„Samen op weg"

Het vraagteken

„Samen op weg"? Zo luidt de titel van de brochure die het Hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Ned. Herv. Kerk onlangs het licht deed zien. Mij werd verzocht in ons blad aandacht aan dit boekje te besteden en dat doe ik graag. Want de vragen die erin aan de orde worden gesteld raken ons allen, ambtsdragers en gemeenteleden. De meeste van onze lezers zullen ongetwijfeld weten wat „Samen op weg" bedoelt. Het is de beweging die streeft naar toenadering tussen en éénwording van de twee grote kerken in Nederland die'staan in de traditie van de Reformatie: de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken. Reeds een jaar of zeventien is het gesprek tussen die beide kerken aan de gang. Kanselruil is al heel gewoon geworden, het over en weer beroepen van predikanten komt steeds vaker voor. In een honderdtal gemeenten is een vérgaande vorm van samenwerking tussen Hervormd en Gereformeerd, in vele andere gemeenten zijn regelmatig samensprekingen tussen beide kerkeraden. En — last but not least — reeds verschillende malen hebben de Generale Synoden van beide kerken gemeenschappelijk vergaderd.

„Samen op weg" is een beweging waar we niet langer omheen kunnen zonder struisvogelpolitiek te bedrijven.

Het zal de opmerkzame lezer echter opgevallen zijn dat het opschrift boven dit artikel, evenals de brochure van het hoofdbestuur van de Geref. Bond, een vraagteken bevat. Vrij vertaald: er wordt niet beweerd zoals in brede kringen van de kerk(en) datwe samen op weg zijn, we zijn nog maar toe aan de vraag of we inderdaad samen op weg moeten gaan. Dat vraagteken typeert de inhoud van deze heldere brochure.

De inhoud

Behalve het „Ten geleide" bevat deze brochure een drietal biidragen. Allereerst is daar „een tussentijdse situatieschets" van het hoofdbestuur sinds de Combi-Synode van Lunteren in oktober 1979 de beweging „Samen op weg" in een nieuwe fase heeft gebracht. Dan volgt de lezing die Ds. C. den Boer gehouden heeft op de predikantenconcio in januari 1980 te Woudschoten. En tenslotte worden er in het derde gedeelte een aantal gespreksthema's aangereikt, opgesteld door het hoofdbestuur en ten dienste van de kerkeraden die op het plaatselijk vlak met de kerkeraad van de Gereformeerde Kerken willen praten. Daarin worden zéér fundamentele zaken aan de orde gesteld — Schrift en Belijdenis, prediking, ambt en sacramenten; de gemeente en de oecumene — waarvan het hoofdbestuur terecht zegt dat het criteria zijn voor het „samen op weg" — gaan. Komt men over deze zaken niet tot overeenstemming, dan is het te vrezen dat ook op andere punten de kloof blijft gapen.

Reserves

Het zal algemeen bekend zijn dat niet iederéén in beide kerken staat te trappelen om tot een fusie van Hervormden en Gereformeerden te komen. Om met de Gereformeerde Kerken te beginnen, de rechtervleugel (hoe klein is die trouwens? ) blijft beducht voor het samengaan met een kerk waar sinds jaar en dag de vrijzinnigheid wordt getolereerd. Die vrijzinnigheid in de Hervormde Kerk op haar beurt is bang, wanneer de Gereformeerden terugkomen in de Hervormde Kerk, dat zij het rechtse element zullen versterken. Hier en daar is reeds uiting gegeven aan de vrees voor leertuchtprocedures die misschien op gang zullen worden gebracht... De rechtersektor vreest juist het omgekeerde: met de intocht van de Gereformeerden zal de middenorthodoxie belangrijk worden versterkt en zal de positie van de Gereformeerde Bond aanmerkelijk worden verzwakt. En daardoor zullen zij die zich wensen te houden aan Schrift en Belijdenis steeds meer in de verdrukking komen.

Wat dat laatste betreft, reeds in 1976 deed het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond een verklaring uitgaan waarin werd gesteld, gezien de feitelijke toestand in beide kerken: „in zo'n situatie, en wij zeggen het met leedwezen en bewogenheid, maar ook in zorg om het belijden der kerk, kunnen wij de nu nagestreefde eenwording niet begeren." Als argumenten voor deze terughoudendheid werd ondermeer het volgende aangevoerd. In de eerste plaats worden in de Gereformeerde Kerken bepaalde fundamentele leerstukken — het gezag van de Heilige Schrift, verkiezing en verwerping, de particuliere genade, enz. — aangevochten of verzwegen. De nieuwe theologie die in Amsterdam en Kampen wordt gedoceerd heeft de prediking in die kerken diepgaand beïnvloed. Tenslotte is het op grond van de vóórgaande overwegingen te vrezen dat in een gefuseerde kerk de prediking naar Schrift en Belijdenis niet zal worden versterkt.

In het standpunt van het hoofdbestuur is in 1979, dus ook na de synodebesluiten van Lunteren, geen verandering gekomen. De reserves tegen het samengaan van Hervormd en Gereformeerd blijven onverminderd voortbestaan.

Ongewijzigd standpunt

Desondanks heeft het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond niet alleen nauwlettend de toenadering tussen beide kerken gevolgd, maar zich ook voortdurend en grondig bezonnen op deze problematiek. En waar de situatie daartoe aanleiding gaf zijn er ook op het plaatselijke vlak hier en daar samensprekingen geweest tussen kerkeraden die tot de modaliteit van de Geref. Bond gerekend kunnen worden, en Gereformeerde kerkeraden. Bovendien heeft de Hervormde Synode in het najaar van 1979 de aanbevelingen en de voorstellen van de werkgroep „Kernen van belijden" aanvaard met algemene stemmen. Dat wil zeggen dat ook alle synodeleden die tot de Geref. Bond behoren hun fiat hebben gegeven aan de verdere bezinning van het streven naar „Samen op weg".

Vooral dat laatste heeft over de hele linie nogal wat misverstand en onbegrip opgeroepen. Krantenkoppen meldden: „Gereformeerde Bond is óm", of: „Gereformeerde Bond geeft groen licht voor Samen-op-weg". De synode-afgevaardigden werden soms door gemeenteleden ter verantwoording geroepen alsof zij verraad hadden gepleegd aan hun kerk en aan hun belijdenis en alsof zij zich ter synode hadden ontpopt al's vurige voorstanders van een fusie met de Gereformeerde Kerken.

Dat alles is uiteraard erg ongenuanceerd. In het standpunt van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond is niets veranderd. En ook de synodeleden die tot de modalitei! van de Gereformeerde Bond gerekend kunnen worden hebben nog steeds grote bedenkingen tegen een gefuseerde kerk.

Positiekeuze

Hoe is dan de houding van deze afgevaardigden ter synode te verklaren? Kan men grote bezwaren hebben tegen bepaalde voorstellen en dan tóch voorstemmen? Op deze vragen kan ik het best antwoorden met de motivering die het hoofdbestuur van de Geref. Bond geeft in „een tussentijdse situatieschets". We staan thans, zo wordt opgemerkt, „voor de vraag van positiekeuze in het verdergaande gebeuren van „Samen-op-weg". De ontwikkeling lijkt ons namelijk onomkeerbaar. Vroeg of laat komt het tot ingrijpende beslissingen. Laat men ervan doordrongen zijn dat dit alle gemeenten aangaat. De vraag is op dit moment nog: waar gaat het héén, naar welke kerk gaat het toe? Maar tijdens deze bezinning komt voor ons als Hervormd-Gereformeerden de vraag op óf, en zo ja hóe wij als Hervormd-Gereformeerden in de beoogde kerk van de toekomst een plaats kunnen hebben."

Wanneer ik dit een beetje met eigen woorden mag weergeven, dan wordt hier terecht opgemerkt dat er van „Samen-opweg" geen terugkeer mogelijk is. De eenwording van beide kerken is nog lang geen feit, maar vroeg of laat komt het wel zo ver. Moeten we daarvoor onze ogen sluiten en doen alsof er niets aan de hand is? Nee, want dan missen we ook in de gefuseerde kerk onze inbreng. En ook in de Hervormd-Gereformeerde Kerk of Evangelische Kerk, of hoe die nieuwe kerk ook heten zal, hoeven we ons niet te schamen voor de belijdenis van de Reformatie. Bovendien, we staan al met deze beliidenis in de vaderlandse kerk en is de toestand in die kerk zoveel gunstiger dan die in de Gereformeerde Kerken waar we zoveel bezwaren tegen hebben? Als we nu niet mee zouden doen, maken we dan onze huidige positie in de Hervormde Kerk niet ongeloofwaardig?

Daarom wil ik nog graag één van de slot-

conclusies van het; hoofdbestuur onderstrepen: „Als wij thans méégenomen worden in de beweging Samen-op-weg, dan betekent dit dat wij daarin onze positie naar Schrift en Belijdenis hebben te bepalen. Het zal voor de eigen verantwoordelijkheid der kerkeraden liggen om gesprekken aan te gaan waar die gevraagd worden. Bepalend voor het gehalte van de kerkeraden zal het zijn hóé en waaróver zulke gesprekken zullen plaatsvinden. Daarbij zullen dan wel aan de orde moeten komen de dogmata, de leerstukken der kerk, bijvoorbeeld terzake van het gezag van de Heilige Schrift, de heilsfeiten, het genade-karakter van het heil, rechtvaardiging en heiliging, het werk van de Heilige Geest in de levendmaking van zondaren en in de versterking van het geloof, de sacramenten en het functioneren daarvan, alsook de bevinding of de bijbelse spiritualiteit, kortom dc vragen die het wezen van het kerkzijn bepalen en niet over randverschijnselen. Zulke gesprekken over en weer zullen een toets blijken te zijn van wat gereformeerd zijn naar de belijdenis waard is."

Eert goede handleiding

Graag zou ik veel meer uit genoemde brochure willen citeren, maar dat is niet de bedoeling van dit artikel. Ik wilde alleen iets laten zien van de problematiek waarvoor de beweging Samcn-op-weg ons als Hervormd-Gereformeerden stelt. We moeten ermee rekenen dat „Samen-op-weg" zal resulteren in „Samen in één kerk". We houden onze grote bezw r arcn tegen de koers die de Gereformeerde Kerken varen en tegen de prediking die daar van vele kansels wordt gebracht. Maar hebben we die bezwaren niet tegen onze eigen kerk en tegen de prediking in die kerk? Kunnen we dan het gesprek met de Gereformeerde Kerken uit de weg gaan zonder farizeïstisch of triomfalistisch te zijn?

Waar dat gesprek op gang komt zal genoemde brochure een goede handleiding kunnen zijn. Kerkeraden en gemeenteleden die zich in deze materie willen verdiepen kunnen het boekje verkrijgen door storting van ƒ 5, 90 (inclusief portokosten) op gironummer 9 33 01, t.n.v. administratie De Waarheidsvriend, Postbus 18, Maassluis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen