Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Johannes Hus (s)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Johannes Hus (s)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

'IVai Wyclif leerde aanvaard ik, niet omdat het de waarheid van Wyclif is, maar omdat het de waarheid van Jezus Christus is.' (Hus)

Johannes Hus werd geboren in 1369 te Hus(s)inec in het koninkrijk Bohemen. (Thans Tsjechoslowakije). Priester gewijd in 1400, wordt hij geroepen tot belangrijke functies in Praag: kanselredenaar van de Bethlehemkapel - waar Tsjechisch de voertaal is - professor aan de Kareluniversiteit, biechtvader van koningin Sofia. Naar aanleiding van Hus' benoeming aan de kapel, schrijft zijn Franse biograaf Denis: 'Zijn nieuwe taak verplichtte hem om zich geheel te wijden aan de bestudering van Gods Woord. Hij begon de weg tot zaligheid rechtstreeks in de Schrift te zoeken, zodat zijn geloof gezuiverd werd. Niemand beter dan hij kon in de harten van zijn toehoorders de liefde voor waarheid en gerechtigheid wekken, die hem zelf bezielde.'

In die beslissende jaren krijgt hij door bemiddeling van zijn goede vriend Hieronymus van Praag, die in Oxford gestudeerd had, kopieën van werken van WycHf. Met zijn vurige verlangen naar kerkzuivering, leest en herleest hij deze geschriften en zo wordt hij gewonnen voor Wyclifs kritische gedachten over het kerkelijk leven. Maar hij zal op gevaarlijk terrein komen, want de leer van de Engelsman was reeds in 1382 door een synode te Londen als 'ketters' veroordeeld. (Zie vorig artikel in P.N. van februari j.1.). Toch kon Hus door de aanvankelijke steun van aartsbisschop Zbynek en dank zij de bescherming van het hof - de koningin zat vaak onder zijn gehoor - doorgaan met pleiten voor een grondige kerkzuivering

De onheilige zucht naar macht, geld en genot van een groot deel der geestelijkheid, ziedaar de oorzaak van het kerkelijk verval; oorlogen, twisten, excommunicaties, simonie (verkoop van geestelijke ambten), zedeloosheid dat zijn de kwalijke gevolgen van de wereldse zin van een groot deel van de clerus. Slechts van een terugkeer tot de eenvoud der eerste christenen kan het herstel komen. Onder de bezielende leiding van magister (academische titel) Hus, wordt de Bethlehemkapel - Huis van het Brood des levens - centrum van een Boheemse hervormingsbeweging. Er ontstaan twee partijen: de Wyclifieten, meest Tsjechen, en de anti-Wyclifieten, overwegend Duitsers. Er zat ook een nationalistisch element in de door Hus' prediking gewekte gevoelens.

Allengs begon Zbynek te vinden dat Hus te ver ging en werd ook hij een vijand. Hoge geestelijken moesten wel toornig worden, wanneer Hus, in zijn beeldrijke taal, uitspraken deed als deze: 'Men kan beter tijdens het leven één duit aan God geven, dan na de dood de priesters genoeg goud na te laten om de ruimte tussen hemel en aarde geheel te kunnen vullen.' In 1411 deed Zbynek Hus en zijn aanhangers in de ban. Bovendien belegde hij Praag met het interdict, waardoor er geen geldige kerkelijke handelingen meer verricht konden worden. 'Daar de Kerk het leven van een mens regelde van zijn geboorte tot zijn dood, was er nauwelijks een diepere ingreep denkbaar in het dagelijks leven', aldus Renate Riemeck in haar lezenswaardige en gedetailleerde boek 'Jan Hus, Reformation 1(X) Jahre vor Luther'. Hus die 'in zaken welke de ziel aangaan Gode meer gehoorzaamde dan mensen' (Hand. 5:29), bleef onverschrokken strijden tegen de corruptie onder de clerus en voor een herstel van de kerk. Daarbij wist hij zich geschraagd door de bescherming van koning Wenceslas van Bohemen en door de sympathie van het Praagse volk.

Als gevolg van het grote of Westerse Schisma, betwistten eerst twee, sinds 1409 drie 'pausen' elkaar het oppergezag in de kerk! In 1412 organiseerde een hunner, Johannes XXIII, een aflaatverkoop in Bohemen. (Daar hij uiteindelijk is afgezet, schrapte men zijn naam uit de lijst der 'opvolgers van Petrus', zodat paus Roncalh in 1958 opnieuw de naam Joh. XXIII kon aannemen.) De eerste Johannes XXIII, een gewezen condottierre of aanvoerder van huursoldaten, had geld nodig om oorlog te kunnen voeren tegen koning Ladislas van Napels, die een aanhanger was van de tegenpaus Gregorius XII.

In Bethlehemkapel en collegezaal begint Hus een felle campagne tegen de aflaathandel, waarbij geld in de plaats komt van berouw. Opmerkelijk is dat hij tegenover een pauselijke vertegenwoordiger verklaart geen pauselijke bevelen uit te voeren, welke niet steunen op de Bijbel. Ook al zou men hem dreigen met de 'brandstapel'. Blijkbaar voorzag Hus welk lot hem wachtte. Nadat het Praagse volk een kopie van de aflaatbul in het openbaar verbrand heeft, worden de disciplinaire maatregelen verscherpt. In het belang van orde en rust gaat Hus, op aandringen van de koning, naar het platteland. In tal van kastelen zal hij hartelijke gastvrijheid genieten. Hij gaat Tsjechische geestelijke liederen schrijven en begint aan de BijbelvertaUng. Door dit literaire werk legt Hus de grondslag voor de Tsjechische schrijftaal, zoals een eeuw later Luther het zou doen voor het Duits.

In juni 1413 keerde Hus terug naar Praag, waar hij op de muren van de Bethlehemkapel de belangrijkste zinnen liet schilderen uit zijn traktaat over de 'Zes Dwaalleringen', dat in het Latijn geschreven was, de taal waarvan hij zich tot dusver steeds bediend had in zijn geschriften. Het kerkvolk kon op de uiteraard in het Tsjechisch gestelde 'muurkrant' zien dat transsubstantiatie, heiligenverering, priésterlijke absolutie, bUnde gehoorzaamheid, simonie en excommunicatie evenzovele 'dwalingen' zijn van de kerk. Hierover zegt Renate Riemeck: 'In juni 1413 was in Praag iets volkomen nieuws gebeurd. In een kerkgebouw stond geschreven dat de mensen zich los moesten maken van het gezag der kerk en hun geloof een andere grondslag geven. 'Hus en de Bethlehemgemeente hadden de drempel overschreden van de Nieuwe Tijd'.

Tal van priesters, volgelingen van Hus, gingen van de verkondiging van het Evangelie hun voornaamste taak maken. Op plaatsen waar het volk pauselijke priesters verdreven had, werden deze vervangen door 'Hussieten'.

Dit artikel werd u aangeboden door: Protestants Nederland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 maart 1980

Protestants Nederland | 8 Pagina's

Johannes Hus (s)

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 maart 1980

Protestants Nederland | 8 Pagina's