HET LEVEN VAN JEZUS CHRISTUS

Dit keer in deze rubriek een boek van een kerkhistorische beroemdheid: Thomas Hemerken, uit Kempen (ca. 1380-1471), oftewel Thomas a Kempis. Hij is vooral bekend van ‘De Navolging van Christus’, maar hij heeft nog méér geschreven. Kempis wordt niet gezien als ‘oorspronkelijk denker’, maar is wel iemand die bestaand materiaal zo persoonlijk verwerkt en opgeschreven heeft dat het bereikbaar is geworden voor het volk en wereldfaam heeft gekregen. Hij is een vertegenwoordiger van de zogenaamde ‘Moderne Devotie’. Dat is een beweging die vanaf de 14e eeuw veranderingen teweeg wilde brengen binnen de Rooms Katholieke Kerk. Men wilde tegenwicht bieden aan de veruitwendiging en verwereldlijking binnen de kerk en ook aan een verstarrende theologie en een gebrek aan persoonlijk geloof. De oplossing daarvoor zocht men in concentratie op de persoonlijke geestelijke ervaring en radicale navolging van Christus. Daarbij speelt de meditatie over het lijden van Christus een belangrijke rol. Dat is ook het hoofdonderwerp in dit boek. Het lijden van Christus is 1) een voorbeeld voor het leven, 2) een troost in aanvechting, 3) aanzet tot wereldverzaking en 4) reden tot dank en aanbidding. De schrijver volgt al mediterend de gang van Christus’ leven. Dat doet hij consequent in de vorm van een persoonlijk gebed. De stijl is bloemrijk en nogal emotioneel, wat soms moeilijk leesbaar is, vooral bladzijde na bladzijde. Maar wonderlijk genoeg begint de devotie op den duur toch ook meeslepend te worden. A Kempis spreekt goed van de Heere en dat is zoals het hoort! Tussen soms wonderlijke exegetische vondsten vind je als lezer ook mooie en nog steeds bruikbare toepassingen. Juist de (Bijbelse) kernwaarden van a Kempis’ vroomheid lijken in ónze tijd helaas zeldzame antiquiteiten die zijn opgeborgen in het rariteitenkabinet: vanuit de overdenking van Christus’ lijden is er veel aandacht voor nederigheid, eenvoud, zachtmoedigheid, stilte, zelfbeheersing en aanbidding. Een mooie ervaring dat deze gebeden, zó lang geleden opgeschreven, voor een lezer van nu nog zo direct herkenbaar zijn: wat je noemt vereniging in geloofsbevinding over de grens van kerkmuren en vele eeuwen heen!

Toch is er ook veel dat het oprecht gereformeerd gemoed doet rillen. Zo zijn Maria (en andere ‘bijbelheiligen’) regelmatig voorwerp van verering en gebed. Maria wordt onbekommerd aangeduid als ‘Gods moeder’, ‘koningin des hemels’, ‘pleitbezorgster voor alle christenen’ en Petrus als ‘opperherder der kerk’, ‘bemiddelaar’ etc. Zegt de N.G.B. in artikel 26 niet dat zulke eer feitelijk óntering is? Verder komen typische zaken als het kapittelen, lijfstraffen van de kloosterorde, relikwieën, kruistekens, een gebed tot de engelen en geloof in het vagevuur naar voren. Het kloosterleven is bij alles het uitgangspunt. Dat staat buiten de gewone (door God gegeven) werkelijkheid. Kortom, naast veel goeds, een hoop dat niet Bijbels is, maar vanuit de Roomse traditie is binnengesijpeld (en later door de Reformatie is verworpen).

Dit alles maakt het lezen tot een zeer ambivalente ervaring. Een geschrift dat stamt uit de tijd van onze moederkerk; de tijd dat ‘ook wij nog Rooms waren’. Een klassieker uit de wereldliteratuur van het christendom, die met een voor de breedheid van Gods Koninkrijk geopend oog gelezen moet worden. Maar dus ook een boek waar je je niet alleen in herkent, maar ook regelmatig over verwondert. En toch… wie het met onderscheidingsvermogen leest, zal er niet minder van worden! Wanneer men door de schrijfstijl heen weet te prikken, kan dit oude werk wellicht nog voeding geven aan ‘póstmodene devotie’.

N.a.v. Thomas á Kempis, Het leven van Jezus Christus, Gebeden en overdenkingen. Inleiding en moderne bewerking door Jacques Koekkoek, Uitg. Kok, Utrecht 2013, 261 blz., € 19,95

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen