiligheid? Wie het accent legt op de vrede moet bereid zijn tot compromissen en wie voor alles de veiligheid van eigen land wil garanderen moet rekenen op strijd en nog eens strijd. Het is veelzeggend dat nu al weer ruim drie jaar geleden Rabin, de Israëlische premier werd vermoord niet door iemand van de Palestijnen, pion van Arafat, maar door een jonge, fanatieke religieuze jood, die zijn premier als een verrader beschouwde van land en volk. Met nipte meerderheid werd de huidige premier gekozen. Het feit dat er vervroegde verkiezingen moeten plaats vinden bewijst de ontzaglijke verdeeldheid tot in alle partijen toe. De gebeurtenissen in de Balkan leiden de aandacht van Israël af, maar we blijven benieuwd naar de uitslag. Het is wel uiterst moeilijk om in dit land en dit volk in deze situatie te regeren. Waar loopt dit op uit? De Verenigde Staten hebben zowel Netanyahoe als Arafat onder druk gezet om de gesloten akkoorden, moeizaam tot stand gekomen, te effectueren. Maar aan beide kanten zijn er belemmeringen. Nogmaals de staatshoofden denken in deze weken meer aan Belgrado en Kosovo dan aan Jeruzalem en Gaza, maar de strijd daar gaat onverminderd door.
De indruk, die we van deze politieke verdeeldheid krijgen, is weinig verheffend. Er wordt vaak met modder gegooid, zo niet erger. We kunnen niet zeggen dat Israël zich in enig opzicht onderscheidt van andere democratisch bestuurde landen, waar soms nog enige normen in acht worden genomen.
Wat te denken van zo'n politiek verdeeld volk - verdeeld niet over politieke of economische kwesties, maar ten diepste over de vraag: mogen en kunnen we delen van ons land afstaan ter wille van de vrede? Of is ons dit door de God van Abraham, Izak en Jakob verboden en is het een daad van afvallig ongeloof wanneer onze politiek daarop gericht zou zijn? Gaat het ten diepste toch om de betekenis van onze historie en is de politiek ten diepste geestelijk bepaald?

Religieus
Maar wat ons nog het meest treft is de godsdienstige verdeeldheid onder dit volk, dat hoe men het ook wendt of keert uit Abraham is gesproten en dat het Oude Testament kent, dat vol eerbied in synagogale erediensten wordt gelezen en waarin kleine kinderen worden onderwezen op een wijze, die ons, ondanks ons eigen christelijk onderwijs, jaloers maakt.
Maar dit laatste betreft maar een deel van de joodse jeugd. Immers om het in Nederlandse begrippen te zeggen, de vrijzinnigheid en de secularisatie hebben ook in Israël geweldig toegeslagen en vele „slachtoffers" gemaakt. Het is werkelijk niet zo dat de hele joodse natie echt joods is, de Thora kent en daarnaar leeft. Integendeel - er is ook onder Israël een duidelijke verlating van Gods geboden. Op allerlei terrein wordt de godsdienst der vaderen losgelaten. De Grote Verzoendag moge nog elk jaar worden gevierd en onderhouden, maar voor een deel van het joodse volk is het een stuk folklore geworden - een stuk antiek uit het verre verleden, maar voor het heden niet functioneel meer. Lijnrecht daar tegenover staan de ultraorthodoxe joden, die streng joods zijn, de Thora in ere houden en willen naleven, liefst zo letterlijk mogelijk. Zij zijn trouw aan wat hun van geslacht op geslacht is overgeleverd en wat voor vorige generaties een kracht en houvast is geweest. Zij vooral zijn bij de aanvang van de sjabbat bij de Klaagmuur te vinden. Velen van hen wonen in een eigen wijk Mea Shariem, waar zij een duidelijk stempel op hebben gedrukt en waar het leven niet seculier, maar religieus bepaald wordt. Zij hebben grote invloed op het volksleven. Niet vanwege hun getal, maar vanwege hun „wippositie". De twee grote politieke partijen - de Arbeiderspartij en Likoed, grof gezegd links en rechts - hebben geen van beide de absolute meerderheid. Om te kunnen regeren moet men een compromis sluiten met één of meer van de orthodoxe partijen - ook daarvan zijn er meerdere (het lijkt de hopeloos verdeelde Gereformeerde Gezindte wel) - en die stellen harde eisen voor het openbare leven. Te denken is aan de strenge sabbatsviering. Auto's mogen in bepaalde wijken van Jeruzalem op sjabbat niet rijden zoals er van allerlei elektrische apparatuur geen gebruik mag worden gemaakt, althans niet aangeraakt door joodse handen.
En dan zijn er ook nog Messiasbelijdende joden. Ze laten zich met nadruk geen christenen noemen omdat die naam teveel besmet is en hen zou isoleren van hun volksgenoten. Hun aantal is gering - het wordt geschat op 3000, verdeeld over 30 gemeenten, die allerminst een vast verband met elkaar vormen. Ook onder hen is verdeeldheid over het gebruik van allerlei joodse rituelen, nu zij Jezus erkennen als Messias. Zij hebben het verschrikkelijk moeilijk omdat ze door de liberale joden niet begrepen worden en door de ultra-orthodoxe joden als verraders worden beschouwd. Recente berichten spraken van brandstichting van die zijde en van oplopende conflicten tussen de orthodoxe en „christelijke" joden. De anti-zendingswet lijkt nu weer van de baan te zijn. Maar uit de verdediging van die wet is wel gebleken hoe zeer men in Israël gekant is tegen het christelijk geloof.
Wat betekent dat voor ons, als we daar over nadenken? Hoe moeten we die verdeeldheid geestelijk taxeren en hoe dient onze kijk op en houding tegenover Israël te zijn?

JHV

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen