Euthanasie vanwege lijden aan het leven

ETHIEK

Uitbreiding euthanasie

Het is zover. De commissie Dijkhuis heeft op haar verzoek advies uitgebracht aan de artsenorganisatie, de KNMG.

Artsen worden steeds vaker geconfronteerd met de vraag euthanasie toe te passen in situaties, waarin mensen niet „doodziek" zijn, maar het leven moe zijn.

De commissie Dijkhuis (emeritushoogleraar klinische psychologie en psychotherapie) heeft zich met die vraag beziggehouden. Haar antwoord is dat euthanasie ook toegepast moet kunnen worden in probleem-situaties van niet strikt medische aard. De commissie heeft daarvoor de term bedacht: lijden aan het leven.

Een grijs begrip

Wat daar precies onder verstaan moet worden is (nog) niet duidelijk. Het is een grijs begrip. De artsenorganisatie zegt dat het om „een complexe problematiek gaat, die om een bijzondere en behoedzame benadering vraagt."

Het mag duidelijk zijn dat het om nietspecifiek medische oorzaken gaat.

Deze indicatie is breder dan ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Deze termen uit de euthanasiewet kunnen verschillend worden ingevuld. Ze zijn te vaag om precies te weten voor wie en wanneer ze gelden. Ze hebben echter nog iets met het werk van de arts te maken.

Lijden aan het leven is een term met een veel wijdere strekking. Wat er precies onder verstaan moet worden is een zaak van nader onderzoek en dus van verdere invulling. Het gaat over mensen die het leven niet meer aan kunnen; er geen moed of kracht meer toe hebben en die dood willen!

Ik zeg het met eigen woorden. De commissie verhult met een aantal mitsen en maaren, hoe ingrijpend haar standpunt is. Daarom dringt ze aan op nadere omschrijving en, als ik het goed begrijp, op nadere begrenzing.

Er is dus nog veel onzeker: of, wanneer en hoe de regeling van euthanasie in gevallen van lijden aan het leven, er uit moet zien. Het ligt voor de hand dat de commissie aandringt op zorgvuldigheid in de formulering van de voorwaarden. Daarmee is echter de grens naar toepassing van euthanasie in gevallen van niet-medische aard overschreden. Dat is het eerste wat ik wil opmerken. Onzerzijds is meermalen gezegd dat bij de huidige grens aan euthanasie niet halt zal worden gehouden. De druk vanuit de samenleving zal zo sterk worden dat euthanasie niet beperkt blijft tot het kader - van een overigens breed omschreven - medisch handelen.

Wie in principe het recht opeist en zichzelf toekent om mensen te doden, zal in onze nihilistische tijd steeds vaker de vraag ontmoeten om van dat recht gebruik te maken.

In het beeld van onze tijd

Dit voorstel past geheel in het beeld van onze tijd. De mens kent zichzelf het recht toe om het leven te beëindigen. En dat ook in gevallen waarin van een - zelfs breed opgevatte medische indicatie - geen sprake is. Hoe men de term levensmoe (als indicatie voor lijden aan het leven) ook wil invullen, het gaat niet over uitzonderlijke medische gevallen.

Dat is het eerste punt. De term is veeleer van existentiële, wilt u psychologische, dan van medische aard. Ik zou in dit verband ook niet van een cultuurprobleem willen spreken. Men kan zeggen dat dit voorstel in onze volstrekt geseculariseerde cultuur past. De herkomst van het probleem ligt in de autonomiegedachte van de mens, die zegt met Gods gebod niets te kunnen of te hebben. Dus geen primair of wezenlijk medische kwestie.

Waarom medici ermee belasten?

Daarom als tweede punt: Waarom de medici belasten met de beslissing over dit doodscriterium en de uitvoering van het verzoek. De commissie voelt zelf, dat er haken en ogen aan zitten, maar vindt het desniettemin een zaak van artsen. Zij moeten dan wel nader geïnstrueerd worden. Ik ben geneigd te zeggen: nader opgeleid worden om verantwoord beslissingen te nemen over de vraag, of euthanasie in dit geval van levensmoeheid verantwoord is.

Dit is veel meer - als je het dan toch wilt - een zaak van psychologen, psychotherapeuten of maatschappelijk werkers. Het is ten onrechte artsen met deze beslissing te belasten.

Dat de commissie niet aan de zojuist genoemde beroepsgroepen heeft gedacht, lijkt mij te zijn ingegeven door het verlangen aan het voorstel om te mogen doden, toch nog een medisch label te hangen.

Geen halt op de weg van de autonomie

Ten derde, voorlopig het laatste punt: als dit voorstel praktijk wordt zit er de onontkoombare consequentie in dat ieder mens, van welke leeftijd ook, die het niet meer ziet zitten, hulp kan vragen om dit leven te verlaten. Hier krijgen we te maken met kwalijke uitwassen van onze verzorgingsstaat. Die wordt overigens al enigszins afgebouwd. Met dit voorstel wordt ze echter uitgebouwd tot recht op stervenshulp. Wie de weg van de autonomie opgaat, kan daar principieel gezien geen halt aan toeroepen. Praktisch kan men enige matiging inbouwen. Die zal blijken zeer voorlopig, en daarom gebrekkig te zijn! Zeer moeilijke situaties

Zijn er dan geen moeilijke situaties, soms om bijna niet om aan te zien en door te komen! Velen van de lezers weten daarvan. Hoe is de hulp met hand, hart en hoofd dan op zijn plaats. Het hospicewerk biedt een zekere verlichting in deze problematiek.

Psychische onmacht is echter niet met medische middelen op te lossen. Ik eindig met deze woorden: De praktijk van dit voorstel zal voor ons volk in de dubbele zin van het woord een doodlopende weg blijken te zijn.

W.H. Velema, Apeldoorn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen