Abstracts

Zijn schriftreligies technologisch gemedieerd?
Over de rol van het alfabet in de christelijke cultuur

René Munnik
De invoering van het alfabet heeft een immense invloed gehad op de westerse cultuur en haar religieuze wortels. Dat komt niet alleen omdat ‘religies van het boek’ (jodendom, islam en christendom) ondenkbaar zijn zonder geschriften, maar ook omdat fundamentele concepten uit deze religies – noties als ‘wet’, ‘geschiedenis’ en ‘denken’ – hun betekenis ontvingen in het culturele proces van alfabetisering. In dit artikel worden enkele hoofdlijnen van die ontwikkeling beschreven. Het eindigt met het signalement van een probleem: aangenomen dat in de hedendaagse multimediasamenleving het monopolie van de schriftcultuur onder druk staat, wat betekent dat dan voor de aan het schrift gebonden religies?

Overleven levensbeschouwelijke organisaties de netwerksamenleving?

Jan van der Stoep
Levensbeschouwelijke organisaties zijn ontstaan in een samenleving die gekenmerkt wordt door de logica van de massamedia. Ze richten zich op een relatief homogene achterban en maken onderdeel uit van een nationale publieke ruimte. In een netwerksamenleving werkt een dergelijke organisatiestructuur niet meer. De diversiteit in de achterban neemt toe en het wordt moeilijker om mensen blijvend aan je te binden. Tegelijkertijd wordt ook het onderscheid tussen buiten en binnen, publiek en privaat diffuser. Er ontstaat een samenleving waarin iedereen zender en ontvanger is. Willen levensbeschouwelijke organisaties zich in een netwerksamenleving kunnen handhaven dan zullen ze zich meer als netwerkgemeenschappen moeten gaan gedragen. Dat betekent dat ze allereerst meer ruimte moeten geven aan diversiteit binnen hun organisatie en vervolgens dat ze niet alleen van binnen naar buiten, maar ook van buiten naar binnen moeten denken.
In dit alles moeten ze echter wel trouw blijven aan hun missie en zich richten op waar het in de kern van hun organisatie om gaat.

Economie van de hebzucht
Overwegingen bij de kredietcrisis

Niek Vogelaar
De markteconomie kan niet zonder morele kaders. Rond het ontstaan van de kredietcrisis was er, naast een tekortschietend toezicht, bij een aantal betrokken actoren sprake van een krampachtige search for yield, waarbij eigenbelang ontaardde in hebzucht en risico’s werden veronachtzaamd. Op het dieptepunt van de crisis was het onderlinge vertrouwen dan ook volledig zoek. In dit artikel wordt de samenhang tussen menselijk gedrag en de financieel-economische ontwikkeling vanuit verschillende invalshoeken geanalyseerd. Aandacht wordt gegeven aan de rol van de economische wetenschap, de economische orde, bijbelse noties en de praktijk van het economisch/financieel gedrag. Een centrale constatering is dat op het punt van normen en waarden sprake is van functieverlies van bestaande voorheen vertrouwde instituties. Daarmee verhardt de samenleving. Bij een groeiend moreel tekort en ook hardleersheid, wordt een evenwichtige ordening van het economisch leven problematischer

Het huwelijk - romantisch construct of door God gegeven levensvorm

Hans Schaeffer
Derks, Tromp en Vos stelden in Radix 36/1 dat de romantische visie op het huwelijk een dominant construct is dat de discussies over huwelijk en echtscheiding, de vrouw in het ambt en homoseksualiteit diepgaand beïnvloedt zonder dat dit expliciet gemaakt wordt. Inderdaad is de levenspraktijk van veel christenen diepgaand door het romantische huwelijksideaal beïnvloed. Tegelijk is kritiek hierop eerder regel dan uitzondering. Verder tonen de auteurs onvoldoende aan dat een specifiek romantische visie op het huwelijk doorslaggevend zou zijn. Impliciet stellen zij dat de christelijke gemeenschap dominant zou moeten zijn bij deze drie gebieden. Argumenten hiervoor ontbreken echter. Ik toon aan dat het huwelijk op theologische gronden geen construct genoemd mag worden, en juist een theologisch kader mag zijn om te spreken over seksualiteit, homoseksualiteit en gezinsvorming.

Afbreken of opbouwen: Is het 19e-eeuwse huwelijksideaal alleen een construct?

Ad de Bruijne
Ad de Bruijne erkent een element van waarheid in de analyse van Derks, Tromp en Vos, namelijk het feit dat het hermeneutisch construct van een 19e-eeuws romantisch huwelijksideaal ongemerkt gendergerelateerde discussies in orthodox gereformeerde kringen domineert. Op meer dan één punt wijkt dit ideaal af van de Bijbelse boodschap over menselijke relaties. Desalniettemin hebben Derks, Tromp en Vos niet het recht om de overeenkomsten tussen beide te verwaarlozen.
Bovendien leveren ze te weinig bewijs voor de visie dat de onopgemerkte invloed van dit ideaal de belangrijkste oorzaak van de problemen in zulke ethische discussies is. Het kan worden aangetoond dat andere factoren minstens zo belangrijk zijn als dit ideaal. Ook al hebben Derks, Tromp en Vos gelijk in het aan het licht brengen van verborgen sturende factoren onder de oppervlakte van ethische discussies, toch lijken ze dit alleen op een deconstructieve manier toe te passen. Ze verwaarlozen een mogelijk positieve rol voor zulke factoren en relativeren de waarde van datgene wat aan de oppervlakte wordt bediscussieerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen