Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Eerbied voor het leven

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Eerbied voor het leven

MEDICUS A. A. TEEUW PROMOVEERT AAN THEOLOGISCHE FACULTEIT

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

De schrijver van 'Niet starten om staken te voorkomen? ' is in de kringen van de Waarheidsvriend bekend. Allereerst als verpleeghuisarts van Salem in Ridderkerk. Vervolgens door zijn publicaties op het terrein van pastorale zorg voor patiënten en van de medische ethiek. Ten slotte doordat hij preekbevoegdheid heeft in de Nederlandse Hervormde Kerk.

Dr. A. A. Teeuw is medicus en theoloog. Hij combineert beide studieterreinen in zijn dissertatie. Hij promoveerde gisteren aan de theologische faculteit, daarbij begeleid door een hoogleraar uit de medische faculteit. Een niet zo vaak voorkomende combinatie. Dat feit moet de aandacht trekken. Niet minder de inhoud van het proefschrift. In het Voorwoord verantwoordt de schrijver waarom deze medisch-ethische studie aan een theologische faculteit is geschreven. Een van de argumenten is dat de ethiek nauwelijks ter sprake kwam in de tijd dat hij geneeskunde studeerde. 'De theologiestudie heeft dit gecompenseerd.'

Vervolgens wijst hij erop dat de invloed van de levensbeschouwing bij het verantwoorden van medisch-ethische vraagstukken 'onbenoemd en mogelijk ook onbedoeld' groter is dan menig auteur vermoedt.

Met deze belijdenis van een medicus ben ik bijzonder blij. Hoezeer het boek voor medici en patiënten van belang is, het hoort in de theologische faculteit thuis. Dr. Teeuw heeft de medische ethiek geen geringe dienst bewezen door het boek via de theologische faculteit te presenteren.

Verantwoord handelen

Alvorens op de inhoud in te gaan nog enkele algemene opmerkingen.

Het boek is helder geschreven. Elke, ook kleine, paragraaf sluit af met: samenvattend (en eventueel) concluderend. Zo ook elk van de tien hoofdstukken. De lezer kan de auteur volgen op het traject dat hij aflegt en ziet telkens weer tot welke conclusie hij, ook per onderdeel, komt.

Over specifiek medische punten kan ik

niet oordelen. Wel maakt de auteur het de lezer, door diens heldere stijl van formuleren, mogelijk mee te denken. Het is een uitermate overzichtelijk geschreven boek, dat iedere lezer inzicht verschaft in het probleem dat hier behandeld wordt.

Nu de inhoud! Allereerst een beschrijving van een herseninfarct en de sondevoedingstherapie, met alles wat daarbij komt kijken. Dan een hoofdstuk over verantwoord handelen, levensverlengend en levensbeëindigend. Vervolgens een hoofdstuk christelijke ethiek met ruime aandacht voor de Bijbel als kennisbron en voor de decaloog. Dan drie hoofdstukken, over eerbied voor het leven, weldoen en verantwoordelijkheid. Deze hoofdstukken vormen op het medisch probleemveld het ethisch raamwerk, waarbij het christelijk geloof een normatieve rol speelt.

Ten slotte: niet starten versus staken. Wat doet een medicus als hij een van deze twee in praktijk brengt? Dan de vraag - als uitwerking en toepassing • van het voorgaande: Niet starten om staken te voorkomen - beoordeeld vanuit leven en welzijn. Ten slotte, Niet starten en staken - beoordeeld vanuit het verantwoordelijkheidsbeginsel. Als bijlage beslissingsschema's, de samenvatting (ook in het Engels), index en literatuur.

Genuanceerd

Ik vind dit een gaaf proefschrift, een kwalificatie die ik nog niet eerder voor een boek, en zeker niet voor een dissertatie heb gebruikt. De opzet is uitermate goed doordacht, de verhouding tussen de theologische en medische ethiek goed uitgebalanceerd. Wat mij betreft noch van het een noch van het ander te veel of te weinig.

Nu het standpunt van de schrijver met betrekking tot de twee werkwoorden uit de titel: starten, en het staken voorkomen.

Men spreekt weieens van een genuanceerd standpunt. Welnu, dat neemt dr. Teeuw in. Hij maakt duidelijk dat de discussie over 'niet-starten en staken SVT' niet te reduceren is tot doen tegenover laten. Het starten van sondevoeding is in het algemeen zinvol, wanneer ze na afweging van de lasten en de baten bijdraagt aan het herstel van de patiënt. De handeling mag worden onthouden als de behandeling de patiënt niet meer ten goede komt. Weldoen is daarbij het leidende principe. Als de behandeling geen verbetering brengt, dan is de behandeling zinloos geworden. Verwijzend naar leven en welzijn, dat door Gods gebod wordt beoogd, kan de behandeling in beginsel op verantwoorde wijze, verwijzend naar leven en welzijn, gestaakt worden. Hierbij dreigt het gevaar dat de sonde verwijderd wordt op grond van de lage levenskwaliteit van de patiënt. Dat zou echt in strijd zijn met de beschermwaardigheid van het leven.

Drie beslismomenten

In dit verband geeft de auteur een fraaie omschrijving van de verschuiving van weldoen naar eerbied voor het leven. Hij somt drie beslismomen-

ten op die meespelen bij de al of niet te nemen beslissing om de behandeling te staken. De beslissing moet bijzonder zorgvuldig genomen worden, zonder daarbij de dood van de patiënt mede te beogen.

Ten slotte wordt er zeer gewetensvol onderscheiden tussen de verantwoordelijkheid van de arts, de patiënt en het familielid dat de patiënt vertegenwoordigt.

Meer kan ik van dit inhoudrijke proefschrift niet weergeven. De auteur heeft een ruime medische ervaring met het thema in de praktijk van het verpleeghuis. Hij is breed georiënteerd in de literatuur.

Met dit proefschrift heeft hij de medische ethiek terzake van het thema een grote dienst bewezen. Ook niet-christenen zullen zijn studie kunnen gebruiken. Zijn standpunt is niet star, alsof de beslissing bij voorbaat vaststaat. Hij heeft op een inventieve manier de bijbelse gegevens ter sprake gebracht en verdisconteerd bij een beslissing. Met name de NPV zal dankbaar zijn voor dit weloverwogen en uitgewogen standpunt. Artsen van welke levensovertuiging ook zullen er dankbaar voor zijn, omdat de schrijver hen helpt om tot verantwoorde beslissingen te komen.

Interessant is het dat hij meermalen ethici met instemming citeert, hoewel hij op andere punten principieel met hen van mening verschilt.

Dat het mensbeeld van het ethisch egoïsme sterk overeenkomt met de bijbelse mensvisie (noot 109, pagina 148), zou ik de schrijver niet willen nazeggen. De zestien stellingen zijn even helder en praktisch als het proefschrift zelf. Ik citeer 16: Jezelf voorstellen door alleen de voornaam te noemen suggereert openheid en vertrouwelijkheid, maar is een uiting van anonimiteit en individualisme.

Een bijzonder hartelijke gelukwens aan dr. Teeuw, met dank voor zijn principieel en tegelijk zo praktisch proefschrift.

W. H. VELEMA, APELDOORN

N.a.v. A. A. Teeuw, Niet starten om staken te voorkomen? Een morele beoordeling van niet-starten en staken van sondevoedingstherapie bij CVA-patiënten in een verpleeghuis, diss. RU, met de promotores prof. dr. E. Schroten en prof. dr. J. J. M. van Delden, co-promotor dr. Th. A. Boer, uitgave NPV, 269 blz., ISBN 9039335354, € 15, -.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 december 2003

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Eerbied voor het leven

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 december 2003

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's