Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Een hartstochtelijk gehoor

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Een hartstochtelijk gehoor

Woorden in dienst van muziek

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

<br />

Tot vorig jaar knipte ik trouw alle muziekrecensies uit het NRC-Handelsblad, die geschreven werden door de muziekredacteur van deze krant J. Reichenfeld. In april vorig jaar was dat plotseling afgelopen. Met de dood van de schrijver eindigde eveneens mijn verzameling.

In 1979 verscheen van Reichenfeld een boek met de merkwaardige titel: Schrijven over muziek kan eigenlijk niet. Tc meer merkwaardig, omdat Reichenfeld niet anders deed dan schrijven over muziek. Op zeldzaam knappe wijze maakte hij in dat boek duidelijk, zoals Peter Schat verwoordde, dat het een goocheltoer is met het hart te luisteren en vervolgens met verstand en kennis van zaken helder op te schrijven watje aldus hebt waargenomen.

Er is weinig fantasie voor nodig om vast te stellen dat dergelijke goocheltoeren talloze varianten op kunnen leveren voor een minstens even gevarieerd lezerspubliek. Dat blijkt dan ook wel uit de reakties van mensen die het met een recensie helemaal niet eens zijn. Zelfs al zijn ze geen toehoorder geweest van het festijn waar het over gaat.

Zin
We zouden dus de vraag kunnen stellen, wat het voorzin heeft van bepaalde muzikale evenementen een verhaal te maken. Immers, de waarde ervan is nogal betrekkelijk. Zeker op het moment dat de lezer door een recensie geëmotioneerd raakt is het voor hem of haar erg moeilijk nog langer te lezen wat er staat. Niettemin verscheen er nu van Reichenfeld een tweede boek, waarin artikelen en recensies van de schrijverzijn gebundeld. Een eerste schifting daarvoor heeft hij kort voor zijn dood nog zelfgemaakt. Het werd afgerond door de tekstbezorgers Hans Tecker en John Muller, die het de treffende titel ,,Een hartstochtelijk gehoor" meegaven. Ja. dacht ik, toen ik deze titel op me in liet werken, bij elk stuk van Reichenfeld dat ik uit de krant knipte, kreeg ik het gevoel een hartstochtelijk luisteraar te zijn. Reichenfeld verstond de kunst om van een recensie bijna een essay te maken. Hij gebruikte de taal als artistiek expressiemiddel; woorden in dienst van de muziek.

Waarde
Maar wat hebben ze inhoudelijk voor waarde, vraagt u zich misschien af, boven de niet te ontkennen documentaire waarde. Is de mening van een recensent zo belangrijk? Je moet eens verscheidene recensies van eenzelfde evenement met elkaar vergelijken; al was het alleen maar om de verschillende (en niet zelden tegenstrijdige) meningen te ontdekken.
Gelukkig maar, zeg ik daarop, me daarin gesteund wetend door Reichenfeld. Reichenfeld behield zich het recht voor om inconsequent te zijn. Maar u moet als criticus toch een baken zijn voor de lezers? zo hield de hoofdredactie hem voor. Wat zal het publiek wel denken? Dat publiek zal denken, antwoordde Reichenfeld, dat een mening over kunst altijd een subjectieve mening is. De muziek verandert misschien niet, maar ik verander wel. Daar moeten de lezers maar aan wennen. Maar, zei een collega van hem, dan weten we niet wat we aan je hebben. Nee, zei Reichenfeld toen, dat is waar, en laten we hopen dat het zo blijft.

Relativiteitszin
Vertwijfeld vraagt de Terdege-lezernu; waar blijven we dan met onze ,,objectiviteit"? Ik raad u aan, dit ,,hartstochtelijk gehoor" te lezen. U zult ontdekken dat ware objectiviteit niet bestaat, evenmin dat recensies alléén maar subjectief kunnen zijn en daarom weinig waarde hebben.

Onder het mom van objectiviteit wordt aan een verhaaltje vaak absolute geldigheid toegekend, terwijl subjectiviteit zoiets is als een scheldwoord, dat afgedaan wordt met de opmerking: je moet het je maar niet aantrekken. Ik denk dat de waarheid van deze begrippen ergens in het midden ligt. Iemand heeft dat eens ,.intersubjectieve overeenstemming" genoemd, omdat er sprake moet zijn van een overeenstemming (vanuit vakkennis te rechtvaardigen) tussen de eigen mening en die van deskundigen en zo mogelijk met die van de componist. Tot kennis dient dan uiteraard ook reflectie over die kennis gerekend te worden: de werkelijke relativiteitszin. Op die manier is het mogelijk dat er uit een recensie ook nog iets geleerd kan worden. Dat is de meerwaarde van de bundeling. Naar-aanleiding-van worden er algemene gedachten ontplooid.

Er is echter één bezwaar in te brengen, en dat is de prijs. 45 gulden voor artikelen die al in de krant stonden is niet niks! Overigens stammen de 37 stuks uit wijd verspreide jaren: 1959 -1982. Vandaar dat ik aan mijn verzameling tal van nieuwe monumentjes zie toegevoegd. En daar ben ik uitgeverij Querido dankbaar voor. j< />

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 23 augustus 1984

Terdege | 60 Pagina's

Een hartstochtelijk gehoor

Bekijk de hele uitgave van donderdag 23 augustus 1984

Terdege | 60 Pagina's