Gebarentaal: de taal van doven

Taal is onmisbaar in het menselijk verkeer. Vaak staan we hier niet bij stil. Een bezoek aan het buitenland of een voorbijganger die in een vreemde taal de weg vraagt doen ons beseffen hoe belangrijk taal is. Een illustratie vormt ook het verhaal van de toren van Babel. Nadat de mensen elkaars taal niet meer spraken gingen ze uit elkaar. Zo zijn er veel verschillende talen.

Geschreven en gesproken talen zijn hier voorbeelden van. Een andere taal is de gebarentaal, de taal van de doven.

De gebarentaal is voor doven een natuurlijke taal. Ze onderscheidt zich echter in veel opzichten van de gesproken talen. Overeenkomst is echter dat je in de gebarentaal net zoveel kunt uitdrukken als in gesproken talen.

Wat opvalt aan gebarentaal is de levendigheid. De bewegingen van de handen volgen elkaar razendsnel op, waarbij de mimiek opvallend levendig is. Dit is begrijpelijk als je beseft dat niet alleen de woorden in gebaren uitgedrukt moeten worden maar ook de emoties. Als sprekenden namelijk kwaad zijn of iets willen benadrukken is dit te horen aan hun stemmen. Doven laten dit zien in hun gebaren. Ze worden heftiger, groter en de uitdrukking op het gezicht verandert. Niet alleen de gebaren van de handen, maar ook de gezichtsuitdrukkingen, de houding van het bovenlijf en de wijze van gebaren zijn dus essentiële onderdelen van de gebarentaal.

Gebarenruimte

Er zijn veel gesproken en geschreven talen. Zo zijn er ook verschillende gebarentalen. Zelfs in een klein land als Nederland zijn er verschillende dialecten. Voor alle gebarentalen geldt echter dat ze dezelfde bouwstenen hebben. De gebarenruimte vormt hiervan het fundament.

De gebarenruimte is de ruimte voor, naast en boven het bovenlichaam. De ruimte is zo groot als de armen lang zijn. In dit gebied kan een gesprek gevoerd worden. Voor de betekenis van een gebaar spelen vijf dingen een heel belangrijke rol: de handvorm, de richting waarin je de hand houdt, de plaats in de gebarenruimte waarin je het gebaar maakt, de beweging en de gezichtsuitdrukking.

Handen kunnen heel verschillende vormen aannemen. De Nederlandse Gebarentaal kent 75 handvormen. Een voorbeeld is de éénhand. Deze vorm wordt onder andere gebruikt bij het wijzen. De vingers kunnen gebogen, gestrekt of uitgestoken worden. De handpalm kan verschillende kanten op wijzen en je kunt de hand bijvoorbeeld tot een vuist maken. Daarnaast kan de handvorm op verschillende plaatsen gebruikt worden in de gebarenruimte, wel of niet contact maken met het lichaam of verschillende bewegingen maken. Ook kan de handvorm gepaard gaan met verschillende gezichtsuitdrukkingen. Het gezicht speelt vooral een rol bij woorden of uitdrukkingen met een hoge gevoelswaarde.

Beeldende taal

De gebarentaal is een levendige en beeldende taal. Voor horenden is het moeilijk om de taal echt goed onder de knie te krijgen. Voor doven is gebarentaal echter een natuurlijke taal. In een omgeving met doven waarin de gebarentaal wordt gebruikt zullen dove kinderen dan ook moeiteloos de gebarentaal oppikken.

Alles wat gesproken en geschreven wordt kan in principe ook uitgedrukt worden in de gebarentaal. Zo is bijvoorbeeld bij het christelijke doveninstituut Effatha onlangs een project afgesloten waarbij een groot aantal bijbelverhalen op beeld is vastgelegd. Het is nu mogelijk om bijbelse verhalen in gebarentaal via een CD-Rom op de computer te volgen. Daarnaast zijn er ook veel bijbelse namen en termen op beeld vastgelegd.

Effatha vindt dit soort projecten heel belangrijk. Kinderen kunnen zo al op jonge leeftijd de Bijbel in hun eigen taal lezen.

Voor meer informatie over gebarentaal of bijbelse verhalen op CD-Rom kunt u contact opnemen met Effatha. Tel. (070) 3073626. Ook verzorgt Effatha lezingen over doofheid en gebarentaal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen