De Pinksterbeweging I

Het heimwee naar Pinksteren en het verlangen naar de vervulling met de Heilige Geest heeft in de loop der tijden telkens gestalte gekregen in allerlei bewegingen, die van zich deden spreken.

Het oudste voorbeeld hiervan is het Montanisme (2e eeuw), dat men als een prototype van de Pinksterbeweging van de 20e eeuw zou kunnen beschouwen. Terzijde gestaan door twee profetessen verkondigde Montanus, dat de periode van de Geest met hem was aangebroken en dat Christus spoedig zou wederkomen. Pinksteren werd als het hoofdfeest gevierd. Behalve de profetie kwam bij de Montanisten ook de glossolalie voor. Velen werden erdoor gegrepen, en de kerkvader Tertullianus heeft er zich zelf later bij aangesloten.

Maar de kerk ontdekte de onschriftuurlijke trekken in de leer van deze sekte. Het Montanisme werd afgewezen, en er was sindsdien een zekere huivering voor extatische verschijnselen.

Het spreken in tongen verdween vrijwel geheel om bij bepaalde opwekkingsbewegingen weer terug te keren. Zo kwam het voor bij de eerste Quakers (± 1650), de Camisards (± 1700) en de Irvingianen (± 1850).

Wat wij tegenwoordig beleven is dus niet geheel nieuw en het doet ons niet volkomen vreemd aan.

De Pinksterbeweging, waar wij nu mee te maken hebben, bestaat echter nog maar een kleine zestig jaar.

De wortels ervan liggen in het Amerikaanse christendom,

Daar ontstond in het laatst van de vorige eeuw de beweging, die de „spade regen” verwachtte (Latter Rain Movement), die leidde tot de stichting van de Holiness Church. Deze gemeenschap, waarin de nadruk werd gelegd op de heiligheid als voorwaarde voor het ontvangen van de Heilige Geest, wordt de moeder van de Pinksterbeweging genoemd.

Trouwens ook in Europa was er een heiligingsbeweging, die samen met de prediking van evangelisten als Moody en Sankey voorbereidend heeft gewerkt. Er werd sterk aangedrongen op persoonlijke bekering. In woord en geschrift werd gewezen op de noodzakelijkheid van de heiligmaking, die op de bekering moest volgen. Men sprak onder methodistische invloed van een tweede ervaring, waarbij het ging om een reiniging van het hart van de inwonende zonde. Dat zou dan ook de doop met de Heilige Geest zijn.

Ook het optreden van de Amerikaanse evangelist dr. R. A. Torrey was een belangrijke factor. Hij zag de doop met de Heilige Geest als het ontvangen van kracht van omhoog voor het getuigen. Dit onderwerp hield omstreeks het begin van deze eeuw niet weinigen bezig.

De grote opwekking in Wales (1905) maakte diepe indruk. Duizenden mensen kwamen tot bekering en velen begonnen vurig te bidden om een nieuwe uitstorting van de Heilige Geest,

Het beslissende jaar was 1906. Toen „viel het vuur” in een bijeenkomst van de Azusa Street-Mission in Los Angeles, waarin de negerpredikant W. J. Seymour voorging. De sfeer was er sterk emotioneel geladen.

Het werd overal ruchtbaar, wat er in Los Angeles gebeurd was. en de beweging verbreidde zich in korte tijd over de Verenigde Staten en Canada. De methodistische predikant T. B. Barratt uit Oslo kwam er in New York mee in aanraking, Ook hij ontving de „Geestesdoop”.

In zijn dagboek schreef hij: Ik werd vervuld door zulk een licht en kracht dat ik met luide stem in een mij vreemde taal begon te roepen. Te oordelen naar de verschillende taalvormen en klanken moet ik in zeven of acht talen hebben gesproken. Bij tijden stond ik rechtop, terwijl ik predikte in de ene vreemde taal na de andere en ik weet dat, gezien de kracht van mijn stemgeluid, 10.000 mensen gemakkelijk hebben kunnen horen wat ik zei. Het wonderlijkste ogenblik was echter toen ik uitbarstte in een prachtige bariton-solo, daarbij de mooiste en zuiverste taal gebruikend die ik ooit had gehoord. Melodie en woorden waren geheel nieuw voor mij, en ritme en cadans van de verschillende klankfiguren schenen mij volmaakt te zijn. (Hierbij is op te merken, dat ds. Barratt een begaafd pianist was). Ik zong later nog meermalen. O, het was zeldzaam heerlijk. Gloria-Hallelujah! Niemand die er bij was, zal die avond vergeten. Af en toe, na een korte pauze, stroomden de woorden snel voort als een waterval. Bij tijden was ik sterk biddende in de Geest, als heel New York, de Verenigde Staten, Noorwegen, Scandinavië en Europa, mijn dierbare familie en vrienden als een enorme last op mijn ziel lagen. O, welk een kracht werd er bij het gebed gegeven! Mijn hele wezen leek af en toe van binnen als met vuur vervuld, en dan kwam ik weer tot rust in liefelijke liederen in een vreemde taal, O, wat een lof aan God kwam er uit mijn ziel voor Zijn genade. Ik voelde me zo sterk als een leeuw, en ik weet nu waar David en Simson hun kracht vandaan hadden. Vandaag heb ik in tongen gesproken en gezongen waar ik maar was. Geloofd zij God! Van dergelijke ervaringen vertelden ook anderen, en het is te begrijpen dat deze getuigenissen indruk maakten.

Door Barratt won de Pinksterbeweging terrein in Europa, en niet alleen in Scandinavië maar ook in Duitsland en Engeland, waar al een begin was, en in andere landen vormden zich Pinkstergroepen.

In Duitsland was J. Paul, een luthers predikant, een van de hoofdfiguren. Eerst stond de heiligmaking bij hem in het middelpunt. Hij verklaarde zelfs, dat hij de christelijke volmaaktheid had bereikt. Nadat hij de „gave der tongen” ontvangen had, ging hij van de gemeenschapsbeweging (heiligingsbeweging) naar de Pinksterbeweging over. Maar anderen, die zich er aanvankelijk ook bij hadden aangesloten of zich ertoe aangetrokken hadden gevoeld, verhieven waarschuwend hun stem.

Zij spraken uit: Wij zijn na ernstig gemeenschappelijk onderzoek tot de volgende slotsom gekomen. De zg. Pinksterbeweging is niet van boven maar van beneden, ze heeft veel verschijnselen met het spiritisme gemeen. Er werken daemonen in, die leugen en waarheid vermengen om de kinderen Gods te verleiden. In de overtuiging, dat deze beweging van beneden is, kan ons de trouw en toewijding van verschillende leidinggevende broeders en zusters niet doen wankelen, en evenmin de genezingen, tongentaal, profetieën enz., waarmee de beweging gepaard gaat. Zulke tekenen zijn ook dikwijls met soortgelijke bewegingen verbonden geweest, bv. met het Irvingianisme, ja zelfs met de Christian Science en het spiritisme. Het is natuurlijk niet uitgesloten, dat de verkondiging van het Woord van God in de samenkomst vrucht draagt. Maar het is ons onmogelijk deze beweging als een gave Gods te erkennen. Vooral de onbijbelse leer van het Zg. reine hart is voor velen noodlottig geworden. Het is een dwaling dat de inwonende zonde in een begenadigd en geheiligd christen uitgeroeid is.

Dit is de „Berlijnse verklaring” van 1909. Er weid van de zijde van de Pinksterbeweging in Duitsland een uitvoerige verklaring tegenover gesteld, waarin gezegd wordt: Wij mogen met ootmoedige dank aan God uit ervaring betuigen, dat wij met deze Pinksterbeweging in de lijn zijn van Mare. 16: 17 en 18.

Ontwikkeling in Nederland

De Pinksterbeweging heeft zich over de gehele wereld verbreid. Vooral na de tweede wereldoorlog is het aantal volgelingen sterk toegenomen. Het loopt nu in de miljoenen.

Bovenaan staan de Verenigde Staten. Maar ook in Zuid-Amerika zijn er honderdduizenden leden.

In Europa vindt de beweging de meeste aanhang in Rusland. Dan volgen Zweden, Engeland, Italië, Noorwegen en Duitsland.

Verder moeten Indonesië en Zuid-Afrika nog in het bijzonder genoemd worden. In ons land bleef het getal tot voor kort betrekkelijk klein. Maar er zit groei in! Het begon in Nederland met de heer G. R. Polman, die na het bijwonen van conferenties in Engeland en Duitsland een Pinkstergemeente stichtte in Amsterdam. Toen hij in 1931 overleed, ging de leiding over op de heer P. van der Woude, die in Rotterdam woont en werkt.

In 1943 vormde een twintigtal gemeenten — ze zijn zeer zelfstandig en er is noga! enige verscheidenheid — een broederschap: Broederschap van Volle Evangelie Gemeenten of Broederschap van Pinkstergemeenten in Nederland. Verder zijn er de Philadelphia-gemeenten.

Na de laatste oorlog kreeg de Pinksterbeweging de wind in de zeilen door de grote campagnes van Zaiss en Osborn, waardoor de genezing als aspect van de verlossing centraal gesteld werd: onmiddellijke genezing door het geloof.

Zaiss schreef in zijn „Fröhliche Nachrichten”: Holland was een zaak van de hemel. Ik geloof dat de engel, die het boek des levens in de hemel bijhoudt, heeft moeten overwerken om al de namen van de geredden in te schrijven!

Het werk van Zaiss en Osborn werd voortgezet door mannen als Stroethoff en Maasbach.

Een belangrijke groep is die van Karei Hoekendijk: Stromen van Kracht.

Eerst wilde de heer Hoekendijk naar de kerk toe werken. Hij schreef: Wij zien het als onze taak een ieder, die met onze beweging in aanraking komt en er door gezegend wordt, te helpen om een levend lid van zijn eigen kerk te zijn. Wij evangeliseren naar de kerken toe, en hopen dat ieder op zijn of haar plaats tot overwinnend geestelijk leven komt. Zo willen wij medewerken aan een geestelijke opleving in alle kerken. Het centrum van onze boodschap is de verzoening door het offer van Jezus Christus, Gods Zoon, aan het kruis. In het verlengde hiervan prediken wij de boodschap van de vervulling met de Heilige Geest en de geestelijke gaven. Ons doel is de gemeente terug te brengen tot haar oorspronkelijke rijkdom en kracht. Het gaat er hierbij om, dat het Pinkstergebeuren voluit verdisconteerd wordt. Zo komt ook de charismatische genezing en het spreken in tongen weer aan de orde.

Het verschil met de Pinkstergemeenten zou dan zijn, dat de vervulling met de Heilige Geest en de geestelijke gaven ontvangen worden en functioneren door het geloof, en niet op grond van de heiliging. Hierdoor zouden hysterie en extase voorkomen worden.

Er blijkt echter tussen „Stromen van Kracht” en andere Pinkstergroepen niet veel onderscheid te bestaan.

De lijst van groepen en richtingen is nog veel langer!

Enkele van de bekendste bladen zijn: De Pinksterboodschap, de Heilsfontein, Stromen van Kracht en Kracht van Omhoog.

Ook zijn er bladen zoals „Vuur”, die er wel mee in verband staan, maar die zich meer richten op een geestelijke ontwikkeling in de kerken.

Er is een streven merkbaar om boven de verdeeldheid uit te komen. Als dat gelukte zou er meer van de beweging uit kunnen gaan.

Zo is er op 27 april 1963 op initiatief van de Vereniging van Volle Evangelie Zakenlieden, die zeer actief is, een massameeting gehouden in Utrecht.

De redacteur van „Kracht van Omhoog” zegt van deze „Volle Evangelie Vreugdedag”: De Pinksterbeweging in Nederland heeft begrepen dat allen die de dcop des Geestes ervaren hebben of deze zoeken, bij elkander horen, onverschillig welke verdere belijdenissen er mogen zijn. Het eerste doel was dat de volle-evangeliebroeders en -zusters elkander zouden ontmoeten en elkander zouden accepteren in Jezus Christus, hun Heer. De ervaring van het geheim van Pinksteren is een zo grote belevenis, dat alle verschillen daarbij kleine vooroordelen worden.

De voorzitter van deze vereniging van zakenlieden is lid van een Geref. Kerk, er spraken drie predikanten — de eerste was hervormd, de tweede gereformeerd en de derde baptist — en vertegenwoordigers van diverse groeperingen hebben er het woord gevoerd.

Het werd een „Pinksteroecumene” genoemd!

Er waren bijna 6.000 mensen, en er zijn er honderden naar voren gekomen om „de vervulling” te ontvangen en om genezen te worden op het gebed.

In het geestdriftig verslag in „Kracht van Omhoog” wordt gezegd; Wij hebben nog maar één gemeenschappelijke vreugdedag beleefd en wij weten het hoogtepunt nog niet bereikt te hebben. Ernstige broeders versleten de volle-evangeliemensen voor overgeestelijk, extreem, sektarisch en bespotten hen vanwege het spreken in vreemde talen. Desondanks zien wij dat er vandaag aan de dag in enkele maanden meer met Gods Geest gedoopt worden en in nieuwe tongen de Here grootmaken, dan vroeger in tientallen jaren. Wij zijn blij, want de Pinksterdag keert weer! Duizenden hebben de laatste jaren hetzelfde ervaren als de discipelen op het Pinksterfeest.

De Pinksterbeweging treedt dus ook in ons land met niet geringe pretenties op!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen