Christelijk antwoord aan het marxisme?

In de publiciteit over de nieuwe politiek van Gorbatsjov dreigt één aspect wel eens vergeten te worden: het marxisme is principieel atheïstisch. De kerk heeft weinig goeds van zo'n systeem te verwachten. Dat blijkt ook in het nieuwe boek van ds. Joseph Ton: 'Lijden om te overwinnen'. Jarenlang was hij als predikant van de bloeiende baptistengemeente van Oradea (Roemenië) het mikpunt van agressie door de overheid. Sinds 1981 woont hij in de Verenigde Staten, waar hij een zendingsorganisatie leidt. In samenwerking met de Stichting Antwoord is in dit boek een aantal lezingen in bewerking uitgegeven, die ds. Ton in ons land heeft gehouden. Het is een vervolg op een eerder verschenen boekje 'Lessen in lijden', waarvan we sommige passages opnieuw aantreffen. Geïllustreerd met talrijke ervaringen uit zijn eigen leven, geeft ds. Ton ons een visie op het leven onder een communistisch bewind. Eigenlijk zou dit boek als een christelijk antwoord aan het marxisme gelezen kunnen worden. Dikwijls is wat ds. Ton te zeggen heeft indrukwek-• kend. Toch blijft er na het lezen een zekere onbevredigende indruk achter. Vanuit de Schrift wil de schrijver een antwoord geven, maar al sprekend verwijdert hij zich daarvan. Wie dit boek leest vanuit de gereformeerde belijdenis, vindt er telkens gedachten in die met dit belijden strijdig zijn. Dat maakt het moeilijk dit boek te beoordelen. Enerzijds hebben we achting voor de persoon van de schrijver en de wijze waarop hij zijn weg in Roemenië gegaan is. Anderzijds treffen we in zijn werk gedachten aan, die we niet kunnen overnemen.

Waarschuwing

Ernstig waarschuwt ds. Ton voor het gevaar van het marxisme, dat hij 'een ziekte' noemt. Leeft men in Oost-Europa in het post-marxisme (niemand gelooft er nog in), in het westen signaleert ds. Ton het pre-marxisme (velen zien er wat in). Ds. Ton onderscheidt vier geestelijke stromingen in onze wereld: a. evangelisch, b. vrijzinnig, c. humanistisch, d. marxisme. De gereformeerde theologie wordt door hem niet genoemd. Ds. Ton meent, dat het loslaten van het gezag van de bijbel leidt 'tot een geestelijk vacuum bij de mensen, dat maar al te graag door het marxisme opgevuld wordt. Ds. Ton geeft een duidelijk inzicht in de verdrukking, waartoe dit voor'; christenen leidt. Ook laat hij ons zien via welke stadia het marxisme de samenleving in zijn greep krijgt. Op eenvoudige wijze legt hij het verschil uit tussen socialisme en communisme. Het marxisme kan zich alleen via terreur vestigen en in stand houden. Tegen deze ontwikkeling ziet ds. Ton terecht alleen Gods Woord als wapen. : 'Zolang wij de Bijbel als gezaghebbend aanvaarden, is de samenleving veilig.' Dat aanvaarden van het bijbelse gezag leidt tot het dienen van de Heere, ook in de marxistische samenleving. De wijze, waarop ds. Ton die stelling onderbouwt vanuit de Schrift, roept echter vragen óp.

Christen-zijn op aarde

Tegenover het marxisme, dat uitsluitend

aards gericht is, stelt ds. Ton, dat God een hoger doel met ons heeft. Hij wil, dat wij als Zijn kinderen eeuwig met Hem leven zullen. Wie op aarde trouw blijft, zal straks met Christus mogen heersen over alles. Wij zullen Christus gelijk worden en als broeders met Hem leven. Dan komt ds. Ton tot de merkwaardige uitspraak: oordat God het universum schiep, had Hij één Zoon. En op Zijn eeuwige troon stelde Hij vast, dat het niet goed voor Zijn Zoon zou zijn alleen te blijven. De Zoon moest broers en zusters hebben... De Vader zei: k wil broers en zusters voor je maken, zodat jij de eerstgeborene onder vele broeders wordt. Het is te lezen in Rom. 8 : 29'. Ik meen, dat dit een onjuiste uitleg van de tekst is. Calvijn wijst ons in zijn commentaar een betere weg. Wij worden aan Christus gelijkvormig, maar niet gelijk. Deel krijgen aan de gooddelijke natuur, zoals de oosters-orthodoxen dat leren, is m.i. hier niet aan de orde.

Het marxisme wijst het privébezit af In een communistische maatschappij heeft ieder mens alles samen met de anderen. Ds. Ton stelt daarentegen: 'God wil, dat wij leven in een maatschappij, waarin ieder eigenaar is van bepaalde bezittingen'. Dat hangt samen met zijn visie op dit aardse leven. Het is 'een trainingsprogramma, waarin God mijn karakter vormt tot het meer op dat van Christus gaat lijken. Ik leef in een proeftuin. Mijn Schepper wil zien, of ik betrouwbaar ben...'. Alleen wie op aarde trouw is, zal straks met Christus regeren: 'Als wij hier op aarde trouw zijn, zullen we het ook in de eeuwigheid zijn'. Die trouw blijkt uit het goed beheren van wat God ons toevertrouwde en vooral in de bereidheid het lijden om Christus' wü te aanvaarden. De uitspraken van ds. Ton wekken de indruk, dat hij weinig of geen rekening houdt met het feit, dat we gevallen mensen zijn, die van nature enkel ontrouw zijn. Of denkt hij aan de gelovigen? Maar hoe moet ik dan uitleggen, dat gelovigen misschien in de hemel niet trouw zijn? Komen hier dezelfde gedachten om de hoek kijken, die de Dordtse vaderen bij de Remonstranten bestreden, die leerden, dat een afval der heiligen mogelijk was? Die laatste indruk wordt nog versterkt door enkele andere passages. Ds. Ton schrijft: 'Doordat God wil, dat wij in vrijheid leven, riskeert Hij dat Hij ons verliest aan de duivel... Het doel van God is mensen te ontwikkelen, die kunnen besluiten God te gehoorzamen en alles wat zij hebben te gebruiken binnen het raam van Zijn geboden óf een dwaalweg te bewandelen en God de rug toekeren'. Ik kom tot geen andere conclusie dan dat hier de vrije wil van de mens geleerd wordt.

Te optimistisch

Het spijt me deze dingen te moeten vaststellen. Ds. Ton spreekt vanuit de praktijk van de geloofsstrijd, die christenen achter het IJzeren Gordijn voeren. Hij wü ons daarvan lessen leren, die ook voor ons van groot belang zijn. Dat is een belangrijke zaak, maar dan moeten die lessen wel overeenstemmen met wat Gods Woord ons te zeggen heeft. In zijn strijd tegen het marxisme neemt ds. Ton fouten over van de dwaling, die hij wil weerleggen. Het marxisme gaat ervan uit, dat de mens goed is en door verandering van de maat-schappij in staat gesteld wordt dat goede in praktijk te brengen. Eigenlijk deelt ds. Ton die optimistische visie op de mens. We zijn echter van nature onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad, tenzij we door Gods Geest wederom geboren worden. Die bijbelse waarheid kom ik weinig in dit boek tegen. Veel van wat ds. Ton zegt over het lijden om Christus' wil spreekt me aan. Maar ook hier vinden we weer het eigen spraakgebruik van de schrijver terug. Door het lijden 'participeren we in het lijden van Christus voor de redding der wereld'. Waarschijnlijk bedoelt hij te zeggen, dat we in het lijden Zijn Naam belijden mogen en zo anderen roepen tot de zaligheid. Maar het eenzijdige werk van de Heere en het volstrekt unieke van Christus' offer dreigt toch wel verloren te gaan bij een uitspraak als deze: 'Men krijgt met het lijden te maken als men de roeping van Christus aanvaardt mét Hem te werken aan de verlossing der wereld'.

Grondslag

Het boek van ds. Ton bevat vele mooie passages, die ons van nut kunnen zijn.

Maar het zet ons opnieuw aan het denken over een echt christelijk antwoord aan het marxisme. Het boek van ds. Ton is een aanzet, die tot verdere doordenking oproept. Want het bijbels gehalte van dit werk is helaas niet groot genoeg om het laatste antwoord te zijn. Het illustreert ons tevens, van hoeveel belang het is ook te letten op de grondslag van het hulpverleningswerk in Oost-Europa. Er mag blijdschap zijn, dat velen Christus op allerlei wijze verkondigen (Füipp. 1 : 18). Maar dat ontslaat ons niet van de verantwoordelijkheid oplettend te zijn op de inhoud van deze verkondiging. Immers ook in Oost-Europa zal het evangelie van vrije genade verkondigd moeten worden. Daar hebben de mensen meer dan ooit behoefte aan. Meeleven met de kerk daar betekent ook zorg hebben voor de rechte verkondiging van het Woord in de landen achter het IJzeren Gordijn. Dat is een les, die we uit dit boek kunnen leren.

(N.a.v. Joseph Ton, Lijden om te ovenvinnen, uitg. J. N. Voorhoeve, Den Haag, 1987, 107 pag., /17, 50.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen