Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

GELOOF EN POLITIEKE KEUZES

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

GELOOF EN POLITIEKE KEUZES

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ook in christelijke gereformeerde gezinnen komt het voor dat een betrokken jongere twijfelt of hij bij de gemeenteraadsverkiezingen nu SGP of CU zal stemmen, of toch GroenLinks of WD? Een stem op een christelijke politieke partij is allang niet meer vanzelfsprekend. Dat heeft er niet alleen mee te maken dat jongeren gaandeweg hun identiteit, ook in politiek opzicht, ontwikkelen. Het is ook om andere redenen veel minder vanzelfsprekend dan vroeger dat christenen kiezen voor een christelijke politieke partij.

SITUATIESCHETS

Voorheen was het duidelijk: elke keuze die een christen maakt, dient gedragen te worden door het christelijk geloof en dat heeft directe consequenties voor de politieke keuze. Ten minste moet die keuze niet in tegenspraak zijn met het geloof. Als vanzelfsprekend kwam men dan uit bij een van de christelijke partijen.

Dat ligt nu anders. Ook in kerkelijke kring zijn seculariserende tendensen waarneembaar: kerk en geloof worden gemakkelijk een van de vele kringen waarin men zich begeeft, naast andere kringen als werk of hobby. Het geloof is niet noodzakelijk dominant over de andere kringen. Het is niet langer vanzelfsprekend dat het geloof nog over het héle leven gaat. Op de achtergrond van deze seculariserende tendensen staat de ontzuiling: waar politieke partijen vroeger in een zuil pasten die een complete levensomgeving bood, is dat nu niet meer het geval. Christenen komen ook meer met opvattingen van anderen in aanraking en zien daarvan geregeld de waarde. Bovendien is het de vraag wat ‘christelijke politiek’ betekent, aangezien christenen in de praktijk zulke verschillende politieke keuzes maken. Christelijke politiek laat zich kennelijk niet vangen in een simpele tegenstelling links-rechts. En dan is er nog de scepsis over het effect van christelijke politiek, zoals onlangs nog verwoord door dr. P.J. Visser uit Amsterdam: doordat politici zich zo nadrukkelijk profileren als christelijk, roept dat een geheel eigen weerstand op. Dat is een weerstand tegen een bepaalde politiek, die afstraalt op heel de kerk en heel het geloof.

GELOOF EN POLITIEK

De vraag is derhalve of geloof en politieke keuzes wel met elkaar te maken hebben, of dat we moeten besluiten dat het afzonderlijke domeinen zijn, die wel eens toevallig kunnen samenvallen in een enkele persoon, maar die elkaar niet noodzakelijk raken. De prijs van die laatste overtuiging is echter wel hoog. We geven dan de eenheid van het leven prijs. Laat het zo zijn dat in onze tijd mensen hun leven beleven als een meervoud van compartimenten; een christen zal bidden om de integratie van alle levensgebieden in één christelijke identiteit. ‘Verenig mijn hart tot de vreze van Uw Naam’. Het zou ook wel (op zijn minst) merkwaardig zijn als we er van overtuigd zijn dat het christelijk geloof op tal van levensgebieden doorwerkt (kopen en verkopen, integriteit, seksualiteit enzovoorts), maar nu juist niet op het gebied van politieke overtuigingen.

Hoofdzakelijk zijn hier twee perspectieven van belang: het perspectief van de gelovige en het Koninkrijk van God enerzijds, en dat van de specifieke Nederlandse situatie rondom geloof en politiek.

DE GELOVIGE EN GODS KONINKRIJK

Een voor de hand liggende reden om geloof en politiek aan elkaar te verbinden, is de gedachte van belangenbehartiging. De specifieke belangen van gelovigen kunnen het best door vertegenwoordigers van die gelovigen worden verdedigd. Te denken valt aan het financiële belang van kerken rondom de fiscale aftrekbaarheid van giften en aan de financiële belangen van gezinnen rondom de fiscale behandeling van partners (laten kostwinners niet exorbitant meer belasting betalen dan anderen).

Maar er zijn ook andere belangen dan financiële. De vrijheid van onderwijs, waardoor het mogelijk is christelijke, gereformeerde en reformatorische scholen te stichten en in stand te houden, is een bedreigd goed. En op gemeentelijk niveau hebben we belang bij volksvertegenwoordigers die de lokale kerken niet enkel zien als de zoveelste spelers op het maatschappelijk middenveld.

Heel verheffend is het behartigen van belangen nog niet; het is dan ook niet de enige reden voor christelijke politiek, al is het voor velen wel de meest zichtbare en daarom ook degene die het meeste weerstand oproept bij de buitenwacht.

Maar uiteindelijk gaat het in christelijke politiek niet om onze belangen, maar om de wereld die aan God toebehoort. Christenen kijken fundamenteel anders tegen de werkelijkheid aan, vanuit de overtuiging dat God de Heer is van de geschiedenis. Laatst merkte een politiek commentator op dat juist CU en SGP blijk geven van stabiliteit en langetermijndenken in een tijd van hyperigheid. Hij relateerde dat, waarschijnlijk terecht, aan de christelijke geloofsovertuiging. Wie enkel in termen van individuen of winst denkt, gaat anders met de samenleving om dan wie denkt in termen van gemeenschap en rentmeesterschap.

Uiteindelijk gaat het hier dus niet enkel om ‘gelovigen in de politiek’ maar om de relevantie van geloof voor de politiek. De vraag blijft echter of daarvoor christelijke politieke partijen nodig zijn.

GELOOF EN CHRISTELIJKE POLITIEK

De Nederlandse situatie waarin diverse christelijke partijen een rol spelen, is uniek te noemen. In andere landen zijn christenen actief in grote volkspartijen, zoals in Duitsland de CDU/CSU, een partij die eerder conservatief dan expliciet christelijk te noemen is. In de Republikeinse Partij in de Verenigde Staten zijn vele christenen actief. Dat maakt dat dergelijke grote partijen op een andere manier rekening houden met christenen dan in ons land is gebeurd. In Nederland zijn er wel initiatieven geweest om iets dergelijks te bereiken. Kort na WO II was er de Doorbraak, waarbij een aantal leidende christelijke mensen in Nederland actief werd in de Partij van de Arbeid. Dat initiatief illustreert echter ook hoe lastig het is om als christen in een niet-christelijke partij actief te zijn: er zijn zo veel stemmen binnen de partij, en voor de christelijke positie is lang niet altijd begrip of politieke ruimte. In ons land wordt dat nog versterkt door de sterk seculiere tendensen waardoor geloof hoe langer hoe meer als een privézaak naar achter de voordeur wordt verwezen.

De paradox is dus dat juist omdat er in de Nederlandse traditie christelijke politieke partijen zijn, andere partijen ook geen behoefte voelen ruimte te geven aan het christelijk gedachtegoed. Men zet zich er zelfs eerder tegen af. Nu dit zo is, lijkt een keuze voor christelijke politieke partijen voor christenen zeer voor de hand te liggen.

CHRISTELIJKE GRONDHOUDING

Tegen deze vaststelling zijn wel wat tegenwerpingen te maken. In de eerste plaats maken christelijke politieke partijen geregeld verschillende politieke keuzes. Is dat geen indicatie dat er niet zoiets bestaat als ‘christelijke politiek’? Onzes inziens gaat het eerder om een christelijke grondhouding, waarin christelijke partijen juist wél dichter bij elkaar blijken te staan. Daarbij gaat het om betrouwbaarheid, integriteit, rentmeesterschap, eerlijkheid, maar vooral om de afhankelijkheid van de levende God. Een grondhouding dus waarbij de Bijbel normatief is. Maar of dat betekent dat de overheid kleiner moet worden of dat de overheid meer moet sturen op duurzaamheid - daarover is discussie mogelijk. Daarmee zijn we direct van de karikatuur af dat christelijk denken ‘koekoek éénzang’ zou zijn.

MARGINAAL?

Een andere tegenwerping is dat christelijke partijen nu eenmaal marginaliseren. In de politiek gaat het er om dat je daadwerkelijk iets wilt bereiken, en daarvoor moet je nu eenmaal groter zijn. Dan word je gehoord. Tegelijkertijd zien we hoe juist de versplintering van het politieke landschap maakt dat zich nieuwe mogelijkheden openen voor christelijke politieke partijen. Ze zijn dan wel klein, maar ze zijn stabiel en betrouwbaar. Denk aan het begrotingsakkoord van najaar 2013, waarbij ook SGP en CU betrokken waren.

EENZIJDIG?

Een derde tegenwerping betreft de focus: houden christelijke partijen zich niet te veel bezig met enkele ethische thema’s, waar we het pleit toch vroeg of laat verliezen, zoals abortus, euthanasie en het homohuwelijk? Deze tegenwerping heeft enige grond. Zowel de achterban als de buitenwereld verwacht niet anders dan dat de christelijke partijen een bepaalde positie innemen, wat ze ook daadwerkelijk doen - niet vanwege die verwachtingen, maar juist uit innerlijke overtuiging. Het is ook goed dat te doen, omdat het nogal om belangrijke zaken gaat! Wel zal het voortdurend zoeken zijn naar manieren om opvattingen naar voren te brengen die in de samenleving breed op onbegrip stuiten.

AANDACHT VOOR MINDERHEDEN

Een onderbelicht, maar belangrijk, punt ten aanzien van de christelijke politieke partijen is dat zij aandacht vragen voor het belang van tolerantie, ofwel respect voor minderheidsopvattingen. Die komen steeds meer in het gedrang in onze tijd. De moraal van de seculiere, blanke meerderheid wordt hoe langer hoe meer opgelegd aan de rest van de samenleving. Het is typisch christelijk om ruimte te laten voor de ander, vanuit de theologische overtuiging dat wij het laatste oordeel niet kunnen vellen, maar dat dit enkel aan God toekomt. Tolerantie als (historisch gezien) typisch Nederlandse waarde heeft geleid tot het pluriforme politieke palet dat we nu zien, waarin ook ruimte is voor christelijke partijen. Die christelijke partijen spreken zich ook het duidelijkst uit voor échte tolerantie. Want tolerant ben je niet ten opzichte van mensen met wie je het al eens bent, maar juist ten opzichte van mensen met wie je het geheel oneens bent.

TENSLOTTE

Er is ruim voldoende reden om te kiezen voor christelijke partijen en actief te worden in de christelijke politiek. Laten we daarbij wel bedenken dat politiek ook niet alles is. Het is minstens zo belangrijk dat christenen concreet in de samenleving laten zien wat het betekent christen te zijn. Bij de keus voor een christelijke partij hoort ook een christelijke levenswandel.

Mr. H. de Hek is ouderling van de kerk te Genemuiden en heeft zitting in het deputaatschap Kerk en Overheid

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 april 2014

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's

GELOOF EN POLITIEKE KEUZES

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 april 2014

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's