„Héél Ziklag staat in brand”

G.H. Verweij, de gepensioneerde aardappelhandelaar uit Den Haag, en tot voor kort binnen de Gereformeerde Gemeenten lid van waarschijnlijk de meeste commissies en deputaatschappen, en nog steeds ouderling in Den Haag, kende Zijderveld vanuit zijn jeugd. „Als kleine jongen kwam hij bij mijn grootouders, van moeders kant, in de Betuwe, over de vloer. Mijn moeder noemde hem altijd Gerritje.”
Zelf leerde Verweij ds. Zijderveld na de Tweede Wereldoorlog vooral kennen toen de predikant zakenlieden met een kerkelijke achtergrond bij elkaar bracht. „Hij had in zijn tijd in Amerika kennis gemaakt met ‘business clubs’, clubs van zakenlieden die elkaar in georganiseerd verband opzochten omdat ze hadden ontdekt dat er in het leven meer is dan alleen zaken doen. Dat wilde hij in Nederland ook organiseren.”
Verweij, in zijn hoekwoning in de Haagse Vogelbuurt: „De eerste zakenlieden die rond Zijderveld bij elkaar kwamen, waren Pieters uit Groede, Linker uit Lisse en mijn oom Johannes Verweij uit Den Haag. In 1963 nam hij het initiatief tot de oprichting van de Vereniging tot Reformatorisch getuigenis in het Commerciële Leven. Meer dan achttien jaar is hij voorzitter van de VRCL geweest, hoewel hij goedbeschouwd helemaal niet zakelijk was. Op een gegeven ogenblik kon hij door zijn ouderdom niet alle ontwikkelingen meer bijbenen. Als voorzitter van een zakenliedenvereniging was hij geneigd alles geestelijk te benaderen, maar je moet soms ook gewoon zakelijk durven zijn. Goedbeschouwd organiseerde hij wel graag van alles en nog wat, maar een echte leider was hij niet. Toen ik ds. Zijderveld opvolgde, benoemden we hem tot erevoorzitter. ‘President’ noemden we dat, om de pijn wat te verlichten. Maar ik wil hem graag de eer geven dat hij de founder van de VRCL is geweest.”

Eenling
Ds. Zijderveld was, zegt Verweij, een aangenaam en een veelzijdig mens. „Altijd vriendelijk, mild en zeer aimabel en al gauw bewogen met een ander. Echt iemand met het hart op de juiste plaats. Voor zichzelf vroeg hij weinig en hij reed meestal in de oudste auto. Ds. Zijderveld wilde van niemand enig kwaad denken en dat is hem natuurlijk wel eens opgebroken.”
„En heel oecumenisch. Dat was hij ook.” De predikant was een van de eerste Nederlanders die in Engeland de Leicesterconferentie bezochten, later de Westminster Conferentie in Londen. Na de Tweede Wereldoorlog participeerde hij, samen met onder anderen de christelijk gereformeerde prof. dr. J.J. van der Schuit, in de International Council of Christian Churches, de behoudende Amerikaanse tegenhanger van de Wereldraad van Kerken. „Zulke dingen waren echt iets voor hem. Hij kon nu eenmaal gemakkelijk met mensen omgaan, en of al die mensen nu wel of niet in zijn straatje pasten, maakte hem niet zoveel uit.”
Dat hij meewerkte aan ‘Een lichtende kaars’, het tweewekelijkse blad van de eerwaarde heer De Redelijkheid, paste daar ook bij. Toen De Redelijkheid, de hervormde godsdienstonderwijzer uit Ouderkerk aan den IJssel, overleed, zette ds. Zijderveld het blad nog een tijd voort, totdat het ter ziele ging.
Door zijn voortvarendheid was deze predikant binnen zijn kerkverband wel een beetje een eenling, zegt Verweij.
„Hij timmerde graag aan de weg, maar wat hij deed, paste niet altijd in ieders straatje. Hij liet zich niet zo gemakkelijk sturen, hield van de vrijheid, was een beetje een Einzelgänger. Maar door zijn innemende karakter wist hij altijd toch weer veel goed te maken. We moeten eerlijk zijn en zeggen dat hij waarschijnlijk niet de achting kreeg die hij verdiende.”

Intensief
De jonge Gerrit Arie Zijderveld wilde graag dominee worden in de Gereformeerde Gemeenten, maar kreeg geen attest van zijn kerkenraad in Utrecht. Daarop wendde hij zich tot de Christelijke Gereformeerde Kerken, waardoor hij op 23-jarige leeftijd werd toegelaten tot de Theologische Hogeschool.
Na een studie van acht jaar werd Zijderveld predikant. Hij diende in Zaamslag, Zwijndrecht, Grand Rapids (Rehoboth Reformed Church) en Artesia. In de kleine gemeente van Artesia ging ds. Zijderveld met zijn hele kerkenraad en het grootste deel van de leden over naar de Netherlands Reformed Congregations, de zusterkerk van de Gereformeerde Gemeenten.
De predikant vond de overgang nodig, maar ook zeer ingrijpend. Hij zei ervan: „Je gaat niet zomaar bij je kerk vandaan. Het was een strijd en dat valt niet mee. Verandering van kerk is geen verwisseling van jas.”
Na aan de overkant nog Paterson-Peoples Park te hebben gediend, keerde hij terug naar het vaderland, om de herdersstaf op te nemen in achtereenvolgens Capelle aan den IJssel, Middelburg en Hoofddorp. Verweij: „Wat een leven moet dat geweest zijn! Hij heeft in twee kerkverbanden acht gemeenten gediend, zowel hier als in Amerika. Je kunt je nauwelijks indenken hoe intensief dit predikantenbestaan moet zijn geweest.”

Broeders
In 1975 publiceerde ds. Zijderveld het boekje ‘Zuid-Afrika, ons broedervolk’. „Zijn liefde voor Zuid-Afrika kende nauwelijks grenzen”, zegt Verweij. „Hij was voorstander van de apartheid, vandaar dat boekje. Dat was natuurlijk niet zo best van hem. Van enige kritiek op het blanke bewind wilde hij niet weten. Anti-apartheidsactivisten hebben hem behoorlijk onder vuur genomen, maar ds. Zijderveld wilde niet van wijken weten. Met zo’n boekje over ons broedervolk kun je vandaag natuurlijk nergens meer mee aankomen.”
Broeders vond de predikant ook in Israël. „Israël, dat was ook zo’n speerpunt voor ds. Zijderveld. Samen met wijlen ds. R. Boogaard behoorde hij binnen zijn kerkverband tot de eersten die oog kregen voor het Joodse volk. De Stichting Shaare Zedek hebben we aan hem te danken, evenals de Nederlandse steun aan het Hadassah Ziekenhuis in Jeruzalem. Hij leidde de eerste Israëlreis van het reisbureau Amicitia. Antisemitisme was een doorn in zijn oog. Hij kon daarvan zeggen: ‘Antisemitisme moet uit alle macht bestreden worden, opdat Israël niet opnieuw als een weerloze prooi voor de leeuwen geworpen wordt.’”
Ook als het ging om de financiële steun aan Israël ging ds. Zijderveld meestal zijn eigen gang. „Hij had eens 80.000 gulden bij elkaar gebracht voor het Shaare Zedek Ziekenhuis. Zonder met het bestuur te overleggen, deed hij de cheque in zijn binnenzak, stapte op het vliegtuig en bracht het zelf naar Jeruzalem. Zoiets zou nu natuurlijk ondenkbaar zijn.”

Schriftuurlijk-bevindelijk
Verweij heeft ds. Zijderveld niet zo heel vaak horen preken. „Uit de keren dat ik hem heb gehoord, herinner ik me wel dat hij zeer bespraakt was. Hij had wellicht niet de naam een erg bevindelijk predikant te zijn, maar de waarheid die hij bracht, was zeker niet alleen maar theorie. Volgens mij had hij een gezond evenwicht weten te vinden tussen een prediking waarin uitsluitend de beleving van het hart wordt verteld en een prediking die uitsluitend op exegese is gebaseerd. In die zin was hij schriftuurlijk-bevindelijk, in de juiste zin van het woord.”
Hij preekte eerlijk en evenwichtig, zegt Verweij, „met Christus als het middelpunt, terwijl de beleving van het heil echt wel tot zijn recht kwam. Ik had er tenminste veel respect voor. Of iedereen zijn prediking zo waardeerde, weet ik niet goed.”
Hebben de mensen ds. Zijderveld dan tekortgedaan? „Velen hebben hem niet goed begrepen. Hij was vaak zo vol van de roeping die de Heere in zijn hart gelegd had, zo vervuld van de opdracht die hij van Hem had ontvangen, dat hij de nodige nuanceringen wel eens wat uit het oog verloor. Bij Zijderveld konden alle mensen zalig worden, want het bloed van Jezus Christus reinigt van alle zonden. Hij was zo vol van die boodschap, dat hij zondags het liefst pogingen deed om de hele wereld te bekeren.”
Wat hij preekte, meende hij ook uit de grond van zijn hart. Alleen kon hij het niet altijd op de juiste manier toepassen. „Van vrome gestalten moest hij niet al te veel hebben, dat was niets voor hem. Het ging hem om een leven met Christus, om het leven der genade, om de gemeenschap met de Middelaar. En zo preekte hij ook. Ds. Zijderveld deed niet alles keurig volgens het boekje, zei soms ook eigenaardige dingen, maar hij had wel één ding op het oog: zielen tot Christus te leiden.”

'Dolle dinsdag’
Ds. Zijderveld had ook altijd iets wat de aandacht trok. Geen mens zou bij hem in de kerk in slaap vallen. „Aan het einde van de oorlogsjaren kon hij zomaar beginnen met: ‘Dolle dinsdag’. De dag waarop Nederland dacht dat ze bevrijd waren van de bezetters, maar dat bleek al gauw een vergissing. Dat bracht hij dan geestelijk over, want een mens kan menen bekeerd te zijn, terwijl dat een vergissing blijkt te zijn.”
Ds. Zijderveld preekte eens over 1 Samuël 30, waar staat dat de stad Ziklag door de Amalekieten wordt verwoest. Hij opende de preek met: ‘Brand, brand.’ De gemeente schrok op: Brand? Waar is er brand? Waarop Zijderveld zei: ‘Héél Ziklag staat in brand.’”

Ds. G.A. Zijderveld
Gerrit Arie Zijderveld werd geboren in 1910. Hij diende van 1942 tot 1955 de Christelijke Gereformeerde Kerken. In die periode stond hij in Zaamslag (1942), Zwijndrecht (1945), Grand Rapids (1948) en Artesia (1954). In Artesia ging hij een jaar later met zijn gemeente over naar het Nederlandse kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten. Binnen de Gereformeerde Gemeenten diende hij Paterson-Peoples Park (1956), Capelle aan den IJssel (1959), Middelburg (1963) en Hoofddorp (1979). Ds. Zijderveld ging in 1982 met emeritaat. Op de leeftijd van 81 jaar overleed bij in Middelburg, op 15 mei 1992. Hij was initiatiefnemer van de Reveil-serie, oprichter van de zakenliedenvereniging VRCL en betrokken bij Israël en Zuid-Afrika.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen